جهاددانشگاهی فراتر از نهاد علم به مسائل اجتماعی می‌اندیشد

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، دکتر علیرضا کلانتر مهرجردی معاون فرهنگی جهاددانشگاهی با بیان اینکه این نهاد یکی از اولین ابتکاراتی بود که پس از انقلاب اسلامی در مجموعه نظام اندیشه‌ورزی فکر انقلابی تولد یافت، اظهار کرد: افق بلند فکری حضرت امام خمینی(ره) بود که در اوایل انقلاب منجر به تأسیس این نهاد شد.

وی افزود: مسئله این بود که دانشگاه علی‌رغم قدمت قابل توجه در دنیا و در ایران، به نظر می‌رسید دچار بدکارکردی‌هایی است که  باید از دریچه جامعه ایرانی بدان توجه شود و این ظرفیت و سرمایه ارزشمند در مسیر پیشرفت فزاینده با نگاهی درون‌زا قرار گیرد. در پاسخ به این مفروض تأسیس نهاد انقلابی جهاددانشگاهی طرح شد و جهاددانشگاهی با این مأموریت مورد توجه قرار گرفت، لذا مفهوم و عنوانی که برای این نهاد در نظر گرفته شد، ترکیبی بود از دو مفهوم جهاد و دانشگاه در یک گزاره و بدین سان از آغاز انقلاب تاکنون، شاهد فعالیت‌های این نهاد علمی-فرهنگی در دانشگاه‌ها هستیم. 

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی عنوان کرد: در دانشگاه و ساختار نهاد علم، یک سری فعالیت‌ها جریان دارد، اما ما نیاز داریم به فضا و ساختاری که بتواند فراتر از نهاد علم هم بیندیشد، به طوریکه مقوم کارکردهای دانشگاه هم باشد؛ به این معنا که اگر در دانشگاه کارکردهای آموزشی، پژوهشی و فرهنگی را شاهد هستیم، بتوانیم با یک نهاد واسط، این فضا را به اجتماع و بیرون دانشگاه متصل کنیم و در ضلع مقابل، جامعه را برای تقویت فضای عملکردی دانشگاه در نظر گیریم تا دانشگاه در خلاء اندیشه و فکر نکند و آموزش  پژوهش انجام ندهد.

کلانتر مهرجردی با بیان اینکه جهاددانشگاهی با این نگاه ایجاد شد و در فرآیند تأسیس، سه مرحله مهم را طبق مرام‌ و اساسنامه‌اش طی کرد، ادامه داد: جهاددانشگاهی در اوایل برای مدیریت نهاد علم ایجاد شد، زیرا خلاء مهمی شکل گرفته بود و جهاددانشگاهی مبدأ عضوگیری جدید در دانشگاه‌ها شد. در سال 1364 مجددا بر اساس نظام انتظاراتی که از این نهاد می‌رفت، بنا شد جهاددانشگاهی گامی فراتر بردارد، لذا بحث پژوهش در اسلامی شدن دانشگاه‌ها به عنوان مأموریت این نهاد برجسته شد. در نهایت در سال 1369 مدیران درون جهاددانشگاهی ایجاد برخی تغییرات را پیشنهاد کردند و در اساس‌نامه جهاددانشگاهی، با توجه به فضاهای ایجادشده و تجارب به‌دست‌آمده، ارتباط میان دانشگاه با صنعت و جامعه به عنوان یکی از محورهای مهم در مأموریت‌ برجسته شد.

جهاد دانشگاهی؛ نهاد واسط فرهنگ دانشگاهی و فرهنگ عمومی

وی اضافه کرد: بر اساس همین روند و سیر تطور شاهد بودیم که جهاددانشگاهی در هر سه عرصه دانشگاهی، اشتغال و کارآفرینی دانشگاه‌ها نقش‌آفرینی کرد. اما جهاددانشگاهی به دلیل تفاوت ماهوی که با نظام نهادی دانشگاه داشت و یک سمت آن به سوی فرهنگ دانشگاهی و سمت دیگرش فرهنگ عمومی جامعه بود، از همان ابتدا در حوزه فرهنگی دانشگاه، کارکردها و کارویژه‌هایی را برای خود تعریف کرد و دست به ابتکاراتی زد.

عضو هیات علمی جهاددانشگاهی با اشاره به تبارشناسی معیارهای مورد نظر این نهاد، بیان کرد: ورود جهاددانشگاهی در حوزه فرهنگی بر اساس یک نظام مسئله بوده است، یعنی یک سری مسائل و شاخص وجود داشته که جهاد برای آن مسائل و شاخص‌ها، اقدامات و فعالیت‌های فرهنگی‌اش را طراحی و ارائه کرده و سعی داشته توجه ذی‌نفعان دانشگاه را به آن مسائل معطوف کند.

جهاددانشگاهی، بازیگر جدی در حوزه فرهنگ دانشگاهی

کلانتر مهرجردی با بیان اینکه جهاددانشگاهی بازیگر جدی در حوزه فرهنگ دانشگاهی بوده است، اظهار کرد: در اساسنامه و مأموریت جهاددانشگاهی بحث اسلامی شدن دانشگاه‌ها مطرح است. تعبیر خرد این مطلب چنین است که نظام ارزشی و معرفتی را باید در دانشگاه‌ها ارتقا دهیم و متناسب با مبانی و مبادی خودمان فضای دانشگاه را بازآفرینی کنیم. 

وی ادامه داد: تعبیر کلانی که از اسلامی شدن دانشگاه‌ها می‌توان داشت، این است که اساساً دانشگاه اسلامی به لحاظ مجموعه فرآیندها، کارکنش‌ها و کارکردهایش چگونه عمل می‌کند. اینجاست که ما معتقدیم فضای بسته و محدود کلاس، نمی‌تواند زبان و منطق عمل مورد نظر را در دانشجو فراهم کند و جهاددانشگاهی توانست با طراحی مناظره دانشجویان و برگزاری ۱۲ دوره از آن با یک نظام مسئله‌شناسانه، این مهارت موضوعی را در دانشجو ارتقا دهد، این اتفاق در کلاس درسی نمی‌افتاد و لذا باید فضای تمرین و ممارست فراهم شده و شکل‌گیری این فضا به ابتکار حوزه فرهنگی جهاددانشگاهی و در نتیجه تاکیدات مقام معظم رهبری بود.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی با بیان اینکه حوزه نشر در این نهاد در طی سال‌ها به سمت حرفه‌ای شدن حرکت کرده است، افزود: جهاددانشگاهی با ایجاد بستر و مرکزی تخصصی در حوزه نشر با عنوان سازمان انتشارات جهاددانشگاهی تلاش کرد میدان نشر را بر اساس بازیگری دانشجویان و اساتید دانشگاه، به‌ گونه‌ای موسع‌تر تعریف کند. امروز قریب 12 هزار عنوان کتاب در این سازمان و شعب آن منتشر شده است که به نظر تراز قابل قبولی است.

کلانتر مهرجردی بیان کرد: در مدیریت جدید جهاددانشگاهی، بر اساس همان منطق مسئله‌شناسانه، اساسنامه این سازمان بازنگری شد و با تصویب در هیات امنا جهاددانشگاهی، عنوان سازمان مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی را به خود گرفت. تصورمان بر این است که پس از یک دوره طولانی 40 ساله، امروز در گام دوم حوزه نشر مشکلی نداریم، به گونه‌ای که حتی بسیاری از دانشگاه‌ها، دارای واحد نشر شده‌اند و گویی تعداد بازیگران نشر دارد بیشتر از مطالعه‌کنندگان می‌شود. لذا دیگر این نهاد باید برای خودش فضا و مأموریت جدیدی تعریف کند و جدی به آن بپردازد.

وی همچنین با اشاره به یکی از اصلی‌ترین ماموریت‌های جهاددانشگاهی در حوزه دانشجویی، عنوان کرد: این نهاد در حوزه دانشجویی با ایجاد یک شبکه سامان‌مند به نام سازمان دانشجویان، سعی کرد در کنار سایر تشکلات دانشجویی، اثرات ارزشمندی را در فضای فرهنگی دانشگاه‌ها ایجاد و اقدامات خوبی را به صورت نوآورانه و ابتکاری اجرا کند.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی افزود: در حوزه گردشگری علمی و دانشجویی به عنوان یک مسئله مهم برای فضای فرهنگی دانشگاه، احساس شد باید سازه معنایی متناسبی را تعریف کنیم تا بتواند تکمیل‌کننده نگاه علمی در دانشگاه‌ها باشد. لذا جهاددانشگاهی با طراحی اردوهای "ایران؛ مرز پرگهر" تلاش کرد قابلیت‌ و ظرفیت‌های ایران اسلامی را برای دانشجویان به خوبی تعریف کند تا پیوست فرهنگی نظام علمی آموزشی از طریق رویدادی و اردویی فراهم شود.  

مدیریت وقت دانشجو؛ هسته اصلی نظام برنامه‌های فرهنگی

کلانتر مهرجردی در گفت وگو با ایسنا با اشاره به مدیریت وقت دانشجویان، به عنوان هسته اصلی نظام برنامه‌های فرهنگی جهاددانشگاهی، اظهار کرد: این مهم از ابتدا جهاددانشگاهی را معطوف به خودش کرد و بر این اساس اقدامات ارزشمندی در حوزه فرهنگی انجام شد. علی‌رغم اینکه نیروی انسانی عضو حوزه فرهنگی این نهاد در مقایسه با سایر بخش‌ها کم است و چیزی به معنای بودجه قابل در این حوزه نداشته، اما تلاش شده است با مدیریت اوقات فراغت دانشجویان خارج از حوزه مرسوم پژوهش و آموزش دانشگاه، با انجام برنامه‌های فرهنگی دانشجومحور و مسئله‌گون، به تکمیل و تقویت دو حوزه آموزش و پژوهش بپردازد.