تلاش جهاددانشگاهی خراسان رضوی برای توانمندسازی روستای ساقِ زاوه

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی دکتر مجید دانایی‌سیج با بیان این مطلب افزود:  اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و پیوندها در شبکه‌های اجتماعی واقعی، سرمایه اجتماعی محسوب می‌شوند که این موارد در شهرستان زاوه دچار اختلال شده است.

وی ادامه داد: افراد ساکن در برخی از مناطق زاوه نسبت به برخی از سازمان‌های دولتی و حکومتی اعتماد کمتری دارند، چرا که در برخی از مناطق این شهرستان مسئولان وعده‌هایی داده‌اند که این وعده‌ها را اجرا نکرده‌اند.

وی به تعریف مشارکت اجتماعی اشاره و تصریح کرد:  مشارکت اجتماعی از  حضور داشتن معمولی در یک فعالیت تا مسئولیت پذیرفتن را شامل می‌شود،  این نوع مشارکت به معنای یک عمل اجتماعی آگاهانه و  داوطلبانه است که به منظور خیر جمعی انجام می‌شود.

این جامعه شناس شرکت در راهپیمایی‌ها و گردهمایی‌ها، برگزاری جشنواره‌ها نظیر جشنواره‌های غذا و... را از دیگر مصادیق مشارکت اجتماعی برشمرد.

دکتر دانایی‌سیج پیوند شبکه‌های اجتماعی را  شبکه‌های اجتماعی مجازی و حقیقی دانست و یادآور شد: شبکه‌های اجتماعی مجازی نظیر فیس بوک، تلگرام و... در بستر فناوری اطلاعات و IT شکل می‌گیرند ولی ریشه اصلی شبکه‌های اجتماعی حقیقی در پیوند افراد با یکدیگر نظیر رفت و آمدها و سر زدن به فامیل، حمایت از یکدیگر و... می‌باشد.

عضو گروه پژوهشی جامعه شناسی گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی با تاکید بر اینکه پیوندها درشبکه‌های اجتماعی حقیقی در شرایط فعلی ضعیف شده‌اند و افراد از یکدیگر کمتر اطلاع پیدا می‌کنند، اظهار کرد: هر چقدر پیوندها و روابط در جامعه‌ای دچار اختلال شوند و تعاملات گرم حاکم نباشد،  فضای مجازی ضربه بیشتری به آن جامعه خواهد زد.

وی با اشاره به بازدید تیم جهاددانشگاهی و استانداری خراسان رضوی در دی ماه سال گذشته از شهرستان زاوه و روستاهای این شهرستان در خصوص سرمایه‌های اجتماعی، گفت:  نرخ اعتیاد به مواد مخدر در برخی از مناطق شهرستان زاوه نسبت به جمعیت شهرستان بالا است.

به گفته این جامعه شناس، طلاق، ازدواج زود هنگام و کودک همسری، خشونت، فرار از خانه و بیکاری از دیگر آسیب‌های اجتماعی در شهرستان زاوه است.

وی به مدل توانمند سازی جامعه هدف شهرستان زاوه اشاره و تصریح کرد: به دلیل محدودیت در بودجه و نیروی انسانی نتوانستیم در کل شهرستان مدل توانمند سازی را اجرا کنیم، لذا بر اساس توانایی‌های موجود یک نقطه را در این شهرستان برای توانمندسازی انتخاب کردیم.

وی با بیان اینکه فاکتورهای فرهنگی و اجتماعی شهرستان زاوه بسیار شبیه برخی شهرستان‌های دیگر و حاشیه شهر مشهد است، گفت:  در صورت اثر بخشی مدل توانمندسازی در شهرستان زاوه، می‌توان این طرح رابه سایر مناطق استان نظیر شهرستان‌های رشتخوار، خواف و تایباد و فریمان نیز تسری داد.

عضو گروه پژوهشی جامعه شناسی گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی ادامه داد: برای اجرای مدل توانمندسازی در شهرستان زاوه باید یک منطقه را در این شهرستان انتخاب می‌کردیم که ویژگی‌های شاخص سرمایه های اجتماعی در آن وجود می‌داشت که یکی از این مناطق کاریزک ناگهانی، دولت آباد، حشمت آباد و روستای ساق بود.

وی با اشاره به اینکه شهرستان زاوه دارای دو بخش مرکزی و سلیمان با 4 دهستان است، افزود: از بین 4 دهستان شهرستان زاوه، دهستان ساق که از جمعیت بالایی برخوردار است را انتخاب کردیم.

وی جمعیت دهستان ساق را بر اساس سرشماری‌ها در حدود 7000 نفر برشمرد و بیان کرد: با توجه به اینکه جمعیت ساق  برای کار به سایر مناطق کشور مهاجرت می‌کنند بر اساس اعلام مرکز بهداشت شهرستان، جمعیت ساق  در حدود 8000 نفر می‌باشد.

وی مهمترین مساله روستای ساق را از زبان مردم آن روستا اعتیاد برشمرد و اظهار کرد: بر اساس بررسی‌های انجام شده، مردم این روستا، بیشترین ضربه سرمایه اجتماعیشان را از اعتماد به سازمان‌های دولتی خورده‌اند.

دکتر دانایی‌سیج  با اشاره به اینکه بر اساس تصمیمات اتخاذ شده، مدل توانمندسازی دارایی محور را در روستای ساق اجرا نمودیم، تصریح کرد: در طی سال‌های گذشته مدل‌های مداخله‌ای برای توانمندی سازی جوامع تغییرات زیادی کرده است. به عنوان مثال در یک اجتماعی که مشکلاتی به وجود  می‌آمده است، برخی از افراد به عنوان تسهیلگر اجتماعی در آن اجتماع ورود پیدا می‌کردند و با بررسی شرایط افراد و منطقه، برنامه‌هایی برای  توانمندسازی طراحی و اجرا  می‌نمودند.

این جامعه شناس در ادامه یادآور شد: مدل توانمند سازی نیاز محور نیز از دیگر مدل‌های مداخله ای بوده است که  در برخی از مناطق  اجرا می‌شده است.

به گفته وی، مدل توانمندسازی نیاز محور، مدلی است که نقاط ضعف زیادی دارد چرا که در این مدل تمرکز بر رفع نیاز است و  نیازهای افراد تمامی ندارد و نیازهای جدیدی به وجود می‌آید.

عضو گروه پژوهشی جامعه شناسی گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی مدل توانمندسازی اجرایی در روستای ساق شهرستان زاوه را بر اساس مدل توانمندسازی دارایی محور نام برد و بیان کرد: مقابله با اشرار، حضور در دفاع مقدس و وجود شهدا، انقلابی بودن از دارایی مردم این روستا است اعتماد نفس به خوبی در این زمینه‌ها در بین مردم این روستا وجود دارد که دچار اختلال شده است، اولین برنامه‌هایی که در این روستا اجرا شد اعتماد سازی بود که خود شرط اصلی شبکه‌سازی می‌باشد.

وی با اشاره به اینکه اولین گام که در این روستا اجرا شد، اعتماد سازی بود، مردم این روستا نسبت به آموزش و پرورش اعتماد بهتری داشتند، تصریح کرد: گام دیگر برنامه مداخله گری، همکاری با انجمن معتادان گمنام بود و افرادی از روستا با این برنامه اعتیاد خود را ترک نمودند.

وی افزود: به منظور کاهش آسیب‌های اجتماعی و در راستای شبکه سازی در روستای ساق طرح‌هایی نظیر تفسیر سوره یوسف که در آن به انحرافات و حسادت‌ها اشاره شده است، نقاشی مادر و کودک در دبستان روستا، مسابقه انشا نویسی به دهیار و اعضای شورای روستا، برگزاری جشنواره غذا و حمایت از تیم فوتبال نوجوانان روستا اجرا شده است.

وی در خصوص دلایل عدم تاثیر پذیری اقتصاد زعفران شهرستان زاوه بر سرمایه‌های اجتماعی این شهرستان، اظهار کرد: در ادبیات سرمایه‌ای، سرمایه‌های اجتماعی تبدیل به سرمایه اقتصادی می‌شود ولی اینگونه نیست که سرمایه‌های اقتصادی تبدیل به سرمایه اجتماعی شود چرا که سرمایه‌های اقتصادی گاها منجر به ایجاد فاصله طبقاتی در اجتماع  می‌گردد مگر اینکه در اینگونه جوامع شاهد تعاملات گرم  نابرابر و یا حتی برابر باشیم.

این جامعه شناس بیان کرد: در راستای شبکه‌سازی برای اولین بار جشنواره و مسابقات بومی و محلی با همکاری اداره ورزش و جوانان، جهاددانشگاهی خراسان رضوی ، فرمانداری، بهزیستی، اداره بهداشت و درمان، بسیج، دفتر فرهنگی و اجتماعی استانداری خراسان رضوی  و سایر سازمان‌ها در روز جمعه 21 تیر ماه سال جاری در روستای ساق برگزار  شده است.