نحوه استفاده از تکنیک «مایند مپ» در کسب‌وکارهای قرآنی

به گزارش سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور، دهمین کافه محفل که شنبه هفتم اردیبهشت‌ماه و در امتداد جلسات قبلی و با محوریت خلاقیت در ایده‌پردازی و کارآفرینی و انواع تکنیک‌های آن برگزار شد، نسبت به جلسات قبل با استقبال بیشتری از سوی علاقه‌‌مندان با موضوعات استارت‌آپی و کسب و کارهای نوپا برگزار شد. در این جلسه موضوعات مختلفی نظیر مفهوم خلاقیت، انواع و اقسام آن و همچنین برخی کشنده‌های خلاقیت مورد بحث و بررسی قرار گرفت و با استقبال حاضران مواجه شد. همچنین در این کافه محفل، یکی از تکنیک‌های مهم خلاقیت یعنی تکنیک «مایند مپ» به خوبی مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت.

محمدابراهیم دهدشتی مدرس این کافه محفل در ابتدا به بیان نکاتی درباره خلاقیت و انواع تکنیک‌های آن پرداخت و بیان کرد: در جلسات قبل درباره خلاقیت و اینکه ایده کارآفرینانه از کجا می‌آید، صحبت کردیم و امروز قرار است در ادامه همان داستان صحبت کنیم، اما به صورت عمقی‌تر به ماجرا نگاه خواهیم کرد.

وی به ضرورت درک نحوه ایجاد ایده‌های نو اشاره و ادامه داد: امروز می‌خواهیم راجع به این موضوع صحبت کنیم که ایده‌های نو برای کارآفرینی چگونه به ذهن برخی از افراد می‌رسد، چراکه این اتفاق بزرگی است و منجر به خلق اتفاقات بزرگی می‌شود. در واقع چنین ایده‌هایی به ذهن برخی افراد می‌رسند، اما در ذهن افرادی دیگر شکل نمی‌گیرند، بنابراین جا دارد که دلایل این موضوع را مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم.

این کارشناس استارت آپ و کسب و کارهای نوپا در تعریف خلاقیت یادآور شد: خلاقیت به معنای نگاه متفاوت به یک موضوع است. گاهی اوقات درباره یک موضوع، برخی افراد راهکارهایی می‌دهند و به گونه‌ای به قضیه نگاه می‌کنند که دیگران تاکنون نگاه نکرده‌اند، بلکه آن موضوع را از نگاه و زاویه‌ای دیگر مورد بررسی قرار می‌دهند و این همان خلاقیت است.

دهدشتی با اشاره به ویژگی‌های خلاقیت بیان کرد: برای مثال در موضوع حمل و نقل، برخی از افراد خلاقیت به خرج دادند که ماشین و مترو و هواپیما و .... اختراع شد. در زمینه ارتباطات هم همین‌طور است و همین خلاقیت باعث شده است تا امروزه ابزارهای ارتباطی همانند تلفن، رادیو، تلویزیون، ماهواره و.... داشته باشیم وگرنه در زمانی برای برقراری ارتباط با دیگران از ابزاری همانند دود و... استفاده می‌شد، لذا همین خلاقیت‌ها باعث شده است تا امروزه از چنین ابزارهای ارتباطی برخوردار باشیم. خلاقیت باید چهار مؤلفه را به صورت یکسان و همزمان در خود داشته باشد و اگر غیر از این باشد، تبدیل به کاریکاتور خواهد شد و ناقص خواهد بود.

وی گفت: مسئله اول سیالیت ذهن است؛ یعنی وقتی مسئله‌ای مطرح می‌شود، تعداد پاسخ‌هایی که داده می‌شود، زیاد باشد. در اینجا کیفیت مهم نیست، بلکه کمیت و تعداد جواب‌ها مهم است.

مدرس این کارگاه تأکید کرد: بخش دوم انعطاف‌پذیری ذهن است؛ یعنی ذهن شما تا چه اندازه می‌تواند راهکاری مشابه راهکارهای قبلی ارائه دهد. این انعطاف‌پذیری در استارت‌آپ‌ها بسیار مهم است. ممکن است شش ماه زمان صرف شود و نتیجه مورد نظر حاصل نشود، اما استارت‌آپ‌ها ایده و بوم کسب و کار خود را تغییر می‌دهند، ولی آن را رها نمی‌کنند. این در واقع همان انعطاف‌پذیری در استارت‌آپ‌ها است.

دهدشتی با اشاره به اهمیت ابتکار در عرصه خلاقیت اظهار کرد: قسمت سوم از ویژگی‌های خلاقیت، موضوع ابتکار است. برخی این را با خلاقیت اشتباه می‌گیرند، اما هرچقدر تعداد ایده‌های جدید زیاد باشد، به معنای این است که ابتکار آن شخص زیاد است.

این کارشناس استارت آپ و کسب و کارهای نوپا درباره ویژگی‌های بسط موضوع یادآور شد: ویژگی چهارم بسط موضوع است که ما ایرانی‌ها خیلی درگیر این موضوع هستیم. بسط یعنی هرچه در ذهن دارید را بسط بدهید و به نتیجه‌ای برسید. اگر هزاران ایده درآمدزا در ذهن شما باشد و هیچکدام را به نتیجه نرسانده باشید، بدین معنی است که فقط فکر کرده‌اید و ایده داده‌اید و موضوع را بسط نداده‌اید. چنین شخصی همانند یک فرد خیال‌پرداز است و هیچ‌کس هم به خاطر خیال‌پردازی به وی پولی نمی‌دهد. بنابراین باید بتوانید ایده‌های خود را در عرصه عمل نیز به واقعیت و نتیجه برسانید.

مدرس این کافه‌محفل درباره لوازم رفع نقطه ضعف‌ها اظهار کرد: در صورت ضعف این ویژگی‌ها باید از تکنیک‌های خلاقیت بهره بگیریم تا بتوانیم نقاط ضعف خود را برطرف کنیم. در ایران حدود ۴۵۰ تکنیک خلاقیت وجود دارد. البته بنده به همراه برخی از همکاران در تحقیقی که انجام دادیم، به این نتیجه رسیدیم که خلاقیت صد درصد اکتسابی است. دانشگاه‌های مختلف همانند میشیگان در این مورد تحقیق کرده و راهکارهایی ارائه داده‌اند که چگونه بتوانیم نقاط ضعف خود را برطرف کنیم. در واقع آنها هم تکنیک‌هایی را در این راستا ارائه داده‌اند.

وی در ادامه به بیان برخی تکنیک‌های خلاقیت اشاره و بیان کرد: اولین تکنیکی که توضیح می‌دهم، تکنیک اسکمپر است که دارای هفت مرحله است که اولین مورد، جایگزینی یک چیزی با یک چیز دیگر است. مرحله دوم این تکنیک، ترکیب کردن چند چیز است که بدین معنی است که چند چیز دیگر را با یکدیگر ترکیب می‌کنیم تا خواص آن بیشتر شود. برای مثال کاه را به گِل اضافه می‌کنیم تا خاصیت آن در برابر باران بیشتر شود.

دهدشتی ادامه داد: ویژگی دیگر سازگاری با محیط است. بدین معنی که اگر محصولی را تولید می‌کنیم، باید به گونه‌ای باشد که با محیط سازگار باشد و جای کمتری بگیرد و در محیط‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد. قسمت بعدی تکنیک اسکمپر، بزرگ‌سازی است. زمانی شخصی درشکه ساخت، سپس تبدیل به ماشین و در نهایت تبدیل با قطار ،شد اما کاربری آن هم عوض شد و برای مثال حجم بار و مسافر تغییر پیدا کرد. گاهی بزرگ یا کوچک کردن مسائل، راهکارهایی جدید برای شما ایجاد و مشکلات شما را برطرف می‌کند.

مدرس این کافه محفل گفت: پنجمین ویژگی این است که کاربردهای دیگر برای آن تعریف کنیم. گاهی می‌توان برای یک محصول هزاران کاربرد تعریف کرد و این مستلزم نیاز است. برای مثال گاهی ممکن است با معضل فروش نرفتن محصول یا وجود رقیب زیاد در بازار مواجه باشیم، بنابراین ناچار شویم که کاربردهای آن محصولی را که تولید کرده‌ایم، تغییر دهیم. این تغییر کاربری نوعی خلاقیت برای فروش محصول محسوب می‌شود.

وی افزود: مرحله دیگر حذف کردن یا کوچک کردن است. اگر برخی از چیزها را در مورد یک کالا حذف کنیم، قیمت تمام شده آن کاهش پیدا می‌کند و با محیط هم سازگار می‌شود. برای مثال تفاوت پراید و بنز در آپشن‌های آن‌هاست، لذا تغییر در بخش‌هایی از محصول می‌تواند منجر به تغییر کاربری آن شود.

دهدشتی ادامه داد: قسمت هفتم، معکوس‌سازی است؛ یعنی از نگاه مشتری هم به محصول نگاه کنیم، قضیه را معکوس کنیم و خودمان را جای مشتری بگذاریم که اگر ما جای وی بودیم، آیا واقعا این محصول را خریداری می‌کردیم یا خیر‌؟

این کارشناس استارت‌آپ و کسب و کارهای نوپا اظهار کرد: تکنیک دیگر خلاقیت «مایند مپ» یا نقشه ذهنی است. اگر قرار باشد بسط ذهنی ضعیفی داشته باشید، این تکنیک به شما کمک زیادی می‌کند.

وی گفت: در ابتدا به توضیح نقشه می‌پردازم. یک نقشه باید ویژگی‌های یک منطقه را به خوبی توضیح دهد. در یک نقشه مسیر را مشخص می‌کنیم. برای مثال می‌گوییم که می‌خواهیم از اهواز به تهران بیاییم و با شیراز و زاهدان کاری نداریم. اپلیکیشین «مایند مپ» هم وجود دارد و نرم‌افزار موبایل و کامپیوتر آن موجود است. در «مایند مپ»، نقشه‌ای کلیدی همانند پیدا کردن شغل را در نقشه می‌نویسیم و راهکارهای مختلفی همانند درس خواندن‌، رفتن دنبال کارآفرینی یا دوست شدن با یک کارآفرین و .... را برای خود تعریف می‌کنیم.

دهدشتی تأکید کرد: این تکنیک به شما مسیرهای زیادی نشان می‌دهد و در نهایت شما یک مسیر را انتخاب می‌کنید. برای مثال، مسیر اهواز با تهران مشخص است و اگر در این مسیر، کسی ما را به راهی دیگر دعوت کرد، به دنبال وی نمی‌رویم.

مدرس این کافه محفل به بیان نکاتی درباره تکنیک «چرا» پرداخت و گفت: ایده‌های خلاقانه از چنین تکنیک‌هایی می‌آید. تکنیکی به نام «چرا» وجود دارد که با پرسیدن ۱۰ تا سوال می‌توانیم دلایل ایجاد یک مشکل را پیدا کنیم. بنده در وزارت صنعت حضور داشتم و یکی از مسئولان آن درباره کمبودهایی که در این بخش وجود دارد و دلایل کمبود بهره‌وری یک معدن می‌گفت که هنوز ما علت پدید آمدن این مشکل را کشف نکرده‌ایم که بتوانیم راهکاری برای حل آن مشکل ارائه دهیم.

وی در ادامه به بیان نکاتی درباره مواردی که باعث از بین رفتن خلاقیت می‌شوند پرداخت و تصریح کرد: برخی چیزها هستند که کُشنده خلاقیت هستند؛ از جمله این موارد ترس از شکست و منفی‌بافی هستند، اما فقط یک دلیل وجود دارد که خلاقیت از بین می‌رود و آن هم چارچوب‌های ذهنی هستند. برای مثال، برای یک عمر یک کار را تکرار کرده‌ایم و تغییر آن سخت است. هرچه سن انسان بالاتر می‌رود، میزان خلاقیت او هم کاهش پیدا می‌شود.

دهدشتی در پایان بیان کرد: برخی ایده‌های خلاقانه را که بنده در دانش‌‌آموزان می‌بینم، در میان دانشجویان مشاهده نمی‌کنم، چراکه دانش‌آموزان درگیر مفروضات ذهنی خود نیستند. بنابراین میزان خلاقیت آنها نسبت به افراد مسن‌تر بسیار بالاتر است.