مخلوط سمی نابرابری ها چگونه بر سلامت ما تأثیر می‌گذارند؟

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی، کارگاه آموزشی «عوامل اجتماعی تعیین‌کننده سلامت» با ‌تدریس دکتر علی منتظری، متخصص حوزه سلامت همگانی و استاد پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی برگزار شد. این کارگاه در آبان ۱۴۰۳ با حضور جمعی از متخصصان و کارشناسان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از سراسر کشور به همت دفتر آموزش و ارتقای سلامت در محل این پژوهشکده برگزار شد.

دکتر منتظری در مقدمه این کارگاه به تعریف سلامت و ابعاد مختلف آن پرداخت و گفت: طبق تعریف سازمان سلامت جهان سلامت نه تنها به‌عنوان عدم وجود بیماری بلکه به‌عنوان یک حالت به زیستی کامل در ابعاد جسمی، روانی و اجتماعی است.

او به اهمیت درک این ابعاد در تعیین کیفیت زندگی و بهبود وضعیت سلامت افراد اشاره کرد و توضیح داد که عوامل اجتماعی، اقتصادی می‌توانند تأثیرات چشمگیری بر هر یک از این ابعاد داشته باشند.

وی ادامه داد: «عوامل اجتماعی و اقتصادی» شامل وضعیت مالی، اشتغال و تحصیلات افراد است که می‌تواند تأثیری عمیق بر دسترسی به منابع بهداشتی و کیفیت زندگی داشته باشد. همچنین سلامت نامطلوب در میان افراد کم‌درآمد، شیب اجتماعی در سلامت در داخل کشورها و نابرابری‌های بهداشتی قابل توجه بین کشورها ناشی از توزیع نابرابر قدرت، درآمد، کالا و خدمات در سطح جهانی و ملی است. این نابرابری‌ها به‌وضوح در شرایط زندگی مردم مشهود است و تأثیر زیادی بر دسترسی آنها به خدمات بهداشتی، تحصیل و آموزش، شرایط کار و اوقات فراغت و مسکن‌ آن‌ها دارد. علاوه بر این، این نابرابری‌ها شانس افراد را برای داشتن یک زندگی شکوفا به‌طرز قابل توجهی کاهش می‌دهد.

توزیع نابرابر تجربه ناخوشی و بیماری در اقشار محروم نه تنها یک پدیده «طبیعی» نیست، بلکه نتیجه یک "مخلوط سمی" از عوامل متنوع و پیچیده است. این مخلوط شامل"سیاست‌ها و برنامه‌های اجتماعی نامطلوب، مناسبات اقتصادی ناعادلانه، اتمسفر سیاسی غیر دموکراتیک و ، عوامل تعیین‌کننده ساختاری و شرایط زندگی روزمره" می‌شود. هر یک از این عناصر به‌عنوان سازه‌هایی در یک ساختمان ناپایدار عمل می‌کنند و در کنار یکدیگر، موجب ایجاد نابرابری‌های جدی در عرصه سلامت می‌شوند. این عوامل اجتماعی تعیین‌کننده سلامت، نه تنها بر کیفیت زندگی افراد تأثیر می‌گذارند بلکه در نهایت مسئول بخش اعظم نابرابری‌های سلامت بین کشورها و درون آن‌ها هستند. نگاهی به این واقعیت‌ها نشان می‌دهد که برای بهبود سلامت عمومی، نیاز به بازنگری در این سیستم‌های ناعادلانه و اصلاحات بنیادین داریم تا بتوانیم به سوی جامعه‌ای عادلانه‌تر و سالم‌تر حرکت کنیم.

بی‌عدالتی اجتماعی در مقیاسی بزرگ مردم را می‌کشد و نابرابری‌های سلامت باید به عنوان فوریتی جدی مورد توجه قرار گیرند. نیاز به تغییرات اساسی در سیاست‌ها و برنامه‌های اجتماعی احساس می‌شود تا این اختلافات ناعادلانه و غیرقابل قبول از بین بروند. فقط با ایجاد یک سیستم بهداشتی عادلانه و فراگیر می‌توان به هدف سلامت برای همه دست یافت و از آسیب‌های ناشی از این نابرابری‌ها جلوگیری کرد. فعالیت مشترک و همبستگی جامعه می‌تواند راهگشای مسیر بهبودی باشد و اساساً مطلوب و سلامت را به زندگی انسان‌ها و سلامت آنها بازگرداند.

اگر به این چالش‌ها توجه نشود و اقدامات لازم انجام نگیرد، عواقب وخیم آن می‌تواند نسل‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و سلامت و به زیستی جامعه را به خطر بیندازد. اکنون زمان آن است که جوامع، سیاست‌گذاران و افراد با هم متحد شوند تا صدای بی‌صدایان را بشنوند و به دنبال یک تغییر واقعی و پایدار برآیند. نظام سلامت به تنهایی از عهده چنین امر بزرگی بر نمی آید. تا زمانی گه از چرخه مخلوط سمی جلوگیری نشود اگر دهها و و صدها بیمارستان بسازیم و دهها و صدها متخصص بالینی تربیت کنیم باید توجه داشته باشیم که بیمارانی که درمان می شوند دوباره به جامعه ای بر می‌گردند که تا با تحمیل نابرابری، آنها را دوباره بیمار می کند و این دور باطل نمی شود مگر آنکه عدالت حکمفرما شود.