برگزاری نشست تخصصی «بررسی روند جمعیت در شهر قم» توسط جهاددانشگاهی قم

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی استان قم، نشست تخصصی«بررسی روند تغییرات خانواده در شهر قم » ۱۷ دی‌ماه با حضور معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت و مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قم، رییس و معاون فرهنگی جهاددانشگاهی  قم و جمعی از مدیران کل و نمایندگان دستگاه‌های اجرائی استان در سالن جلسات امام جواد(ع) استانداری، ذیل کارگروه اجتماعی، فرهنگی سلامت، زن و خانواده برگزار شد.
در ابتدای این نشست حسین غریب مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قم، ضمن خوشامدگویی و تبریک به تمامی عزیزان حاضر در جلسه، از مهمانان گرامی که جهت ارائه مطالب از تهران تشریف آورده‌اند تقدیر و تشکر کرد.
وی  بر اهمیت بهره‌مندی از دانش و تجربیات این اساتید  در  زمینه جمعیت  تأکید کرد و ابراز امیدواری کرد مطالب ارائه شد در این جلسه برای حاضرین مفید واقع گردد
در ادامه این نشست، دکتر حامد حیاتی رئیس جهاددانشگاهی استان قم،  با تبریک  فرارسیدن ماه رجب و آرزوی قبولی طاعات و عبادات، از حوزه معاونت فرهنگی اجتماعی و زیارت استانداری بابت تشکیل این جلسه تشکر کرد.
وی همچنین از حضور اساتید دکتر نظری و دکتر حسینی، قدردانی کرد و گفت:  جهاددانشگاهی طبق رسالتی که دارد، نقش مهمی در تعیین راهبردهای علمی و فرهنگی دارد.
دکتر حیاتی با اشاره به آماری که در ده سال اخیر بررسی شده، بر ضرورت تشکیل نشست‌هایی برای بررسی روند تغییرات در بستر خانواده تأکید کرد.

وی افزود : افزایش آمار طلاق، کاهش ازدواج، افزایش مرگ و میر و کاهش نرخ موالید، اهمیت برگزاری این نشست‌ها را بیش از پیش نمایان کرده است.
دکتر حیاتی همچنین اشاره کرد که نشست‌ها با محوریت جهاد دانشگاهی اهمیت ویژه‌ای دارند و تاکید کرد که تصمیم‌گیری‌ها در این نشست‌ها باید تأثیرگذار و کاربردی باشند تا به نتایج مطلوبی برسند.
حاتم حسینی، استاد جمعیت شناس دانشگاه بوعلی در این نشست انواع پارامترهای جمعیتی را شرح داد و اظهار کرد: در حال حاضر ایران از لحاظ حجم جمعیت رتبه ۱۷ را به خود اختصاص داده و از نظر تعداد جمعیت رتبه خوبی داریم ولی مسئله رشد سالانه جمعیت نیست، پارامتر دیگری به نام ساختار جمعیت وجود دارد که سیاست‌گذاران از آن غافل هستند، مدل گزار جمعیت شناختی نشان می‌دهد عواملی که باعث تعیین رفتار جمعیتی خانواده‌ها یا فرزندآوری می‌شود شامل نظام معیشتی و اقتصادی، ارزش‌ها و هنجارها، آداب و رسوم می‌شود.
وی افزود: در گذشته نفوذ رفتار جامعه بر زندگی افراد بیشتر از تصمیمات شخصی خود بود و به مرور زمان با کاهش میزان مرگ و میر، میزان موالید نیز افزایش پیدا کرد که در دهه‌های ۵۰ تا ۶۰ با انفجار جمعیتی رو به رو شدیم، در طول زمان با استمرار کاهش فرزندآوری توسط مردم میزان موالید و رشد طبیعی جمعیت بسیار کاهش یافت.
حسینی درباره رشد جمعیتی ایران هشدار داد و گفت: رشد منفی جمعیت یعنی سقوط جمعیتی، کشور آلمان در سال ۲۰۱۱ جمعیتی بیشتر از ایران داشت و امروز شاخص جمعیتی منفی دارد و سعی می‌کند با مهاجرپذیری درصدد رفع این مشکل برآید اگر ایران با همین آمار و ارقام پیش برود آینده بی‌بازگشتی برای کشور رقم می‌خورد.
وی تبعات رشد پایین شاخص‌های جمعیتی را یادآور شد و بیان کرد: با رسیدن شاخص‌های جمعیتی به حد تعادلی و جایگزینی ارزش‌ها و هنجارهای شخصی به جای ارزش‌های جامعه؛ شاهد گسترش فردگرایی، سکولاریسم و میزان طلاق همچنین کاهش نفوذ نیروهای سنتی، میزان ازدواج و ایجاد سبک‌های جدید زناشویی خواهیم بود، میزان کاهش باروری در ایران با کسب رتبه اول بسیار سریع‌تر از دیگر کشورها است که نتیجه این تغییرات تحول ساختار جمعیت ایران خواهد بود، در حال حاضر پنجره جمعیتی ایران باز است و ۶۶ درصد افراد در بازه ۱۵ تا ۶۵ سال به عنوان نیروی کار حساب می‌شوند که اگر مسئولان برنامه صحیحی برای مدیریت این جمعیت نداشته باشند، این فرصت را از دست خواهند داد و تبعات جبران‌ناپذیری به وجود خواهد آمد.
تبدیل خانواده سنتی به هسته‌ای در دنیای امروز
در ادامه این نشست، نظری مدرس و پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه امروزه خانواده دست خوش تغییرات فراوانی در سراسر جهان و ایران شده است، اظهار کرد: خانواده با آسیب‌های جدی روبه رو هست در دیدگاه کلان این تغییرات به دلیل صنعتی شدن، تغییر ساختار جمعیتی و نبود خانواده سنتی با روابط فامیلی در جامعه امروز است، خانواده‌های امروز شکل هسته‌ای به خود گرفتند.
وی با قرائت آمارهایی در حوزه جمعیت افزود: همزمان با وجود خانواده‌های هسته‌ای با افزایش نرخ ازدواج، طلاق و کاهش موالید رو به رو هستیم، باید توجه داشت هر تحولی در جامعه بر خانواده نیز اثر می‌گذارد و در حال حاضر در همین خانواده‌های هسته‌ای دو، سه یا چهارنفره، سن ازدواج، آمار طلاق رو به افزایش و نرخ موالید رو به کاهش بوده، یکی از دغدغه‌های مهم تشخیص نیازها و مشکلات خانواده امروز، چگونگی و چیستی این تغییرات می‌باشد.
پیش‌بینی‌های جامعه‌شناسان ایرانی درباره جمعیت کشور
نظری پیش‌بینی جامعه‌شناسان سال‌های گذشته را خواند و بیان کرد: طبق تحقیقات سال 1353 پیش‌بینی شده بود که خانواده‌ها در ایران کوچکتر خواهند شد و افراد متمول نهایتا دو فرزند خواهند داشت، این پیش‌بینی در سال 1377 تحت تاثیر انقلاب و جنگ اگر ضد خانواده قلمداد نشود باعث تضعیف محور خانواده می‌شود، درواقع خانواده بار زیادی را باید به دوش بکشد و این تحقیق پیش‌بینی افت تحصیلی، رواج اعتیاد در بین جوانان و فرار دختران را در پی داشت.
وی ادامه داد: در سال 1381 پیش‌بینی شد که ازدواج به دو صورت سنتی و مدرن در جامعه خواهد بود یعنی قسمت‌هایی مانند جهیزیه، رسم و رسومات پابرجا خواهد بود اما جوانان تمایلی به انتخاب همسر توسط والدین خود ندارند، در سال 1390 کماکان سنت‌ها پابرجا است اما کمرنگ‌تر از قبل شده ولی در سال 1395 محققان پیش‌بینی کردند که نهاد خانواده از شکل هسته‌ای نیز تغییر خواهد کرد و تعداد خانواده‌های پدر یا مادر به صورت تنها با فرزند یا فرزندان به دلیل طلاق، فوت همسر یا عوامل دیگر افزایش می‌یابد.
باید دغدغه مردم و مسئولین در حوزه جمعیت یکی باشد
نظری چگونگی ورود دولت به زمینه جمعیت را شرح داد و گفت: اگر دولت در امور خانواده و ازدواج مداخله کند با مقابله خانواده‌ها روبه رو خواهد بود، این تحقیقات تا امروز ادامه دارد و طبق گفته امام(ره) که تاکید داشتند تمامی قوانین در راستای استحکام و اعتلای خانواده باشد و در حال حاضر باید از خود بپرسیم آیا این قوانین در برطرف کردن مشکلات نهاد خانواده موثر بوده یا خیر.
وی تصریح کرد: انتظارات و پیشفرض‌ها در حال تغییر است و قوانین متناسب با این انتظارات حرکت نمی‌کنند و امروز با چند پدیده جهانی شدن، رشد ارتباطات و فناوری و شبکه‌ای شدن جامعه رو به رو هستیم، ابتدا باید تشخیص دهیم کدام پدیده در جامعه ما بیشترین تاثیر را گذاشته سپس اقدام به رفع آن با مدیریت‌های صحیح بپردازیم.
در انتهای این نشست حجت الاسلام سید اسماعیل حسینی مقدم؛ معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری قم ضمن تقدیر از اساتیدی که در جلسه به ارائه موضوعات خود پرداختند از  جهاددانشگاهی استان قم که ابتکار برگزاری این جلسه در ذیل کارگروه اجتماعی، فرهنگی سلامت، زن و خانواده را برعهده داشت تشکر کرد.
وی در ادامه با اشاره بر اهمیت فرزندآوری و پرهیز از کاهش جمعیت گفت:  جمعیت کم، به طور طبیعی به جمعیتی مصرف‌گرا تبدیل می‌شود، وی از تحلیل‌ها و اطلاعات ارائه شده توسط دکتر حسینی در رابطه با موضوع جمعیت و آسیب‌های اجتماعی قدردانی کرد و تأکید کرد که این تحلیل‌ها باید در عمل موجب توانمندسازی مسئولین شود.
معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری قم افزود: استان قم به دلیل ویژگی‌های خاص خود، می‌تواند در کاهش آسیب‌های اجتماعی و جوان‌سازی جمعیت موفق باشد، استان قم به عنوان خواستگاه انقلاب، همواره پرچمدار بوده و باید در کاهش آسیب‌های اجتماعی نیز پیشگام باشد.
حجت الاسلام حسینی مقدم از تمرکز استاندار بر مسائل اجتماعی تقدیر کرد و بیان کرد که باید با آموزش و توانمندسازی نیروهای مؤثر در بخش‌های مختلف، به کاهش آسیب‌های اجتماعی بپردازیم، وی همچنین اعلام کرد که برنامه جامع اجتماعی فرهنگی استان تدوین شده وانشالله با حضور استاندار و کارشناسان بررسی خواهد شد.
در پایان، حجت الاسلام حسینی مقدم، از حضور و حوصله شرکت‌کنندگان در جلسه تشکر کرد و ابراز امیدواری کرد که این جلسات و آموزش‌ها به نتایج مطلوبی برسد و زمینه افزایش نقاط قوت فراهم شود.