مرکز «خدمات تخصصی و مطالعات سنگ محلات و نیم‌ور» افتتاح شد

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی استان مرکزی؛ حجت الاسلام علیرضا سلیمی نماینده مردم محلات و دلیجان در مجلس شورای اسلامی در مراسم افتتاح مرکز خدمات تخصصی و مطالعات سنگ محلات و نیم‌ور وابسته به جهاددانشگاهی استان، اظهار کرد: امروز با همکاری جهاددانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی و تلاش‌های فراوان جهاد دانشگاهی استان مرکزی، اولین و تنها مرکز مطالعات و پژوهش در حوزه سنگ و خدمات مرتبط با آن در شهرستان محلات و شهر نیم‌ور افتتاح شد.

وی ادامه داد: این مجموعه می‌تواند در حوزه‌های مختلف از جمله اکتشاف، فراوری، صادرات و همچنین در حوزه پشتیبانی علمی از پژوهشگران و فعالان بخش سنگ نقش برجسته ایفا کند. این کار، امروز آغاز شد و مسئولان جهاددانشگاهی قول دادند در بحث منابع انسانی و بودجه، کمک جدی کنند.

عضو هیات رییسه مجلس افزود: نیاز است که در کنار این مجموعه، شرکت‌های دانش بنیان حضور داشته باشند. این مرکز مجموعه مفیدی خواهد بود و موجب می‌شود تا سهم خود را از صنعت سنگ جهان به شکل شایسته‌ای به دست بیاوریم. البته گرفتن این سهم نیاز به علم و دانش دارد.

اسد رازانی مدیرکل امور واحدهای جهاددانشگاهی در ادامه، اضافه کرد: شهرستان محلات دارای قابلیت‌ها و پتانسیل‌های بسیاری است که سنگ یکی از این توانمندی‌هاست.

وی ادامه داد: با توجه به ظرفیت‌های موجود، شبکه جهاد دانشگاهی در بحث گردشگری، گیاهان دارویی و موارد دیگر، پشتیبانی خود را در سطح استان و شهرستان انجام می‌دهد. برخی واحدهای جهاد دانشگاهی از جمله واحد دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه تربیت مدرس و واحد استان کرمان در حوزه معادن و سنگ پیشرو هستند و در سال‌های گذشته چه در حوزه پژوهشی و چه در حوزه خدمات تخصصی خدمات ویژه‌ای را ارائه دادند.

وی افزود: این قابلیت جهاددانشگاهی است که متناسب با ظرفیت‌های جدیدی که ایجاد می‌شود، بتواند به شکل‌های مختلف خدمات خود را ارائه دهد. با توجه به سیر جمعیتی باید به دنبال شیوه‌های جدیدی از آموزش در کشور باشیم که این خدمات می‌تواند به شکل علمی کاربردی یا آموزش‌های کوتاه مدت تخصصی ارائه شود تا بتواند پشتیبان فعالیت‌های پژوهشی در این مرکز باشد.

محمدامین صالحی‌نژاد مدیرکل امور مجلس جهاد دانشگاهی نیز افزود: این مرکز به نمونه‌ای از همکاری‌های بین واحدی تبدیل خواهد شد.

وی ادامه داد: امیدواریم با کمک واحدهای مختلف، این محل به مرکز تخصصی در حوزه سنگ در سطح کشور تبدیل شود و تمامی واحدها در سراسر کشور برای خدمات ویژه در حوزه سنگ به این واحد مراجعه کنند.

مدیرکل امور مجلس جهاددانشگاهی افزود: آموزش نیز در این مرکز تعطیل نخواهد شد. آموزش‌های تخصصی کوتاه مدت و آموزش‌های پودمانی نیز بخشی از کار است که در این مرکز پیگیری خواهد شد. امیدواریم امروز آغازی برای رونق در این مرکز باشد.
 
محسن مرادی رئیس جهاددانشگاهی استان مرکزی در ادامه این مراسم گفت: جهاد دانشگاهی از نهادهای انقلابی و از رویش‌های انقلاب است. تعابیر مقام معظم رهبری در ارتباط با جهاد دانشگاهی فرصتی است تا ما آن را قدر دانسته و از آن استفاده درست و مطلوب داشته باشیم و از طرفی وظیفه ما را سنگین می‌کند تا بتوانیم اقدام جدی و عظیمی انجام دهیم.

وی با اشاره به استقرار تیم مدیریتی جدید در جهاد دانشگاهی کشور ادامه داد: با استقرار این تیم، طرح تحولی در جهاد دانشگاهی تهیه شده است که با الگوی پیشرفت با ایمان و امید و تکیه بر جوانان تدوین شده است و می‌توان گفت در استان‌ها نیز در حال پیاده‌سازی است.

مرادی افزود: طی جلسات مختلف بر اساس مزیت‌های استان‌ها و شهرستان‌ها مقرر شد که توانمندی‌های جدیدی به مجموعه جهاد دانشگاهی افزوده شود تا بتوانیم اقدامات معطل مانده را انجام دهیم. البته به دنبال موازی‌کاری نیستیم و تلاش ما بر این است که اقداماتی خلاقانه و نوآورانه را انجام دهیم.

وی افزود: یکی از مزیت‌های استان مرکزی، بحث سنگ است و محلات و نیم‌ور به عنوان پایتخت سنگ کشور شناخته می‌شوند که از توانمندی‌های زیادی در این زمینه برخوردار هستند. از طرفی ظرفیت‌های مناسبی در جهاد دانشگاهی واحدهای مختلف وجود دارد.
وی تصریح کرد: مقرر شد که ساختمان حاضر که در چند سال اخیر تقریبا بلااستفاده بوده و از سرمایه‌های جهاد دانشگاهی محسوب می‌شود، احیا شده و بتوان با توجه به مزیت‌های شهرستان محلات در حوزه سنگ از آن استفاده ویژه‌ای کرد تا توانمندی‌های جهاد دانشگاهی در قسمت‌های مختلف پای کار آمده و از آن استفاده شود.

مرادی گفت: تلاش می‌شود تا با تبدیل این ساختمان به مرکز خدمات تخصصی و مطالعات سنگ، چتری را برای انجام اقدامات مختلف باز کنیم. در اولین گام با پارک علم و فناوری استان تفاهم‌نامه‌ای را منعقد کرده ایم تا مرکز رشد مشترک جهاد دانشگاهی با پارک علم و فناوری در این مکان مستقر شود تا بتوانیم با استفاده از مزایای پارک، شرکت‌هایی را که در حوزه سنگ فعال هستند، در این مکان مستقر کنیم. در کنار آن، بحث‌های آموزشی را در پیش خواهیم گرفت.

وی با تشکر از حمایت‌های نماینده مردم محلات و دلیجان در مجلس شورای اسلامی، اداره صمت شهرستان، رئیس انجمن سنگ ایران و انجمن سنگ‌بری‌های شهرستان محلات، اظهار کرد: امیدواریم با حمایت‌های بیشتر با استفاده از زیرساخت‌های موجود در این مرکز، اقدام موثر و مفیدی را انجام دهیم. یکی از برنامه‌های جدی جهاد دانشگاهی تبدیل کردن شهرستان محلات به قطب سنگ در کشور است.
وی با اشاره به حمایت‌های ویژه جهاد دانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی از این طرح تصریح کرد: پیگیری‌های موثر این دوستان نقش مهمی در این اتفاق داشت که امیدواریم در آینده نیز ادامه پیدا کند.

دکتر اردشیر پورشعبان عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم پایه کاربردی جهاددانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی اضافه کرد: مرکز مطالعات خدمات تخصصی سنگ در جهت پیشبرد صنعت سنگ طبیعی فعالیت خواهد کرد. رهبری، حمایت و ترویج صنعت سنگ از طریق اطلاعات معتبر، آموزش استانداردها و پژوهش، از اهداف این مرکز است.

وی ادامه داد: جای خالی این مرکز در کشور و در منطقه احساس می‌شد. در هیچکدام از کشورهای منطقه، مرکزی برای تجزیه و تحلیل داده‌های مرتبط با سنگ وجود ندارد. امیدواریم بتوانیم قطبی برای سنگ منطقه و کشور شویم. ایران به عنوان چهارمین کشور از نظر منابع سنگ، هفتمین کشور از نظر میزان تولید سنگ و سومین کشور از نظر تعداد معادن سنگ، تنوع، طرح و رنگ در جهان به شمار می‌آید.

این مقام مسوول افزود: طبق آمار سال ۱۴۰۱ حدود یک و نیم میلیون تن سنگ از کشور صادر شده است و بیش از ۱۶ کشور از جمله عراق، چین، ترکمنستان و امارات از ایران سنگ وارد کرده‌اند. ارزش دلاری صادرات سنگ ایران در سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۱۸۵ میلیون دلار بوده است که ۵۰ هزار میلیارد ریال درآمد برای کشور به ارمغان آورده است.

وی تصریح کرد: در شهرستان محلات و نیم‌ور حدود ۲۸۰ واحد سنگبری فعال بوده و حدود ۳۰ معدن در این شهرستان مشغول فعالیت هستند که نشان‌دهنده پتانسیل بالای این شهرستان در حوزه سنگ است و مرکز سنگ می‌تواند کمک موثری برای فعالیت‌های حوزه سنگ باشد.

عضو سازمان نظام مهندسی معدن گفت: امیدواریم بتوانیم با کمک این مرکز، مقصدهای صادراتی را افزایش داده و آن را تا ۱۰۰ کشور ارتقا دهیم. صیانت از مواد معدنی کشور، افزایش راندمان تولید سنگ و کمک به استخراج و فراوری از ضرورت‌های تاسیس این مرکز است چراکه مواد معدنی جزو سرمایه‌های تجدیدناپذیر کشورها هستند و پس از برداشت جایگزین نخواهند شد.

وی اظهار کرد: افزایش صادرات سنگ‌های ساختمانی با استفاده از تجربیات و دانش فنی کارشناسان مرکز و بالا بردن کیفیت سنگ‌های ساختمانی در کارخانجات، تولید محصولاتی با ارزش افزوده مناسب، ایجاد اشتغال پایدار برای تعدادی از متخصصین و کارگران بومی و ارائه آموزش‌های تخصصی در زمینه سنگ‌های ساختمانی از اهداف دیگر این مرکز برای افزایش صادرات سنگ‌های ساختمانی است.

وی ادامه داد: پژوهش و تولید محصولات در راستای تامین نیاز کارخانجات سنگبری، ارائه خدمات آزمایشگاهی در زمینه افزایش کیفیت سنگ‌های ساختمانی و برندسازی و برگزاری رویدادهای سالانه نیز از اهداف این مرکز به شمار می‌روند. یکی از نارسایی‌های صنعت سنگ، برندسازی در سنگ‌های ساختمانی است. امیدواریم با کمک متخصصان این مرکز بتوانیم برندهای معتبر را معرفی کنیم تا بحث صادرات سنگ‌های ساختمانی را در پیش بگیرند.

وی افزود: اهداف کلی این مرکز، ارائه خدمات تخصصی جهت افزایش راندمان با هدف افزایش کیفیت و صادرات، ارائه خدمات تخصصی در حوزه بازرگانی سنگ‌های ساختمانی، ارائه خدمات آموزشی در حوزه سنگ‌های ساختمانی و ارائه خدمات پژوهشی در زمینه تولید مواد مصرفی در فرآوری سنگ‌های ساختمانی از قبیل سگمنت و لقمه و سایر موارد است.

پورشعبان گفت: نقشه‌برداری معادن، اکتشاف سنگ‌های ساختمانی، ارائه روش‌های فناورانه در استخراج سنگ‌های ساختمانی نیز از ماموریت‌های این مرکز خواهد بود. در صنعت سنگ‌های ساختمانی حدود ۵۰ درصد باطله تولید می‌شود که ناشی از استخراج و اکتشاف نامناسب است و هدف ما کاهش این میزان بوده که در جهان حدود ۳۰ درصد است.

وی اظهار کرد: ارائه خدمات سرویس فنی به واحدهای سنگبری به صورت ۲۴ ساعته از اهداف این مرکز است. فعالیت در زمینه مدیریت پسماندهای سنگبری که یکی از معضلات اساسی این صنعت است نیز از اهداف این مرکز بوده که به دانش فنی مناسبی در این زمینه دست پیدا کرده‌ایم و امیدواریم بتوانیم آلودگی‌های ایجاد شده در خاک، آب و هوا را برطرف کنیم.

وی ادامه داد: کاهش مصرف آب و بازیافت آن، ارائه مشاوره تخصصی در زمینه کاهش مصرف انرژی، مطالعه در حوزه طراحی، ساخت و فرآوری سنگ‌های ساختمانی برای نظارت بر تمامی مراحل ساخت سنگبری‌ها، مشاوره فروش سنگ‌های ساختمانی، برندسازی برای آنها و تسهیل حضور آنها در بازارهای خارجی در حوزه فعالیت های این مرکز پیش‌بینی شده است.

وی افزود: ارائه خدمات آزمایشگاهی برای سنگ‌های ساختمانی برای اولین بار در این مرکز انجام خواهد شد که نیازمند توجه بیشتر برای خرید تجهیزات سنگین آزمایش فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی است تا این مرکز در آینده به عنوان یک هاب در کشور برای تعیین استاندارد صنعت سنگ کشور تبدیل شود.

عضو هیئت علمی جهاددانشگاهی گفت: از برنامه‌های این مرکز این است که میزان مصرف سنگ را نشان دهد. تولید کفپوش‌ها، سرامیک و کاشی، بازار مصرف سنگ در کشور را محدود کرده است که در دنیا نیز به همین شکل است اما سنگ طبیعی جایگاه خود را دارد که باید آن را ترویج کرد.

وی اظهار کرد: برگزاری جایزه سالانه بهترین صادرکننده سنگ ساختمانی و بهترین تولیدکننده سنگ ساختمانی از خدماتی است که در این مرکز ارائه خواهد شد.

وی با اشاره به مغفول ماندن بحث آموزش در حوزه سنگ‌های ساختمانی افزود: دوره‌های آموزشی برای سنگ‌های ساختمانی، بخش معدن و فرآوری سنگ‌های ساختمانی تعریف شده است. نیاز جدی به بحث آموزش در کشور وجود دارد زیرا زمانی که به دنبال افزایش کیفیت تولید و بهبود صادرات هستیم، باید توجه ویژه‌ای به آموزش شود.

دکتر حسین سروش دبیرکل کانون سنگ ایران ادامه داد: شهرستان محلات از پتانسیل‌های ویژه‌ای در زمینه سنگ برخوردار است. ایران رتبه اول را در زمینه تنوع سنگ‌های تزیینی در جهان داراست و با ۱۲ میلیون تن در سال، رتبه سوم تا چهارم استخراج سنگ در جهان را به خود اختصاص داده است.

وی ادامه داد: ذخایر قطعی شناخته شده در کشور حدود ۳.۴ میلیارد تن است و ۲ هزار و ۷۲ واحد معدنی سنگ تزیینی در کشور وجود که تا ابتدای سال ۱۴۰۱ حدود ۱۰۸۱ واحد آن فعال بوده است و در حال حاضر ۲۰ الی ۳۰ درصد ریزش پیدا کرده است. تا آن زمان ۹۴۸ واحد معدنی غیر فعال وجود داشته و ۴۲ واحد در حال تجهیز بوده است.

سروش افزود: 400 هزار نفر در صنعت سنگ در سطح کشور به صورت مستقیم اشتغال دارند و ۶۵۰۰ واحد فرآوری در کشور وجود دارد که ظرفیت اسمی تولید این واحدها ۲۵۰ میلیون متر مربع در سال است اما در شرایط کنونی، آخرین آمار تولید ما ۸۵ میلیون متر مربع بوده است.

وی تصریح کرد: بیشترین سرانه مصرف سنگ در جهان با حدود یک متر مربع به ازای هر نفر به ایران تعلق دارد در صورتی که این آمار در سطح جهانی حدود نیم متر مربع است. مصرف سنگ با توسعه یافتگی ارتباط مستقیم دارد، به همین علت کشورهای در حال توسعه مانند ویتنام و چند کشور آفریقایی بازارهای مناسبی برای سنگ ایران هستند.

سروش گفت: صادرات سنگ کشور در سال ۱۴۰۰ حدود یک میلیون و ۷۵۰ هزار تن بوده است که ۸۰۰ هزار تن سنگ فراوری شده و ۹۵۰ هزار تن به شکل خام صادر شده است. صادرات سنگ کار شده حدود ۱۰۷ میلیون دلار و صادرات سنگ خام حدود ۶۵ میلیون دلار ارزآوری برای کشور به همراه داشته است.

وی اظهار کرد: با توجه به سابقه چند هزار ساله ایران در فعالیت در حوزه سنگ، جایگاه کنونی ما در این صنعت در جهان جای تامل دارد. پیش از این به دلیل سیاست‌های دولتی، یکی از عمده وارد کنندگان سنگ‌های تزیینی کار شده، بوده‌ایم. در سال ۱۴۰۰ این آمار به صفر رسید و واردات بلوک چیزی حدود ۲۰ هزار تن به ارزش معادل ۳ میلیون دلار بوده است. میانگین قیمت بلوک در کشور بین ۴۰۰ هزار تومان تا ۳ میلیون تومان و قیمت سنگ کار شده از ۲۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان در هر متر مربع است.

وی ادامه داد: در حوزه ۱۱۵ معدن شهرستان سالانه حدود سه و نیم میلیون تن سنگ برداشت می‌شود در صورتی که آمار تولید جهانی حدود ۱۰۰ میلیون تن است. ترکیه در سال ۱۹۸۳ به صورت جدی وارد عرصه سنگ شده است و امروز بالاترین میزان رقم صادرات سنگ تزیینی به ترکیه اختصاص دارد به طوری که از حدود ۱۱ میلیون تن برداشت سنگ، سالانه حدود ۶ میلیون تن آن را صادر می‌کند.

این مقام مسوول افزود: سازندهای ترکیه از مرغوبیت بالایی برخوردار نیستند اما فروش سنگ‌های ترکیه از ۱۵ دلار در مترمربع آغاز شده و متوسط آن به ۶۰ دلار می‌رسد درحالی که میانگین قیمت سنگ کار شده در ایران حدود 400 هزار تومان است.

وی تصریح کرد: ظرفیت فراوری شهرستان محلات حدود ۲۲ میلیون متر مربع در سال است. ۱۸ درصد ظرفیت تولید کشور به شهرستان محلات اختصاص دارد. از ۱۲ میلیون تن تولید سالانه کشور حدود ۳ میلیون تن به صورت مستقیم در شهرستان محلات تولید شده و بخش عمده‌ای از تولیدات سایر استان‌ها نیز توسط پیمانکاران محلاتی تولید می‌شود.

دبیرکل کانون سنگ ایران گفت: ما به ضعف‌های خود آگاه هستیم و این سال‌ها تفاهم‌نامه‌های همکاری مختلفی با دانشگاه‌ها منعقد کرده‌ایم. خواهش ما این است که به صورت جزیره‌ای عمل نشود. یکی از اهداف مرکز، کار بر روی ضایعات سنگ است.

وی اظهار کرد: ادعای اینکه ضایعات سنگ ماده اولیه ۲۸ صنعت است، حاصل تجربیات و کارهای علمی ماست. درصورتی که قصد انجام کار در سطح بین‌المللی وجود دارد، نیاز به هیئت علمی احساس می‌شود. برای اینکه تولیدات اعضای هیئت علمی در گوشه کتابخانه‌ها خاک نخورد باید افرادی از مجلس و وزارت صمت در بین اعضای هیئت علمی حضور داشته باشند تا تولیدات علمی آنها قابلیت اجرایی پیدا کند در غیر این صورت تمامی این دستاوردهای علمی توسط یک مسئول ناآگاه متوقف خواهد شد.

دبیرکل کانون سنگ ایران در پایان خاطرنشان کرد: اقدامات مرکز باید بر روی یک موضوع متمرکز شود تا به نتیجه برسد. تجربیات کشورهای صاحب نظر در زمینه سنگ می‌تواند کمک بسیاری به ما کند. بسیاری از کشورها نیز در زمینه سنگ‌های تزیینی نیازمند تجربیات ما هستند. در مجموع تمام این ها نیازمند ایجاد ساختار است.