بررسی روند پژوهش در کشور با استفاده از داده‌های SID

به گزارش روابط عمومی مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی SID، هرسال در هفته پژوهش بازار ارایه گزارش‌ها و ارایه اعداد و ارقام در حوزه‌های پژوهشی، داغ می‌شود. امسال و در حالیکه تازه از این ایام عبور کرده‌ایم، دکتر فاطمه عظیم‌زاده رییس مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی به بررسی پژوهش بر مبنای داده‌های SID پرداخت و در مورد روند پژوهش در کشور اظهار کرد: به‌نظر می‌رسد در این حوزه نیازسنجی‌ها و برنامه‌های اقدامی مطابق با واقعیت نبوده است؛ چراکه شاخص‌ها و انتظاراتی که در چشم‌انداز 1404 و سایر اسناد بالادستی در این حوزه وجود دارد، محقق نشده است. این موضوع هم از سمت تأمین نیازها و تخصیص بودجه‌های پژوهشی مطابق با پیش‌بینی‌ها و هم از سمت خروجی‌های مورد انتظار از قبیل جایگاه ما از نظر رتبه و جایگاه علمی در سطح منطقه و کشورهای اسلامی و ... حرکت نکرده است.

وی در خصوص تصویر ارایه شده از داده‌های پایگاه SID در این زمینه گفت: در طی سال‌های اخیر به پردازش داده‌های مرکز با استفاده از روش‌های داده‌کاوی و هوش مصنوعی پرداخته‌ایم، که برخی از اطلاعات مستخرج از این روش‌ها به‌صورت مستقیم در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. به‌عنوان مثال، موضوعات داغ علمی براساس کلید‌واژه‌های مورداستفاده توسط نویسندگان در مقاله‌های علمی که جدید و پرتکرار هستند، گزارش می‌شود؛ البته نکته قابل‌توجه در این گزارش، تفکیک موضوعات علمی مختلف و ارائه کلیدواژه‌ها به تفکیک حوزه موضوعی‌های مختلف است. بعلاوه در پایگاه SID به ازای هر مقاله کلید واژه‌ها دارای برچسب‌هایی هستند که نشان‌دهنده طول عمر آن ها در حوزه موضوعی‌های مختلف است. به‌عنوان مثال، یک کلیدواژه علمی در حوزه مدیریت قدیمی است، درحالی‌که در حوزه علوم سیاسی جدید است.

رییس مرکز اطلاعات علمی با اعلام این که گزارش‌های قابل استخراج از داده‌های SID می‌تواند به کاربران علمی و سیاست گذاران حوزه پژوهش دید جامع‌‌تری از شرایط پژوهش در کشور را بدهد؛ افزود: درحال حاضر بیش از 2200 عنوان مجله‌ی علمی در پایگاه SID نمایه می‌شود. در شکل زیر که نشان‌دهنده فراوانی حوزه‌های موضوعی مجلات مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی (SID) است، 1050 مجله از 2200 عنوان مجله نمایه شده در مرکز اطلاعات علمی با موضوع علوم انسانی هستند و حوزه‌های موضوعی پزشکی و فنی و مهندسی بعد از علوم انسانی، بیشترین فراوانی مجلات نمایه شده در مرکز اطلاعات علمی را به خود اختصاص داده‌اند.

دکتر عظیم‌زاده ادامه داد: همانطور که می‌بینید حجم قابل توجهی از پژوهش‌هایی که در داخل کشور انجام و منتشر شده به حوزه علوم انسانی برمی‎گردد و پردازش دقیق و جامع آنها می‌تواند برنامه‌ریزی پژوهشی کشور را دقیق‌تر کند و از سوی دیگر راهکارهای پیشنهاد شده در این مقالات می‌تواند به‌عنوان پیشنهادهای جامعه علمی برای حل مسایل کشور موردتوجه و بررسی قرار گیرد.

وی در ادامه با اشاره به داده‌های پایگاه SID در زمینه روند پژوهش در کشور، گفت: از سوی دیگر داده‎های موجود در این پایگاه ظرفیت استفاده در پروژه‌های کلان ملی از منظر شناخت ظرفیت‌های کشور در حوزه‌های تخصصی مختلف براساس تقسیمات جغرافیایی را ارائه می‌نماید.

وی افزود: براساس داده‎های SID با استفاده از داده‌های مجلات مرکز مشخص شد که دفتر مجلات نمایه شده در مرکز اطلاعات جهاددانشگاهی به‌ترتیب در شهرهای تهران، مشهد، اصفهان، قم و کرج بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده‌اند.

در پایان، دکتر عظیم‌زاده رییس مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی (SID) عنوان کرد: برای پیشرفت کشور با رویکرد علمی لازم است از سرمایه‌های علمی موجود که شامل دانشمندان و پژوهش‌های منتشر شده توسط ایشان است، حداکثر بهره‌برداری را داشته باشیم و از ظرفیت‌های موجود در کشور، فارغ از نگاه دولتی و رسمی، استفاده حد اکثری را نماییم و انگیزه‌های تلاش و فعالیت جامعه علمی را با شنیدن صدای آن‌ها و به‌کار بردن نظراتشان در عمل، افزایش دهیم.