استفاده از لاروهای درمانگر در ترمیم زخم

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی به نقل از ایسنا، دکتر سید مهدی طبایی با تقسیم بندی زخم به دو دسته حاد و مزمن گفت: زخم اصولاً به دو دسته کلی تقسیم می‌شود. یک سری زخم‌ها زخم‌هایی حاد هستند که در اثر سوختگی‌ها، تصادف‌ها، جراحات و اتفاقات روزانه ممکن است ایجاد شوند و دسته‌ای دیگر از زخم‌ها زخم‌های مزمن هستند که در اثر یک عامل ابتدایی مثل تروما یا آسیب به وجود می‌آیند.

وی افزود: زخم‌های مزمن زخم‌هایی هستند که بر اثر یک بیماری یا آسیب به وجود می‌آیند ولی به صورت طبیعی و در روال مقر خود قابلیت ترمیم طبیعی ندارد و ترمیم آن به طول می‌انجامد. ممکن است که چندین هفته طول بکشد و زخم خوب نشود. زخم‌های مزمن علت‌های مختلفی دارند معمولاً بیمارانی که زخم مزمن دارند یک اختلال یا بیماری زمینه‌ای را تجربه کردند مثلاً بیماری دیابت یا بیماری‌های مربوط به پوست مثل واریس‌ها یا بیماری‌های روماتیسمی در زمینه بیمار وجود دارد و این باعث می‌شود اختلالی در روند ترمیم زخم به وجود بیاید.

دکترطبایی با اشاره به اینکه عدم ترمیم زخم صرفاً یک علت واحد و مشخص ندارد، افزود: قاعدتاً روش‌هایی که برای درمان زخم‌ها هم به کار برده می‌شود روش‌هایی متفاوت و گوناگون است به همین خاطر یکی از مباحث مطرح در جوامع پزشکی در دنیا مباحثی است که مرتبط با پروسه ترمیم زخم و مرتبط با استفاده از روش‌ها داروها یا ابزارهایی است که ما می‌توانیم کمک بگیریم تا روال ترمیم زخم تسریع شود یا اینکه عوارض را به حداقل برساند؛ مثلاً یکی از عوامل اصلی که موجب تأخیر در ترمیم زخم می‌شود اضافه شدن عفونت‌ها است.

رییس سومین کنگره بین المللی زخم و ترمیم بافت ادامه داد: عفونت‌ها ممکن است به صورت عفونت‌های شایع یا عفونت‌های غیر شایع در زخم به وجود بیاید و ممکن است علامت بالینی داشته باشند یا نداشته باشند. خیلی از تحقیقات و پژوهش‌ها و یافتن راه‌های جدید مبتنی بر این است که بتوانیم بار عفونت را در زخم کم کنیم. استفاده از تکنولوژی‌هایی مثل تکنولوژی‌های نانو یا ابزارهایی مثل لیزر یا استفاده از داروهای جدید موضعی و هم‌چنین استفاده از برخی از ترکیبات بیولوژیک مثل لاروهای درمانگر درمان‌هایی هستند که برای کمک به این حوزه و کاهش بار عفونت و کمک به ترمیم زخم در دنیا و همینطور در کشور ما در دست اجراست.

دکترطبایی بخش دیگری از علت‌های تأخیر در ترمیم زخم را وجود التهاب‌های زخم دانست و افزود: ممکن است زخم در مرحله‌ای متوقف شده باشد و نتواند از آن خارج شود و این توقف هم علت‌های مختلف دارد. خود این عفونت‌ها می‌توانند این مرحله را تشدید کنند یا وجود بیماری دیابت در زمینه بیمار می‌تواند التهابات را تداوم بخشد.

رییس واحد علوم پزشکی جهاد دانشگاهی تهران درباره درمان‌هایی که به بهبود این التهابات کمک می‌کنند گفت: فشارهای نامعقول در موضع زخم از جمله عواملی است که باعث تأخیر در ترمیم زخم می‌شود. اخیراً ابزارها و تکنولوژی‌هایی به وجود آمده و روی آن‌ها کار می‌کنند، ما از برخی از آن‌ها استفاده می‌کنیم تا فشار نامناسب را به روش‌هایی از روی زخم برداریم و زخم بیمار بتواند تحت یک شرایط استاندارد راه ترمیم خود را ادامه دهد.

وی افزود: درمان‌های زیادی وجود دارند که کمک می‌کنند این التهابات کاهش یابد. مثلاً استفاده از cast‌های مختلف یا اصطلاحاً همان گچ گرفتن پا به منظور درمان زخم یکی از روش‌های جدیدی است که در مجموعه پژوهشکده زخم یارای جهاد دانشگاهی هم از این روش به وفور استفاده می‌شود. استفاده از فرآورده‌های بیولوژیک یا همان لاروهای درمانگر هم یکی از روش‌های نوینی است که در ترمیم زخم‌ها از آن کمک می‌گیریم. این فرآورده‌های بیولوژیک هم به برداشت ضایعات و بافت‌های مرده کمک می‌کنند و هم به کاهش بار عفونت و تحریک روند ترمیم زخم. این لاروها به صورت یک پروژه پژوهشی و ابتکار پژوهشگران ما در پژوهشکده یارا استاندارد سازی و تولید شده و در آستانه اخذ مجوزهای نهایی برای تولید انبوه است و در آینده به عنوان یک فرآورده زیستی در درمان زخم می‌توان به آن تکیه کرد.

دکتر طبایی پژوهش در حوزه پانسمان‌ها را از دیگر فعالیت‌های پژوهشگران زخم جهاد دانشگاهی عنوان کرد و افزود: استفاده از انواع و اقسام تکنولوژی‌هایی که مبتنی بر پانسمان‌ها هستند بسیار شایع است. پژوهشگران ما با توجه به شرایط زخم‌های مختلف در زمینه توسعه پانسمان‌ها در درمان زخم تحقیق می‌کنند. هم‌چنین بخش دیگری از این پژوهش‌ها به استفاده از ابزارها و امکانات مختلفی که می‌توانند به این پانسمان‌ها باند شوند اختصاص دارد.

رییس مرکز زخم و ترمیم بافت یارا جهاد دانشگاهی تهران با بیان اینکه درصد قابل توجهی از زخم‌ها زخم‌هایی حاد هستند گفت: شما وقتی دچار حادثه‌ای جزئی در منزل می‌شوید زخمی که ایجاد می‌شود زخم حاد محسوب می‌شود که ظرف چند روز تا یکی تا سه هفته ترمیم می‌شود؛ اما مشکل ما در زخم‌های مزمن است؛ یعنی زخم‌هایی که عمدتاً ناشی از دو علت دیابت و مشکلات عروقی است. این زخم‌ها زخم‌هایی هستند که بار اصلی زخم‌های مزمن را در کشور ما به دوش می‌کشند. دیابت بیماری بسیار وسیع و گسترده‌ای است و با توجه به هرم جمعیتی ما که رو به پیری می‌رود و از طرف دیگر با توجه به سبک زندگی و سبک تغذیه ما شیوع دیابت بسیار بالا است. حدود ۲۵ درصد افراد دیابتی دچار زخم در اندام‌های تحتانی می‌شوند، خصوصاً که بخش قابل توجهی از این‌ها با عدم درمان و پیگیری مناسب ممکن است منجر به قطع عضو شوند بنابراین تشخیص به موقع زخم‌های مزمن و اقدامات لازم برای پیشگیری و آگاهی بخشی و تدارک درمان در مراحل اولیه بسیار مهم است.

وی در پایان بیان کرد: استفاده از پانسمان‌های نوینی که مبتنی بر تکنولوژی نانو است و می‌توانند به دارورسانی کمک کنند و شرایط بیولوژیک زخم را بهبود یافته تدارک بینند می‌تواند در درمان زخم‌های مزمن ما در آینده کمک‌کننده باشد. فیلد دیگری که به صورت تحقیقاتی و پژوهشی روی آن کار می‌کنند بحث استفاده از فرآورده‌های سلولی یا سلول درمانی در درمان زخم است. پروژه‌های متعددی در پژوهشکده یارا در جریان است و بر اساس آن پژوهشگران ما سعی دارند راه‌های جدید نو و کاربردی را پیدا کنند و بر اساس آن با استفاده از سلول‌های بدن خود فرد بتوانیم شرایط بهبود زخم را فراهم کنیم و این دانش را هم بتوانیم بومی‌سازی کنیم و ابداعات جدیدی را در آن داشته باشیم.

بر همین اساس هم پژوهشکده یارا فعالیت‌های پژوهشی خود را متمرکز کرده و به صورت سالانه هم در کنگره زخم و ترمیم بافت بخشی از این یافته‌های پژوهشی خود را به سمع و نظر محققان کشور و دنیا می‌رساند. همین طور در برپایی کارگاه‌های آموزشی و آموزش تخصصی برای پرسنلی که علاقمند هستند در حوزه زخم فعالیت کنند به صورت کاملاً آکادمیک و کلاسه‌بندی شده، هم به صورت ملی و هم به صورت بین‌المللی برنامه‌های مدونی در حال اجراست که آخرین آن برگزاری دوره‌های مشترک تحت عنوان مجموعه ICW آلمان است. مجموعه ICW یک مجموعه بین‌المللی در حوزه زخم است که دوره‌های آموزشی مرتبط با مدیریت زخم را برگزار می‌کند که اولین دوره آن در سال ۹۷ توسط پژوهشگران ما در ایران برگزار شد و در سال‌های بعد هم ادامه خواهد یافت، ICW مجموعه‌ای زیر مجموعه انجمن زخم اروپا است.