نسل جوان را باروحیه‌ی جهادی آماده‌ی ورود به میدان کنیم

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، مروری بر فعالیت‌های چهار دهه‌ی گذشته‌ی جهاددانشگاهی گویای آن است که این سازمان دستاوردهای فنی و علمی خود از دوران هشت سال جنگ تحمیلی تا مقطع کنونی را که در سایه‌ی تحریم‌های ظالمانه رقم خورده، با عملکرد جهادی مدیران و کارکنان خود به‌ثمر نشانده و این رویکرد تحت عنوان فرهنگ جهادی به سایر بخش‌های جامعه نیز تسری یافته است. درواقع منظور از مفهوم فرهنگ جهادی مجموعه‌ای از مایه‌های فکری و ارزشی است که در رفتار اختیاری و اجتماعی هر فردی اثر می‌گذارد و دارای عناصر متعددی از شناخت‌ها، باورها، ارزش‌ها، گرایش‌ها، رفتارها و کردارهاست. در آستانه‌ی فرارسیدن چهلمین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی، دکتر احمد وثوق، معاون خدمات تخصصی پژوهشگاه رویان، در گفت‌وگویی تفصیلی به بیان ابعاد مختلف فرهنگ جهادی و علت نیازمندی کشور به این رویکرد در برهه‌ی زمانی کنونی پرداخت.

پس از گذشت 40 سال از انقلاب اسلامی و تشکیل جهاددانشگاهی که به‌نوعی از پیشگامان اقداماتی جهادی به شمار می‌رود، امروزه از فرهنگ جهادی سخن گفته می‌شود و بعضاً تعاریف متفاوتی از این فرهنگ وجود دارد، ولی فرهنگ اصیل جهادی در جهاددانشگاهی به چه معنایی شناخته می‌شود؟

فرهنگ جهادی به معنای شناسایی، پرورش و استفاده از استعدادهای جوانی است که درصدد ارائه‌ی توانمندی‌های خود و قرار گرفتن در امتحانات سخت هستند تا در ادامه، وارد عرصه‌ی سازندگی شوند. افرادی که جهادی کار می‌کنند، دارای روحیه‌ی «ما می‌توانیم» هستند و با اتکا به توانایی‌های خود، دوستان و ساختاری که در آن رشد می‌کنند، بدون در نظر گرفتن مسائل حاشیه‌ای، در موضوعات بسیار مهم و بااهمیت در جامعه ورود می‌کنند. این موضوعات می‌تواند در بخش‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و در حوزه‌هایی مانند پزشکی، کشاورزی، مهندسی، فقه و ... وجود داشته باشد.

 به اعتقاد من استفاده‌ی از استعدادهای جوان در رفع مشکلات به معنای فرهنگ جهادی است. باید زمینه‌ی فعالیت جوانان را برای رفع نیازهای جامعه فراهم کرد. به‌دنبال این، مباحث مادی و نیازهای اقتصادی مطرح می‌شود. هم‌چنان بعد از گذشت چهل سال فرهنگ جهادی در میان بسیاری از فعالان و نیروهای جامعه حفظ شده و امیدواریم بتوانیم این احساس را به نسل‌های بعدی منتقل کنیم.

به‌طورکلی در اقدامات مختلف انجام‌شده از سوی جهاددانشگاهی این ویژگی دیده‌شده و اگر به‌غیراز این بود، دستاوردهای مهم این نهاد رقم نمی‌خورد. از دیدگاه شما فرهنگ جهادی در چه عرصه‌هایی تأثیرگذار واقع‌شده است؟

پس از پیروزی انقلاب و زمانی که کشور ما با مسأله‌ی بزرگی هم‌چون تجاوز عراق به ایران مواجه شد، شرایطی برای ورود جوانان به وجود آمد. نیروهای جوان و جهادی در دانشگاه با اتکای به همین اصول، وارد عرصه‌ی عمل شدند و در بحث خودکفایی، قدم‌های بزرگی برداشتند. جوانان ثابت کردند می‌توانند با توانایی‌های خود در اداره‌ی کشور سهم داشته باشند. فرهنگ جهادی در سال‌های نخست انقلاب، به‌وضوح در میان مدیران و قشر جوان رؤیت می‌شد و شاهد بودیم که چه‌کارهای بزرگی انجام شد. با اتمام جنگ و ورود به دوران سازندگی، باید فرهنگ جهادی را هم‌چنان به نسل‌های بعدی منتقل می‌کردیم تا با شناسایی کاستی‌ها و مشکلات، در اعتلای کشور و سازندگی نقش پررنگ‌تری ایفا کنند.

در ادامه، شرایط خاصی ایجاد شد و کارهای فرهنگی توسعه‌ی بهتر و بیشتری پیدا کرد و این امکان برای نیروهای جهادی فراهم شد که ایده‌های خود را برای اعتلای وضعیت فرهنگی و علمی جامعه اجرایی کنند. دستیابی به علم سلول‌های بنیادی، از اقدامات مهمی بود که نیروهای جوان، محققان و پژوهشگران جهاددانشگاهی، با اعتقاد به شعار «ما می‌توانیم»، توانستند بر بام علم پزشکی دنیا حرکت کنند و حقانیت جمهوری اسلامی و دانشمندان ایرانی را به اثبات برساندند.

چهار دهه از تشکیل این نهاد انقلابی گذشته، چه اقداماتی انجام شد که فرهنگ جهادی تبدیل به گفتمان شناخته‌شده میان اقشار مختلف گردید و حتی گاه در صحبت‌های رهبر معظم انقلاب هم بر این واژه تأکید داشته است؟

کسانی که از فرهنگ جهادی تبعیت کرده‌اند، در همه‌ی زمینه‌ها از توانمندی بسیار بالایی برخوردار هستند. معنا و مفهوم فرهنگ جهادی این است که افراد بدون در نظر گرفتن مسائل حاشیه‌ای و بدون وارد شدن به دسته‌بندی‌های سیاسی در جهت منافع عمومی قدم بردارند و از این نمد برای خود کلاهی درست نکنند. از طرفی این افراد به حوزه‌هایی وارد می‌شوند که نیاز جامعه است. اگر با این روحیه اقدامی انجام شد، طبعاً نتیجه‌ای که حاصل می‌شود، حتماً به نفع کشور است و در رفع معضلات کشور درزمینه‌ی مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی مؤثر واقع می‌شوند. درواقع کار جهادی به معنای کار برای رضای خداست تا مشکلی از مشکلات جامعه بشری حل شود.

 
در شرایط کنونی، چه اقداماتی می‌توان انجام داد که فرهنگ جهادی بیش‌ازپیش در جامعه گسترش پیدا کند؟

به‌منظور اعتلای این فرهنگ باید از خودمان به‌عنوان نسل نخست نیروهای جهادی شروع کنیم و به ارزش‌های والای انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی برگردیم. ضمن اینکه، معتقدم صرفاً با باور به این ارزش‌ها نمی‌توان در جهت اشاعه‌ی این فرهنگ قدم برداشت. اگر بخواهیم فرهنگ جهادی در جامعه اشاعه داشته باشد، باید به این فرهنگ عامل باشیم. ضمن احترام به مسائل مختلفی مانند مشکلات اقتصادی، اعتقاد ما بر این است که نیروهای جهادی در ابتدا باید به صحت، سلامت و نشاط جامعه فکر کنند و بعد مسائل اقتصادی خودشان را در نظر بگیرند. اگر این فرهنگ را خوب معرفی کنیم، می‌توانیم تصور درستی از فرهنگ جهادی را جا بیاندازیم. باید از ظرفیت فضای مجازی خیلی بهتر استفاده کنیم، چراکه خیلی راحت‌تر از گذشته می‌توانیم ایده‌های خودمان را برای اعتلای فرهنگ جهادی در جامعه پیاده کنیم.

با چه سازوکاری می‌توان فرهنگ جهادی را برای نسل جوان تعریف کرد و جهاددانشگاهی چه تلاشی در این زمینه داشته است؟

وقتی می‌توانیم فرهنگ جهاد را اعتلا بخشیم که نسل جوان را باروحیه‌ی جهادی آماده‌ی ورود به میدان کنیم. اگر موفق به انجام این کار نشویم، طبیعتاً در اشاعه‌ی فرهنگ جهادی نمی‌توانیم به مأموریت‌مان عمل کنیم. باید این موضوع را که فرهنگ جهادی مبرا از هرگونه تبعیض و رانت است، در میان جوانان جا بیاندازیم. این کار با حرف انجام نمی‌شود و در عمل باید نشان دهیم که اولویت فردی که دارای روحیه‌ی جهادی، موفقیت جمعی و رفع مشکلات جامعه است. باید اعلام کنیم که هیچ‌چیز دیگری جایگزین شایستگی نیست و ایده‌هایی با محوریت اجتماعی از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

پس از عبور از سال‌های جنگ و دوره‌های مختلف ازجمله سازندگی، در سال‌های گذشته این نهاد بیش از همه بر روی کارهای فنی و پزشکی تمرکز کرده، اما هم‌چنان بحث فرهنگ جهادی از سوی جهاددانشگاهی دنبال می‌شود. چه الزامی وجود دارد بعد از 40 سال بر این گفتمان تأکید شود؟

هم‌چنان این نیاز احساس می‌شود که باید در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ... اجازه دهیم جوانان حضور پررنگی در پیش‌برد امور داشته باشند و ایده‌های خود را به ما بگویند. باید ایده-های خوب را بدون ایراد گرفتن شناسایی و از این طریق مشکلات را برطرف کنیم. در حال حاضر کاستی-هایی دیده می‌شود که به علّت فاصله گرفتن از دوران گذشته است.
 

به اعتقاد شما آیا فرهنگ جهادی توانسته از حدود این نهاد انقلابی خارج شود و به سایر بخش‌های کشور تسری یابد؟ آیا این موضوع به‌صورت عینی در کشور دیده می‌شود؟

نیروهای جهادی هیچ‌گاه خسته نمی‌شوند و راه خودشان را هرچند به‌کندی، ادامه خواهند داد. در دوران سازندگی مجبور شدیم نقش خودمان را از راه‌های مختلف در جامعه پیدا و فرهنگ جهادی را به جامعه تحمیل کنیم. در همان دوران بود که توانستیم پژوهشگاه رویان و مرکز درمان ناباروری پیشرفته را در سطح بین‌المللی احداث کنیم. در ادامه اولین گام‌ها برای ایجاد شرکت‌هایی که امروزه دانش‌بنیان نامیده می‌شوند، برداشته شد. تفکر جهادی در دهه هفتاد، تفکری بود که امروزه دولت‌مردان به آن رسیده‌اند و اعلام می‌کنند که باید نتایج تحقیقات را به عرصه‌ی صنعت برسانند. این کار در جهاددانشگاهی در دهه‌ی هفتاد و با انتقال دانش از دانشگاه صنعتی شریف به صنایع انجام شد و نتایج آن را هم شاهد بودیم.