بیمارستان شفابخش: رویکردی نوین در ارتقاء خدمات درمانی و تسریع بهبود بیماران

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهیدبهشتی، دکتر الهام رجبی پژوهشگر مرکز خدمات تخصصی HSSE و مدیریت خطر این واحد جهاددانشگاهی، از تمرکز این مرکز بر فعالیت های مرتبط با طراحی و اجرای محیط های شفابخش در بیمارستان ها و مراکز بهداشتی - درمانی کشور خبر داد.

دکتر رجبی، ضمن بیان ویژگی این محیط های شفابخش، گفت: اقامت در محیط بیمارستان، عمدتاً برای افراد تجربه ای ناخوشایند و تنش زا محسوب می شود. اضطراب، احساس انزوای اجتماعی و کاهش ارتباط با خانواده، سردرگمی و  ترس های ناشی از استقرار در محیط بیمارستان، می تواند تأثیر نامطلوبی بر روند درمان بگذارد. نتایج مطالعات حاکی از آن است که ویژگی های محیط بستری بیماران از منظر بصری، بویایی، شنوایی و هر آنچه حواس چندگانه را متأثر می سازد، نقش به سزایی در کاهش استرس و اضطراب، ارتقاء وضعیت جسمی - روانی و در نتیجه سرعت بهبود بیماری دارد.

این متخصص سلامت در حوادث و فوریت ها، افزود: معماری و سایر ویژگی های محیطی، علاوه بر بیماران، منجر به کاهش خشم و استرس، افزایش آرامش و ارتقای وضعیت روحی در کارکنان و ارائه دهندگان خدمات بهداشتی - درمانی می شود، رضایت شغلی و کارآمدی آنان را افزایش می دهد، و به صورت غیرمستقیم موجب افزایش کیفیت خدمات می شود. تأثیر این شرایط بر کارکنان و بیماران، می تواند مثبت یا منفی باشد ولی گفته می شود که هیچگاه خنثی نیست.

وی در ادامه بر این موضوع تأکید داشت که: با آگاهی از چنین تأثیراتی، طی سال های اخیر، به تمرکز بر عملکرد در مراکز بهداشتی - درمانی اکتفا نمی شود و برخی از این مراکز، رویکرد نوینی را با عنوان "بیمارستان شفابخش" که در واقع ریشه در طب حکمایی چون ابن سینا و علم میان رشته ای روان شناسی محیط دارد، مدنظر قرار داده اند. می توان گفت محیط شفابخش به محیطی اطلاق می شود که افراد تحت تأثیر طراحی و معماری آن قرار می گیرند و تغییراتی از جمله تعدیل علائم فیزیکی و احساسی در آنها ایجاد می شود. چنین محیطی دارای شاخصه هایی است که موجب کاهش تنش و استرس، بازگردانی سلامت روانی و عاطفی، کاهش انحراف ذهن، افزایش تمرکز حواس و در نتیجه تأثیر بیشتر اقدامات درمانی می شود. مطالعات نشان می دهد در محیط های شفابخش، بستری های مکرر کاهش می یابد که از نظر اقتصادی، منجر به صرفه جویی در منابع نیز می شود.

این پژوهشگر حوزه سلامت، با اشاره به تدوین بسته های خدمتی در مرکز خدمات تخصصی HSSE و مدیریت خطر جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهیدبهشتی به منظور ایجاد تغییر در یک بیمارستان و پیاده سازی مصادیق محیط شفابخش، گفت: ما معیارهایی در نظر گرفته ایم که برای دستیابی به آن عواملی نظیر نور، شکل ظاهری اجسام، صداهای محیطی، بوهای قابل استشمام در فضا و حتی سطوح قابل لمس و طعم های قابل چشیدن را تحت کنترل در آوریم و مطابق با استاندارد، مطلوبیت این عوامل را تغییر دهیم. این اقدامات می تواند منجر به افزایش تمرکز حواس و دستیابی به درک مطلوب تری از محیط شود. در این بسته های خدمتی، شیوه نورپردازی، اصلاح جلوه های بصری متناسب با فرهنگ و زیباسازی محیط، و استفاده آگاهانه از رنگ ها، مورد توجه قرار می گیرد. جنس مبلمان، دستگیره درب ها، ملحفه تخت بیمار و هر آنچه به طریقی باعث اثرگذاری بر حواس چندگانه مراجعه کنندگان و بیماران خواهند شد، به گونه ای انتخاب می شود که حس آرامش و امنیت را در افراد ایجاد نماید. بهبود کیفیت هوا، ایجاد طعم و بوی مطبوع در محیط، ایجاد فضای اختصاصی برای تمرکز و تفکر، عبادت و مطالعه از دیگر اقدامات مناسب در این راستا محسوب می شود.

دکتر رجبی در پایان تأکید کرد: علاوه بر موارد ذکر شده، که بر درک مطلوب محیط از طریق حواس تاثیرگذار است، ایجاد احساس حمایت اجتماعی برای بیمار، امکان برخورداری از حمایت عاطفی خانواده، اعطای اختیار برای کنترل شرایط فضای شخصی (نظیر نور، اصوات، دما و ...) که به وی اختصاص داده شده است، انطباق محیط با ویژگی های فرهنگی - اجتماعی بیماران از دیگر معیارهای حائز اهمیت در شفابخش ساختن محیط بیمارستان است.