مرکز پایش سلامت کودکان حاصل از روش های کمک باروری (ART) و خدمات تخصصی افتتاح می شود

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی، مرکز پایش سلامت کودکان حاصل از روش های کمک باروری و خدمات تخصصی به مناسبت چهل و چهارمین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی افتتاح می شود. به همین مناسبت، با دکتر اعظم کوهکن، عضو هیأت علمی پژوهشگاه رویان به گفت و گو می نشینیم.

- لطفاً در ابتدا خودتان را معرفی کنید.

دکتر اعظم کوه‌کن، فارغ التحصیل رشته‌ی پزشکی هستم. پس از گذراندن طرح پزشکان در مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به عنوان مدیر پژوهشی در مرکز تحقیقات آسم و آلرژی دانشگاه علوم پزشکی تهران به مدت سه سال فعالیت داشتم. در سال1383 عضو هیأت علمی پژوهشگاه رویان شدم و از آن زمان تا سال 1397 با سمت مدیر اداره‌ی امور پژوهشی مشغول فعالیت شدم. در فاصله زمانی 1392تا 1397 مدرک دکتری تخصصی خود را در رشته‌ی علوم بالینی و دیابت از دانشگاه علوم پزشکی ایران اخذ کردم و از سال 1397 تاکنون، با سمت مدیر کلینیک دیابت پژوهشگاه رویان به امر درمان بیماران دیابتی و تحقیقات دیابت و متابولیسم و امور اجرایی کلینیک پرداخته ام. 

- لطفا درباره بحران سالمندی و توجه به جوان سازی جمعیت در کشور توضیح دهید؟

جمعیت جوان و سالم به عنوان ثروت ملی و سرمایه انسانی ارزشمند هر جامعه محسوب می گردد که نقش اساسی در توسعه هرکشور دارد. خانواده، اولین نهاد اجتماعی است و حفظ وارتقاء سلامت باروری و فرزند آوری موجب تحکیم بنیان خانواده، رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه می شود. لذا توجه به سلامت باروری و سلامت فرزندان متولد شده یکی از محورهای کلیدی در سیاست گذاری های برنامه جوان سازی جمعیت کشور بشمار می آید. جمعیت تابعی از مؤلفه هایی چون باروری، مرگ و میر و مهاجرت است در این میان، باروری یکی از متغیرهای اصلی و مؤلفه های کلیدی تعیین کننده جمعیت است که تأثیر قابل توجهی در رشد جمعیت دارد. در طول سه دهه اخیر در بیشتر مناطق دنیا و بویژه در کشور ما، نرخ باروری کلی سیر کاهشی داشته است؛ به گونه ای که پیش بینی می شود در سال های آینده، ایران با معضلات سالمندی و پیری جمعیت دست و پنجه نرم کند. بنابراین با توجه به پیامدهای متعدد و ناگوار این مسئله در عرصه ی اقتصادی، سیاسی ـ امنیتی، اجتماعی و فرهنگی، سیاست گذاری کشور در حوزه جمعیتی در جهت افزایش جمعیت و حمایت از فرزندآوری در دستور کار قرار گرفته است.

- برای روشن شدن ابعاد موضوع، بفرمائید که نرخ باروری کلی چیست؟

منظور از نرخ باروری کلی تعداد فرزندانی است که یک زن در طول دوران باروری خود (معمولاً از ۱۵ تا ۴۹ سال سن) به دنیا می‌آورد و برای محاسبه میزان باروری کل، تعداد موالید در صورت کسر قرار گرفته و در مخرج کسر نیز جمعیت کل زنان در این سن لحاظ می‌شود. نرخ باروری کلی در ایران در سال 1950(1329)، بیش از 6 تولد به ازای هر زن بوده و در سال های اخیر به کمتر از 2 تولد (حدود 1.66) به ازای هر زن تقلیل یافته است. 

- راهکارهای مقابله با بحران پیری جمعیت و جوان سازی جمعیت چیست؟ 

سالمندی جمعیت مشکلی بزرگ و با اهمیتی است که مورد توجه جوامع مختلف قرار گرفته است و بسیاری از رهبران و افراد تأثیر گذار دنیا برای مقابله با آن همسو هستند؛ از جمله پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، خواستار توجه جدی دولت‌ها به سیاست‌های حمایتی در زمینه زاد و ولد و حمایت از خانواده شده و می‌گوید: کمبود کودک وجود دارد و اروپا در حال تبدیل‌شدن به قاره‌ای «پیر و خسته» است. حتی چین هم که امروز نماد سرزمین پر جمعیت بشمار می‌رود از پیری جمعیت در رنج است. در کشور ما نیز رشد جمعیت و جوان سازی در تیتر سیاست گذاری ها قرار گرفته است. توجه به رشد استاندارد جمعیت و ارتقای نرخ باروری به سطح جایگزین از حساسیت ویژه در اسناد بالا دستی از جمله سیاست‌های ابلاغی رهبر جمهوری اسلامی است. برای مقابله با تداوم روند سالمندی جمعیت، توجه به موضوع " فرزندآوری" در راس سیاست گذاری ها قرار گرفته است. در این سیاست ها تمامی مؤلفه های اثرگذار بر افزایش نرخ جمعیت، ازجمله تأمین زیر ساخت تشکیل و تداوم خانواده، افزایش امید به زندگی، توانمندسازی جامعه جوان در سن فعال شغلی، تکریم واحترام به سالمندان، درمان ناباروری و تشویق به باروری، توجه به سلامت فرزندان و پایش سلامت در رده های سنی مختلف، پیشگیری از آسیب های اجتماعی، تأمین غذای سالم، مدیریت مهاجرت و نیز ارزیابی مستمر سیاست های جمعیتی در ابعاد کمّی وکیفی دیده شده است.

- درباره نقش درمان ناباروری در چالش جوانی جمعیت برایمان بگویید.

یکی از اولویت های جوانی جمعیت که بازخورد مناسبی در افزایش نرخ رشد جمعیت دارد، درمان ناباروری و کمک به قشری از جامعه است که داوطلب فرزند آوری هستند. از آنجایی که ازدواج رخ داده، تمایل به فرزندآوری و برخودار از نعمت سلامتی نیز وجود دارد. به منظور عملیاتی شدن قانون جوان سازی جمعیت و افزایش نرخ رشد موالید، تسهیل فرآیند دسترسی به خدمات ناباروری نقش مهمی در تشویق خانواده های متقاضی فرزندآوری و مبتلا به مشکل ناباروری ایفا می کند.

موضوع " درمان ناباروری "یکی از چالش های اصلی در روند تحولات جمعیتی است. ناباروری به عدم توانایی در باردار شدن زوجین جوان پس از یک سال ازدواج بدون استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری گفته می‌شود که بر اساس گزارش سال 1402 سازمان جهانی بهداشت (WHO) حدود ۱۷.۵ درصد از جمعیت بالغین، تقریباً یک در ۶ نفر در سراسر دنیا با مشکل ناباروری مواجه هستند. در این میان برخی از گزارشات درکشور، حاکی از بالاتر بودن نرخ ناباروری در ایران در مقایسه با میانگین جهانی است. اگر زوجی در سال های ابتدای زندگی مشترک صاحب فرزند نگردد، به تدریج احتمال فرزندآوری آنها با افزایش سن کاهش خواهد یافت.

خوشبختانه با پیشرفت های دانش بشری در زمینه ی ناباروری، اغلب موارد درمان ناباروری موفّقیت آمیز بوده و منجر به تولد فرزند می گردد؛ لذا بیش از سه میلیون زوجین نابارور در کشور، باید با امید مضاعف به پیگیری درمان در مراکز تخصصی و فوق تخصصی درمان ناباروری بپردازند. ایران در درمان نازایی جزو کشورهای برتر دنیاست و درمان ناباروری در کشور ما، همپای علم روز دنیا نسبت به دهه های گذشته پیشرفت چشمگیری داشته است و دستیابی به خدمات درمان ناباروری از طریق مراکز تخصصی در سراسر کشور از جمله پژوهشگاه رویان امکان پذیر است. درمان ناباروری یکی از دغدغه‌های اصلی بسیاری از زوجین جوان و میان‌سال است. برخی از درمان های ناباروری ساده بوده و از طریق تجویز دارو برای خانم یا آقا انجام پذیر است، در حالی که درمان در شرایطی نیازمند استفاده از روش های پیشرفته تر مانند لقاح داخل رحمی(IUI) یا بهره گیری از روش های کمک باروری (ART) از قبیل روش‌های لقاح آزمایشگاهی (IVF) و تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) یا میکرواینجکشن است. موفّقیت در این تکنیک ها مستلزم صرف هزینه، رعایت دستورات درمانی و مصرف منظم دارو زیر نظر متخصصین و صبر و حوصله زوجین است

.

- درباره اولین درمان ناباروری در دنیا و ایران توضیح دهید.

نخستین کودکی که در دنیا با استفاده ازروش لقاح‌ آزمایشگاهی به دنیا آمد «لوئیس براون» نام دارد که با تلاش دکتر «رابرت ادوارد» (پدر لقاح آزمایشگاهی و برنده جایزه نوبل) در سال 1978 میلادی متولد شد. او در شمال غرب انگلیس با عمل سزارین به دنیا آمد، و هنگام تولد 2.61 کیلوگرم وزن داشت. تولد لوئیس، امید درمان را در زوج‌های نابارور زنده کرد. لوئیس در 35 سالگی به روش طبیعی باردار شد و نخستین فرزندش را به دنیا آورد. هم اکنون لوییس براون 46 ساله و صاحب دو فرزند است.

اولین نوزاد حاصل از تکنیک IVF در ایران وجیهه نام دارد که در سال ۱۳۶۹ در مرکز درمانی ناباروری یزد متولد شده است؛ وی در حال حاضر34 سال دارد و صاحب فرزند دو قلویی شده است.

«پژوهشگاه رویان» به عنوان یکی از شناخته شده ترین مراکز درمانی، آموزشی-پژوهشی باروری و ناباروری در کشور است که در سال ۶۹ - ۶۸ پس از برگزاری کنگره علمی ناباروری با مسئولیت زنده یاد «دکتر سعید کاظمی آشتیانی» در قالب یک پروژه پژوهشی فعالیت در حوزه درمان ناباروری را شروع کرد و درخرداد ماه سال ۱۳۷۰ مؤسسه خدمات تخصصی، آموزشی و پژوهشی رویان را با تمرکز بر پژوهش و آموزش و با حضور وزیر بهداشت وقت افتتاح کرد. پژوهشگاه رویان با بیش از 33 سال فعالیت و تحقیق در حوزه باروری و درمان ناباروری با بهره گیری از دانش روز و تجربه اساتید برتر از بهترین پزشکان، متخصصان و کادر درمانی و نیز استفاده از مدرن ترین دستگاه ها و روش ها، آماده خدمت رسانی به زوج های نابارورجهت تشخیص، راهکاریابی و در نهایت، درمان ناباروری است.

- بهره گیری از تکنیک های کمک باروری در درمان نازایی فرصت یا تهدید است ؟

از زمان تولد «لوییس براون» تاکنون بیش از 10 میلیون کودک در دنیا به روش های کمک باروری پا به عرصه وجود گذاشته اند. گزارش های معتبر جهانی بیانگر آن است که استفاده از این درمان در تولد فرزند در جهان رو به افزایش است؛ به گونه ای که 2-6% تولد ها در کشورهای اروپایی و نزدیک به 5/2 % تولدها در ایالات متحده را به خود اختصاص داده است. 

انگیزه فرزند آوری و اشتیاق به داشتن فرزند سالم یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های زن و شوهرهاست. جوامع پیشرفته اندکی پس از تولد لوییس به فکر سلامت بودن فرزندان حاصل از این روش های آزمایشگاهی و استفاده از تکنیک های درمانی بدون عارضه یا با حداقل عوارض برای سلامت مادر و کودک افتادند. تحقیق و تفحص در زمینه سلامت این فرزندان در برنامه سلامت باروری کشورهای پیشرفته قرار گرفت تا آنجا که مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ( CDC ) زیر مجموعه وزارت بهداشت آمریکا برنامه ی گسترده ای برای ارزیابی سلامت فرزندان متولد شده از روش های کمک باروری را تدوین کردند و سیستم ثبت مانیتورینگ سلامت فرزندان حاصله از ART و اطلاع از وضعیت درمان ناباروری در بیش از 50 ایالت را در دهه سال های 2000 میلادی پس از انجام پژوهش جامع راه اندازی کردند. این مرکز، سالیانه نتایج درمان ناباروری و روش های استفاده شده را در سطح جهانی گزارش می دهند که نتیجه این امر، ارتقای تکنیک های درمانی است.  

در اروپا نیز ساختارهای مشابه ای تشکیل شده است و عملکرد مراکز درمان ناباروری را در 40 کشور اروپایی گزارش می کند و هر ساله در همایش بین المللی ESHRE در یکی از کشورهای اروپایی نشست علمی برگزار می کنند و نتایج درمانی را برای ایجاد افقی نو در حوزه سلامت تولید مثل و ناباروری در دسترس علاقمندان و دانشمندان، متخصصین و محققین کشورهای مختلف قرار می دهند. حاصل این هم اندیشی ها ارتقای روش های درمانی و معرفی تکنیک های جدید است. گزارشات اخیر نشان می دهد بیش از یک میلیون سیکل ART در 1487 کلینیک ناباروری 40 کشور اروپایی در سال های اخیر انجام گردیده است. با توجه با افزایش سیکل های درمانی در سطح دنیا و گزارشات استخراج شده از وضعیت تولدها به نظر می رسد روش های کمک باروری تکنیک های تهدیدگری برای بشریت نیست و بلکه فرصتی برای دستیابی به آمال ها و آرزوهای زوجین نابارور در فرزند آوری است.

- عوارض درازمدت و کوتاه مدت درمان ناباروری بر سلامت مادر و فرزند چیست؟

درمان های کمک باروری (ART)، یعنی لقاح آزمایشگاهی (IVF) و تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)، به طور گسترده ای در درمان ناباروری انسان مورد استفاده قرار گرفته اند. کودکانی که با استفاده از ART باردار می شوند، بخش قابل توجهی از جمعیت را تشکیل می دهند. پیگیری این کودکان به منظور ارزیابی خطرات درمان ناباروری در فرزندان بعدی ضروری است. در سال های اخیر کارهای قابل توجهی در این زمینه انجام شده است. این مرور شواهد موجود را در مورد سلامت کودکانی که به دنبال ART باردار می شوند، شامل پیامدهای نوزادی، خطر ناهنجاری های مادرزادی، پیامد تکامل سیستم عصبی، سلامت جسمانی، بهزیستی روانی اجتماعی و خطر ابتلا به سرطان را خلاصه می کند. خطرات اصلی برای بهزیستی کودکان ART در آینده بارداری های چند-قلویی و وزن پائین هنگام تولد است. شواهد مربوط به پیامد تک قلوهایی که در دوره ترم پس از ART متولد شدند، به طور کلی اطمینان بخش است.

بی شک بارداری، پدر و مادر شدن و تولد فرزند سالم آرزوی قلبی هر زوجی است که تحت درمان با روش های کمک باروری و لقاح آزمایشگاهی قرار می گیرند. معمولاً زن و مرد با تشویش پروسه درمانی را سپری می کنند؛ نگرانی از تأثیر داروها (به ویژه هورمون های مختلف در طول درمان) بر سلامت جنین و فرزند (حین تولد و دوره های مختلف رشد کودک) در اغلب زوجین وجود دارد. این موضوع نه تنها برای والدین، بلکه برای تیم درمان در طی سال های متمادی پرسش مهمی است که بخشی از این قبیل پرسش ها در طی 4 دهه پیشرفت تکنولوژی کمک باروری پاسخ داده شده است. تحقیقات سال های اخیر نشان می دهد بارداری به روش فناوری کمکباروری با پیامدهای نامطلوب جنینی و مادری بیشتری در مقایسه با حاملگی‌هایی طبیعی همراه است که شایع ترین مشکلات و عوارض کوتاه مدت آن عبارتند از خونریزی واژینال، زایمان سزارین، بروز فشار خون بالا در بارداری، پرهاکلامپسی، جفت سرراهی ، دیابت بارداری، پارگی زودرس کیسه آب، چندقلویی، مرگ داخل رحمی، مرگ و میر نوزادی، وزن کم هنگام تولد، و تولد نوزاد نارس.

شناخت این بحران ها باعث شده است که در پروتکل های درمانی تغییراتی ایجاد گردد که عوارض را به حداقل برساند. از جمله تأکید بر انتقال تک جنینی تا حدامکان به گونه ای که عوارض چند قلوزایی کاهش یابد. تحقیقات در سال های اخیر در دنیا و نیز مطالعاتی که در پژوهشگاه رویان در زمینه پیامد بارداری حاصل از فناوری کمک بارداری انجام شده است نشان می دهد اگرچه در مراحل اولیه پیامدهای نامطلوب از قبیل وزن کم هنگام تولد در این متولدین مشاهده می شود ولی در طی زمان این مشکلات برطرف شده و معمولاً این فرزندان از نظر شرایط رشدی (قد و وزن) با کودکان حاصل از بارداری طبیعی تفاوت چندانی ندارند.

در سراسر جهان، بیش از 10 میلیون کودک پس از فناوری کمک باروری (ART) متولد شده اند. پیامد کوتاه مدت برای کودکان متولد شده پس از ART از مقالات متعدد به خوبی شناخته شده است، با نرخ بالاتر زایمان زودرس و وزن پائین هنگام تولد در کودکان متولد شده پس از انتقال جنین تازه و نرخ بالاتر برای سن بارداری و وزن بالای هنگام تولد در کودکان متولد شده پس از انتقال جنین منجمد در مقایسه با کودکان متولد شده پس از لقاح خود به خودی. نرخ بالاتر نقایص مادرزادی در کودکان متولد شده پس از ART نیز به طور مداوم در طی زمان گزارش شده است. در مورد پیامدهای طولانی مدت سلامت در این فرزندان و اینکه افزایش خطرات سلامت با عوامل ذاتی مادر یا پدری مرتبط است یا خیر، و نیز قدرت باروری و تولید مثلی این بخش از جامعه پرسش های بحث برانگیزی است که نیاز مبرم به تحقیق و تحت نظر داشتن این افراد در یک سیستم جامع ضروری به نظر می رسد. در نهایت، ما حدس می زنیم که آینده ما را در مورد استراتژی های درمان ART و ایمنی مادر و کودک به پاسخ های مناسب خواهد رساند. 

با توجه به اینکه 4 دهه از این تحول شگرف علم پزشکی در حوزه علوم تولید مثل می گذرد و متولدین به دوره های میانسالی نزدیک می شوند پرسش محققین و چالش های حوزه سلامت این است که آیا این متولدین به بیماری های غیر واگیر از قبیل دیابت، چاقی، سندرم متابولیک، بیماریهای قلبی-عروقی، آسم و آلرژی، بدخیمی، وضعیت تولیدمثلی، اختلالات عصبی رشدی و روانی نسبت به افراد حاصل از بارداری طبیعی مستعدتر هستند. برخی از مطالعات نشان داده که کودکان متولد شده توسط ART در مقایسه با کودکانی که به طور طبیعی متولد شده اند، به برخی از بیماری ها از قبیل فشار خون و تغییرات نامطلوبی در ساختار و عملکرد بطن چپ مستعدترند. این یافته ها نشان می دهد که مطالعات بیشتری برای بررسی مکانیسم های بالقوه و پیامدهای طولانی مدت مرتبط با این تفاوت ها مورد نیاز است. تحقیقات زیادی در دست بررسی و اجرا است تا این بخش تاریک نیز روشن شود. از طرف دیگر پرسش این است که وضعیت سلامت این مادران چگونه خواهد بود؟ آیا مصرف داروها در طی بارداری بر سلامتی مادران تأثیر گذار است؟ وضعیت بیماری های قلبی عروقی، دیابت و سایر بیماری های غیر واگیر در این مادران چگونه است که در این بخش نیز تحقیقات در حال انجام است. موارد فوق را می توانیم با راه اندازی مرکزی که به پایش سلامت مادر و کودک حاصل از روش های کمک باروری می پردازد پاسخ دهیم.

- اهمیت توجه به سلامت کودکان حاصل از روش های کمک باروری چیست؟ 

پیگیری سلامت کودکان حاصل از روش های کمک باروری حائز اهمیت است؛ چرا که اولین کودک آزمایشگاهی در ایران سال 1369 به دنیا آمد. در این مدت 34 سال متأسفانه به مشکلات سلامتی این کودکان به صورت مداوم و سازمان یافته پرداخته نشده است. با توجه به اینکه در دنیا کودکانی که از طریق فناوری های کمک باروری (ART) متولد می شوند، امروزه بخش قابل توجهی از جمعیت را تشکیل می دهند. پیگیری این کودکان و ارزیابی اینکه آنها در مقایسه با کودکان طبیعی (NC) خطرات سلامتی بالاتری دارند یا خیر، مهم است. در سال های اخیر کارهای زیادی در این زمینه انجام شده است. مقالات مروری خلاصه ای از آنچه در مورد سلامت کودکان باردار شده با ART شناخته شده است، شامل پیامدهای نوزادی، نقایص مادرزادی، رشد و تکامل غدد جنسی، سلامت جسمانی، پیامدهای عصبی و تکامل سیستم عصبی، تحولات روانی اجتماعی، خطر ابتلا به سرطان، و ناهنجاری های اپی ژنتیکی را شامل می شود. بیشتر کودکان متولد شده، وضعیت سلامتی طبیعی دارند. با این حال، شواهد فزاینده ای وجود دارد که نشان می دهد کودکان باردار شده با ART در معرض خطر بیشتری برای پیامدهای نامطلوب دوران جنینی و حین تولد، نقایص مادرزادی، و اختلالات اپی ژنتیکی قرار دارند و مکانیسم (های) منجر به این تغییرات روشن نشده است. پیگیری مستمر کودکان پس از ART با پیشرفت آنها از نوجوانی تابلوغ و بزرگسالی از اهمیت بالایی برخوردار است و تکنیک های جدید ART به طور مداوم در حال ارتقا و اصلاح هستند. در پژوهشگاه رویان بدین منظور مدت ها است که بخشی به نام پره ناتال (مراقبت های حین بارداری) ایجاد شده که شروعی برای پیگیری سلامت اینگونه کودکان است؛ اما این مورد تنها در دوران بارداری انجام شده و می شود. برای پیگیری بهتر موارد بالا نیاز به وجود مرکزی با ارائه خدمات چندگانه است.

- وظایف مرکز پایش سلامت کودک حاصل از روش های کمک باروری چیست؟

تمرکز بر رفع مشکلات زوج‌های نابارور با لزوم سیاست گذاری مناسب در راستای صیانت از جمعیت و فرزندآوری سالم و حفظ سلامت مادر و کودک، در سیاست‌های جمعیتی اهمیت بسزایی دارد.

وضعیت رشد و تکامل هر کودک از مهم‌ترین ویژگی‌های دوره شیرخواری و کودکی است، به گونه ای که جهت ارزیابی پرونده سلامت کودک، شاخص اصلی، وضعیت رشد و تکامل اوست. منظور از رشد، افزایش اندازه وزن و قد است که تغییرات آن کمی است. تکامل رشد کیفی است منظور از تکامل، افزایش توانایی‌ها و مهارت در انجام اعمال حرکتی و تظاهرات اعمال ذهنی و حواس کودک است. حساس‌ترین و مهمترین بخش از زندگی که تأثیر ویژه ای بر رشد طبیعی دارد دوران سه سال اول زندگی است. بنابراین معیار رشد غالباً براساس وضعیت تغذیه کودک سنجیده می شود. تغذیه مناسب و مراقبت مستمر دوران شیرخواری و کودکی در سرنوشت آینده کودک نقش بسزایی دارد. رشد مناسب کودک نشانه سلامت و تغذیه کافی اوست. 

پایش رشد عبارت است از وزن کردن دوره‌ای کودکان، رسم منحنی‌های رشد و انجام به موقع اقدامات لازم برای ارتقای وضعیت تغذیه‌ای و پیشگیری از سوءتغذیه. معمولاً پایش رشد کودک و شیرخواران تحت نظارت متخصص کودکان بویژه فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم انجام می گیرد. همچنین مراکز بهداشتی وضعیت رشد را در کارت کودک ثبت می کنند. 

پایش رشد و تکامل، نتایج بسیار خوبی در بررسی سلامت کودک دارد. فعالیت‌های مرتبط با پایش رشد کودکان مانند اندازه‌گیری قد و وزن کودکان، دور سر و بازو، ارزیابی وضعیت رشد کودک و آموزش نکات مهم تغذیه‌ای کودک به والدین است. با پایش رشد، کودکان دچار اختلال رشد و سوءتغذیه شناسایی و اقدامات لازم برای بهبود وضعیت رشد و تغذیه آنها انجام می‌شود. با پایش رشد می‌توان کافی بودن و کیفیت غذای کودک را تعیین و کودکان نیازمند به مراقبت تغذیه‌ای را مشخص کرد و به متخصص تغذیه ارجاع داد. 

پایش مستمر رشد و تکامل کودک موجب می شود که هرگونه انحراف از الگوی طبیعی، در اسرع وقت شناسایی شود و از عوارض سوء آن جلوگیری به عمل آید. اگرچه مسیر رشد هر کودک مختص خود اوست ولی با مقایسه کردن کودک در گروه همسالان خود به ویژه کودکان حاصل از بارداری طبیعی می توان از وضعیت سلامت کودکان حاصل از روش های کمک باروری مطلع شد و در صورت مشاهده اختلالات در مراحل اولیه از متخصصین مرتبط کمک گرفت و سلامت کودک را در مسیر طبیعی حفظ کرد و در نهایت با کمک ابزارهای معاینه در نهایت سوءتغذیه، تأخیر رشد، کم‌وزنی، کوتاهی قد، اضافه وزن و چاقی کودک را شناسایی کرد.

- درباره فعالیت های مرکز پایش سلامت کودکان حاصل از روش های کمک باروری (ART) و خدمات تخصصی که در این مرکز ارائه خواهد شد توضیح دهید؟ چه سالی شروع به فعالیت و ارائه خدمات تخصصی کردید؟

با توجه به اهداف سلامت کودکان مرکز پایش سلامت کودکان حاصل از روش های کمک باروری با تمرکز بر سلامت کودکان حاصل از روش های کمک باروری در 16 مرداد ماه سال جاری که چهل و چهارمین سالروز تشکیل جهاد دانشگاهی است، راه اندازی می شود. هدف کلی، ارتقای سلامت همه‌جانبه در ابعاد جسمی- روانی و اجتماعی این فرزندان است که به عنوان قشری از جامعه در آینده چرخ اقتصادی کشور را به حرکت در خواهند آورد. لازم است نگاه ویژه ای به ابعاد مختلف سلامتی آنها داشته باشیم. در این مرکز به ابعاد مختلف سلامتی این کودکان توجه می شود. با توجه به تجربه تیم تخصصی که از اعضای هیأت علمی پژوهشگاه رویان هستند و اطلاعات کافی از وضعیت درمان ناباروری دارند لذا با رویکرد علمی در این مسیر به ارزیابی و پایش سلامت می پردازند. با داشتن دانش روز در زمینه مشکلات این قشر از کودکان در سطح بین المللی، می توان امید داشت که با دقت کافی به امر بررسی سلامت کودکان حاصل از روش های کمک باروری بپردازیم. روشن است که مراقبت ازکودک، حمایت، آموزش و رشد و تکامل مطلوب، ازدوره لقاح آغاز می شود و نه تنها مراقبت کودک بلکه مراقبت از مادر نیز برای بقاء، رشد و تکامل کودک حائز اهمیت است. کودکانی که از مراقبت مطلوب برخورد باشند در امر آموزش و سایر جنبه های اجتماعی از بقیه پیشرو تر خواهند بود و همچنین کارایی و توان بیشتری خواهند داشت و مثمر ثمر هستند؛ بنابراین در صورتی که در 5 سال اول خدمات و مراقبت های با کیفیتی در دسترس این مادران و فرزندان باشد، هزینه های آینده برای آموزش، بهداشت و هزینه های اجتماعی کاهش خواهد یافت و سرمایه های اجتماعی فزونی می یابد.

در مرکز پایش سلامت کودکان حاصل از روش های کمک باروری (ART) و خدمات تخصصی، کودکان با پیشینه تولد با تکنولوژی کمک باروری توسط متخصص کودکان (فوق تخصص غدد و متابولیسم) و متخصص تغذیه از جنبه های مختلف رشد و تکامل بر اساس سن شیرخوار و کودک به وسیله مصاحبه و مشاهده (معاینه بالینی) ارزیابی کلی می شوند. اقدامات بعدی بر اساس یافته های متخصصین کودکان و تغذیه صورت می پذیرد در صورت مشاهده هر گونه مشکلی این کودکان بسته به ضرورت به متخصصین مختلف درمانی از قبیل کارشناسان گفتار و زبان، بینایی سنجی، شنوایی سنجی و بهداشت دهان و دندان، نرولوژیست کودکان، فوق تخصص گوارش کودکان، مشاور و روانشناس کودک، فوق تخصص آسم و آلرژی، دندانپزشک، مشاوره ژنتیک ارجاع می گردند و توسط مرکز پایش سلامت پیگیری می شوند و در پرونده بالینی کودک ثبت خواهد شد. 

- لطفاً درباره نوع ارزیابی ها بفرمایید.

ارزیابی ها به طور خلاصه عبارتند از: 

- ارزیابی سلامت کلی کودک؛

-ارزیابی کودک از 2 ماه تا 60 ماه از نظر علائم و نشانه های خطر؛

 -ارزیابی کودک از نظر وزن برای سن، قد برای سن، وزن برای قد؛

- ارزیابی کودک از نظر دور سر (تا 2 سالگی)؛

- ارزیابی تغذیه در دوره های مختلف رشدی؛

- ارزیابی کودک از نظر سلامت دهان و دندان؛

- ارزیابی کودک از نظر بینایی؛

- ارزیابی کودک از نظر شنوایی؛

 - ارزیابی کودک از نظر تکامل؛

- ارزیابی کودک از نظر واکسیناسیون؛

 -ارزیابی کودک از نظر کم کاری تیروئید و سایر بیماریهای غدد درون ریز و متابولیسم؛

- انجام آزمون‌های تکاملی در کودکان و سایرموارد به تشخیص متخصص کودکان.

- لطفاً کلام آخر را بفرمایید.

بسیار خرسندیم که به عنوان مرکز پایش سلامت کودکان حاصل از روشهای کمک باروری رویان میزبان این مادران و فرزندان به عنوان سرمایه های اصلی و آینده سازان کشور عزیز ما باشیم. در این مرکز هدف برنامه مراقبت سلامتی کودکان، یافتن راهی برای افتراق کودکان سالم ازکودکان به ظاهرسالم یا مستعد به بیماری است که هنوز نشانه های اختلال بیماری درآنها مستقر نشده است. درحقیقت هدف این برنامه مشابه سایر برنامه های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در راستای طراحی نظام غربالگری استاندارد مراقبت نوزادان تا کودکان پنج سال است. چرا که سلامتی، تجربیات و مهارت های کودک در سال های اولیه زندگی تأمین کننده موفّقیت او در مقاطع مختلف تحصیل و حیات خواهد بود. شرایط محیا شده حاصل تلاش همکاران رویانی و روشنی بخش مسیر و پروتکل های درمانی برای مراکز درمان ناباروری خواهد بود. امید داریم با حمایت مسئولین، این مرکز در سالروز جهاد دانشگاهی به صورت رسمی شروع به فعالیت کند و انتظار می رود در این زمینه والدین آگاهی کافی کسب نمایند و با مراجعه به موقع و پایش مستمر فرزندان، ما را در دستیابی به اهداف مرکز یاری کنند.