جهاددانشگاهی؛ مجموعه‌ی خوش‌نام فرهنگی در دانشگاه‌‎ها/ نحوه‌ی تعامل با بدنه‌ی دانشجویی

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، معاون فرهنگی جهاددانشگاهی در قسمت اول این گفت وگو با تشریح وجوه تمایز فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی به بررسی دستاوردهای شاخص جهاددانشگاهی در عرصه ملی و بین‌المللی در حوزه فرهنگ پرداخت. 
قسمت دوم و پایانی گفت وگو با دکتر عیسی علیزاده، معاون فرهنگی جهاددانشگاهی را در ادامه می‌خوانید.

در پایان چهارمین دهه حیات جهاددانشگاهی، ارتباط این نهاد با بدنه دانشجویی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

یک واقعیت را باید در نظر بگیریم؛ فضای مجازی و تعاملات در این فضا، دانشجویان ما را به سمتی برده که فرصتی برای گفت‌وگو با یکدیگر ندارند. نیاز به گفت‌وگو، آن‌هم نه به‌صورت تریبون آزاد، از دغدغه‌ها و نیازهای این قشر است. تلاش ما در این نهاد این بوده که پاسخ خوبی به نیاز در قالب برگزاری هشت دوره مسابقات مناظره دانشجویی با پشتوانه علمی بدهیم. این مناظرات، آیین‌نامه مدونی دارد و نوعی تمرین گفت‌وگوست. نسل دانشجویی امروز، نسل گفت‌وگو است و باید بتوان با گفت‌وگو با آن‌ها سخن گفت. اگر بخواهیم رویکرد صحیحی درباره رویدادهای مناسبتی، جشن‌ها و اعیاد اتخاذ کنیم، باید فعالیت گفتمانی حول این رویدادها داشته باشیم.

در سال‌های اخیر، فضای مجازی اثرگذاری زیادی بر جامعه داشته و باوجود تمام فعالیت‌ها، برنامه‌ها و اقدامات مثبت فرهنگی، تاکنون نتوانسته‌ایم برنامه‌ریزی کیفی مشخصی در این زمینه داشته باشیم و سهم این نهاد در تولید محتوای فرهنگی در فضای مجازی کم بوده است. اگر برنامه‌ریزی صحیحی انجام شود، ایده‌های خوبی می‌تواند در این حیطه مطرح شود. باید زیرساخت‌های ما در حوزه فضای مجازی بیش‌ازپیش تقویت شود. با توجه به شیوع کرونا، در برنامه‌ریزی سال 99 این موضوع و تقویت فعالیت در عرصه مجازی، لحاظ شده است. توسعه این فضا می‌تواند به گسترش روابط جهاددانشگاهی با دانشجویان منجر شود.

در حال حاضر از طریق شعب سازمان دانشجویان بیش از 6000 نفر از دانشجویان از سراسر کشور عضو سازمان دانشجویان هستند. همچنین بخش زیادی از فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی توسط دانشجویان برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود. رویکرد مشارکتی جهاددانشگاهی در برنامه‌های فرهنگی به توسعه روابط این نهاد با دانشجویان یاری می‌رساند.

سیاست‌گذاری‌های فرهنگی در جهاددانشگاهی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

امروز، بسیاری از مدیران و مسئولان فرهنگی و تصمیم گیران این حوزه در کشور، از نیروهای تربیت‌شده در جهاددانشگاهی بوده‌اند و در حوزه فرهنگی این نهاد رشد کردند. این در حالی است که تربیت افراد و نیروها در این مجموعه، با اتکا به سیستم داخلی جهاددانشگاهی و بدون استفاده از نیروهای تربیت‌شده مجموعه‌های دیگر بوده است. فرازوفرودهایی به دلایل مختلف وجود داشته، اما همچنان خروجی‌های خوبی از حوزه فرهنگی این نهاد شاهد هستیم و کماکان پابرجاست. اکثر مراکز زیرمجموعه معاونت فرهنگی این نهاد، به سن تأسیس بالای 20 سال رسیده‌اند و آن چیزی که به اذعان بسیاری، موفقیت در حوزه فعالیت‌های فرهنگی را برای این نهاد رقم‌زده، سیاست‌گذاری‌های فرهنگی است که فرمایشی نبوده و توانسته‌ایم برنامه‌ها را متناسب با نیازها به‌روز کنیم.

بااین‌حال، زمانی که بر مبنای نظرسنجی‌های انجام‌شده، سبد فرهنگی دانشجو را بررسی می‌کنیم، درمی‌یابیم برای مثال علاقه و دغدغه آن‌ها فیلم است، اما دانشگاه چه می‌کند؟ بودجه فرهنگی دانشگاه را صرف برگزاری نمایشی مناسبت‌ها و جشن‌ها می‌کند. احتمالاً اولین پاسخ مسئولان فرهنگی دانشگاه در مواجهه با این وضعیت این است که نظرسنجی اشتباه بوده، درحالی‌که تجربه نظرسنجی انتخابات و نظرسنجی‌های متعدد دیگر توسط ایسپا، نشان می‌دهد درصد خطای این نظرسنجی‌ها بسیار پایین است و این مرکز مرجعی برای تصمیم‌گیری‌ها و طرح نظرات می‌تواند باشد.

بودجه سالانه نظرسنجی‌های خویش‌فرمایی جهاددانشگاهی اندک است و تعداد زیادی از طرح‌ها و پروژه‌ها، کارفرمایی است و با 7 هزار پرسشگر در سراسر کشور، طرح‌ها اجرا می‌شود که وسیع‌ترین آن‌ها پیرامون موضوعاتی مانند فرهنگ سیاسی مردم ایران، رفتارهای انتخاباتی مردم ایران و رفتارهای اعتراضی مردم بوده است. این نظرسنجی‌ها به‌خودی‌خود ارزش ندارند و صرفا آزمایشی از وضعیت موجود هستند. نظرسنجی‌های انجام‌شده باید مبنای تصمیم‌گیری قرار بگیرد، درحالی‌که نظرسنجی‌ها بیشتر شبیه پز مدیریتی است، تصمیمات گرفته می‌شود و نظرسنجی هم می‌کنند، اما این نظرسنجی در کجای تصمیم‌گیری جای دارد؟

با توجه به پیشینه جهاددانشگاهی در طول چهار دهه فعالیت، به‌خصوص در حوزه فرهنگ، مراجعه به این نهاد چگونه بوده و در این عرصه چه میزان از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های جهاددانشگاهی استفاده می‌شود؟

هزینه و فایده در بحث فعالیت‌های فرهنگی نکته حائز اهمیتی است، در این زمینه اگر جهاددانشگاهی را با سایر نهادهای مشابه مقایسه کنیم، قطعاً جهاددانشگاهی در مرتبه بالاتری قرار می‌گیرد. به اذعان تمام کسانی که در حوزه فرهنگ فعالیت دارند، جهاددانشگاهی مجموعه خوش‌نام فرهنگی در دانشگاه است. دانشجویانی که دنبال حاشیه و خط‌وربطی نیستند و علاقه‌مند هستند در حین تحصیل، بافرهنگ آشنا و فعالیت فرهنگی و اجتماعی در دانشگاه داشته باشند به این نهاد مراجعه می‌کنند. البته این به معنای این نیست که از فعالیت‌های فرهنگی سایر مجموعه‌ها استفاده نمی‌شود، اما بقای فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی و دوام و استمرار آن، بر معقول بودن برنامه‌ها و طرح‌های فرهنگی این نهاد صحه می‌گذارد. درعین‌حال، متناسب با توسعه دانشگاه‌ها پس از انقلاب، ساختارهای متنوع فرهنگی هم ایجاد شد که دانشجویان از خدمات آن‌ها هم بهره‌مند می‌شوند؛ بنابراین نباید انتظار داشت که همه دانشجویان از برنامه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی استفاده کنند؛ اما درصد زیادی از دانشجویان از فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی بهره می‌برند و در آن مشارکت می‌کنند.

هدف‌گذاری جهاددانشگاهی برای جذب بیشتر دانشجویان در فضای دانشگاه چیست؟

باید این نکته را در نظر داشت که امروز ذائقه دانشجویان تغییر پیداکرده و نمی‌توانیم متناسب با ساختار فرهنگی دهه‌های گذشته در این حوزه فعالیت کنیم. بسیاری از دانشجویان فعالیت‌های فرهنگی را در ساختارهای خارج از دانشگاه و پاتوق‌های دیگری مانند کافی‌شاپ‌ها دنبال می‌کنند، البته این به معنای بد بودن این فضاها نیست، اما لازم است در جهاددانشگاهی درباره این موضوع فکر کنیم که جذب دانشجو مهم است یا جذب دانشجو در محیط دانشگاه؟ اگر می‌خواهیم دانشجو جذب شود و دنباله‌رو برنامه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی باشد، باید درباره توسعه فعالیت بیرون از دانشگاه هم بیندیشیم و به این پاتوق‌ها توجه کنیم. بسیاری از دانشجویان علاقه چندانی به حضور فیزیکی در دانشگاه برای فعالیت‌های فرهنگی ندارند. دانشگاه از این منظر برای اکثریت دانشجویان مهم است که آموزش‌هایی را دریافت کنند و از جهات علمی در رشته خود تقویت شوند؛ اما در حیطه فعالیت‌های فرهنگی باید این مسئله را مدنظر قرارداد که علاقه دانشجویان عمدتاً در سه حوزه فعالیتی است؛ فعالیت‌های اجتماعی و عام‌المنفعه، دوم فعالیتی که منجر به یادگیری مهارت شود و سوم برنامه‌های گفت‌وگومحور و تعاملی. امروز دیگر برنامه‌های تک مخاطب و تریبون آزاد چندان مورد اقبال دانشجویان نیست؛ بنابراین برای جذب بیشتر دانشجویان باید در این زمینه‌ها، برنامه داشته باشیم.