تشخیص پارکینسون با آزمایش خون ممکن است؟

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی به نقل از سیناپرس، بیماری پارکینسون یا به‌ اختصار،PD، دومین بیماری شایع تخریب عصبی بعد از بیماری آلزایمر است که نشانه‌هایی از جمله کند شدن حرکات یا لرزش در دست‌ها و دیگر عضلات دارد. این بیماری، در اصل بر سیستم اعصاب مرکزی (CNS) و در ادامه بر سیستم‌ حرکتی اثر می‌گذارد. مطالعات زیادی به شناسایی تعدادی از ژن‌ها که در این بیماری تأثیر دارند، پرداخته‌اند و بنابراین توانسته‌اند تا حدودی مکانیزم بیماری‌زایی را در آن مشخص کنند.
یک ژن کلیدی به نام OX40 که پروتئین OX40 (Kd50) را کد می‌کند در مسیر ایمنی-التهابی، وجود دارد و همچنین به نام CD134 و TNFRSF4 شناخته می‌شود و در عملکرد، به‌عنوان گیرنده عامل نکروز تومور شناخته می‌شود. بااین‌حال، اثر تعاملی بین التهاب و اختلال عملکرد نورون پیچیده است و به همین دلیل، علت بیماری پارکینسون هنوز به‌طور دقیق توضیح داده نشده است. اگرچه شواهد فراوانی برای اختلال عملکرد و التهاب سیستم ایمنی و سیستم عصبی مرکزی به‌عنوان عوامل مهم مستعدکننده برای توسعه پارکینسون وجود دارد.
دکتر ناهید اسکندری، محقق دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان که از مجریان این پروژه تحقیقاتی بوده است، در گفتگو با سیناپرس گفت: «OX40 مولکول کمک تحریکی است که تنها روی لنفوسیت‌های T فعال‌شده بیان می‌شود مانند سایر فاکتورهای خانواده گیرنده‌ی فاکتور نکروزدهنده ی توموری. این مولکول در اثر شکسته شدن از سطح سلول و یا تغییر اتصالات در مرحله‌ی پردازش ژنیmRNA ، به حالت محلول در سرم می‌تواند وجود داشته باشد».
باتوجه به این‌که سطح بیان OX40 در خون بیماران مبتلابه پارکینسون، ممکن است بتواند بینشی در مورد مکانیزم مصونیت مرتبط با پیشروی پارکینسون بدهد، دکتر اسکندری و همکارانش از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی ایران و دانشگاه اصفهان، تصمیم گرفتند در مطالعه‌ای پژوهشی، وابستگی بیان OX40 با پارکینسون را بررسی نموده تا بتوانند از آن، برای تشخیص بالقوه پارکینسون و یافتن رویکردهای درمانی مؤثرتر برای این بیماری، استفاده نمایند.
در این مطالعه، بیماران مراجعه‌کننده به بیمارستان آیت‌الله کاشانی اصفهان که بیماری پارکینسون در آن‌ها به کمک MRI و یا توسط یک متخصص تأیید شده بود، به‌صورت داوطلبانه در آزمایش شرکت داشتند.
برای انجام آزمایش، از این بیماران خون گرفته شد و از این خون، RNA استخراج شد و مورد بررسی‌های لازم قرار گرفت. داده‌های حاصله، سپس به کمک نرم‌افزارهای کامپیوتری مورداستفاده برای تحلیل آماری، تجزیه‌وتحلیل شد.
نتایج این پژوهش نشان داد اگرچه میانگین غلظت محصول بیان ژن OX40  در گروه بیماران، بالاتر از بقیه افراد بود، اما این تفاوت، ازنظر آماری وضعیت معناداری نداشت.
همچنین، طبق این نتایج، هیچ‌گونه همبستگی بین سن و بیان OX40 یافت نشد. چنین همبستگی‌ای در سطح پروتئین نیز توسط محققین مشاهده نشد.
مجریان این پژوهش می‌گویند: «بااین‌حال، یافته‌های ما نشان داد که یک همبستگی بزرگ بین رونوشت و سطح پروتئین در بیان OX40 مشاهده می‌شود. ولی هیچ اختلاف قابل‌توجهی در رونوشت و بیان پروتئین بین مردان و زنان گروه بیمار یافت نشد».
این محققین ادامه می‌دهند: «ما نتیجه می‌گیریم با توجه به عدم تغییر بیان قابل‌توجه در ژن OX40 در نمونه‌های خون بیماران مبتلابه پارکینسون، اندازه‌گیری بیان این ژن در خون، احتمالاً نمی‌تواند بیومارکر یا نشانگر زیستی خوبی برای تشخیص این بیماری باشد. لذا، مطالعات بیشتر بالینی، سلولی و مداخله‌ای برای ارزیابی بیان ژن فوق به‌صورت مستقیم در سیستم عصبی مرکزی و همچنین کشف بیومارکرهای جدید، یک نیاز پژوهشی است».
به گفته دکتر اسکندری نتایج حاصل از این مطالعات، هم پایه‌ای و هم عملیاتی است. چنین مطالعاتی می‌توانند به سمتی سوق داده شوند که نشان دهند این ژن در شروع بیماری نقش دارد یا در پیشرفت آن و لذا آیا می‌توان جهت مهار پیشرفت آن، از ژن موردنظر استفاده کرد یا خیر.
این محقق در خصوص ادامه تحقیق بر روی این موضوع عقیده دارد: «به نظر می‌رسد مطالعات تکمیلی کلینیکی، سلولی و مداخله‌ای به‌منظور شناسایی بیومارکرهای جدید و تکوین رویکردهای درمانی در این خصوص مورد نیاز باشند. لذا پیشنهاد می‌گردد در راستای تکمیل این مطالعه، پارامترهای مختلفی ازجمله بررسی OX40L در سطح ژن و همچنین در سطح پروتئین انجام گردد. همچنین مطالعه بر روی میزان بیان رسپتور OX40 بر روی سلول‌های T نیز می‌تواند در این راستا مفید باشد. به‌علاوه، با افزایش تعداد بیماران و نیز مطالعه بیماران، قبل از درمان دارویی، می‌توان اطلاعات بیشتری پیرامون این پژوهش‌ها کسب نمود».
او افزوده است: «متأسفانه هزینه پژوهشی برای اکثر زمینه‌های تحقیقاتی بالاست. در حال حاضر باتوجه به تورم و تغییرات قیمت‌ها، هزینه‌ها روز به روز در حال افزایش هستند و این موضوع، مانعی برای انجام و ادامه اکثر مطالعات، به‌خصوص درزمینه ژنتیک و ایمنی‌شناسی به‌حساب می‌آید. از طرف دیگر بودجه در نظر گرفته‌شده جهت کارهای پژوهشی از طرف دانشگاه‌ها بسیار پایین است که این موضوع، مسلماً تأثیر منفی بر روند انجام تحقیقات خواهد داشت. ولی با همه این‌ها، ما در تلاش هستیم تا علیرغم منابع محدود مالی و همچنین نبود امکانات آزمایشگاهی کافی، در حد توان، چنین مطالعاتی را ادامه دهیم».
شایان ذکر است نتایج این فعالیت علمی پژوهشی که به تلاش برای یافتن پایه‌های ژنتیکی بیماری پارکینسون پرداخته است، در نشریه بین‌المللی و انگلیسی‌زبان جهاد دانشگاهی، Cell Journal (Yakhteh) متعلق به پژوهشگاه رویان منتشر شده است.