نگاه جامع درونی و بیرونی به جهاددانشگاهی در گفت‌وگو با رییس این نهاد

دکتر سید حمیدرضا طیبی رییس جهاددانشگاهی در گفت‌‌وگو با اداره کل روابط عمومی این نهاد تاکید می‌کند که «فکر نمی‌کنم هیچ نهادی به‌اندازه‌ی جهاددانشگاهی برای حل مشکلات وابستگی کشور و رفع آن‌ها برنامه‌ریزی و تلاش کرده باشد».
وی ادامه می‌دهد: موضوعی که جهاددانشگاهی را از سایر نهادها و سازمان‌های قبل و بعد انقلاب متمایز می‌کند، نگاه درست به عناصر اصلی تحقق پیشرفت در یک کشور یعنی توسعه فرهنگی، توسعه علمی و فناورانه و توسعه آموزش‌های مهارتی و انتخاب آن‌ها در اساسنامه به‌عنوان زمینه‌های فعالیت نهاد در اوایل انقلاب یعنی سال 1359 و انجام الگوسازی‌های بسیار مناسب و موفق در طول فعالیت خود است.
مشروح این مصاحبه 2 بخش (قسمت اول بیشتر مرتبط با درون نهاد جهاددانشگاهی و قسمت دوم بیشتر ناظر بر ارتباطات برون نهادی جهاددانشگاهی است) دارد که قسمت اول آن در ادامه می‌آید:

نگاه درست جهاددانشگاهی به عناصر اصلی تحقق پیشرفت کشور

ابتکارات و فعالیت‌های متمایز جهاددانشگاهی در این چهل سال در حوزه‌های پژوهشی، فرهنگی، آموزشی و تجاری‌سازی فناوری چه بوده است؟
موضوعی که جهاددانشگاهی را از سایر نهادها و سازمان‌های قبل و بعد انقلاب متمایز می‌کند نگاه درست به عناصر اصلی تحقق پیشرفت در یک کشور یعنی توسعه فرهنگی، توسعه علمی و فناورانه و توسعه آموزش‌های مهارتی و انتخاب آن‌ها در اساسنامه به‌عنوان زمینه‌های فعالیت نهاد در اوایل انقلاب یعنی سال 1359 و انجام الگوسازی‌های بسیار مناسب و موفق در طول فعالیت خود است.
ضرورت اداره دانش‌بنیان جامعه و اقتصاد دانش‌بنیان از برنامه چهارم توسعه پنج‌ساله کشور مطرح شد؛ درحالی‌که جهاددانشگاهی از ابتدای دهه شصت ضرورت توسعه علمی و فناورانه به‌عنوان موتور محرک تحقق اقتصادی دانش‌بنیان را در دستور کار خود قرار داد. راه‌اندازی خبرگزاری‌های ایسنا، ایکنا و مسابقات ملی مناظره دانشجویی از ابتکارات خوب جهاد در عرصه فرهنگی و اجتماعی کشور محسوب می‌شوند. در حوزه پژوهش و فناوری همه فعالیت‌های جهاد از سلول‌های بنیادی تا فرستنده‌های رادیویی تا ساخت مته‌های حفاری همه ارزشمند هستند. در حوزه آموزش ابتکار جهاددانشگاهی در ایجاد دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری بین دانشگاه علم‌وفرهنگ جهاد و پژوهشگاه رویان این نهاد از اقدامات موثر در حرکت بومی دانشگاه نسل سوم و یا چهارم است.

برخی حوزه‌های فعالیتی یا اساساً در این نهاد وجود ندارند یا بسیار کم‌رنگ‌اند، مثلا حوزه‌های مطالعاتی مدیریت، حقوق، رسانه، فیلم و سینما، مهندسی جنگل، مهندسی هواشناسی، مهندسی ساخت ارتز و پروتز؛ جهاددانشگاهی دراین‌باره برنامه‌ای دارد؟
من معتقدم هر فعالیتی باید با کیفیت خوب در جهاد شروع شود. هم با نیروی انسانی توانمند وهم با منابع مالی حداقلی موردنیاز. سیاست به‌اصطلاح «راه بینداز و جا بینداز» به‌ویژه در مورد جهاددانشگاهی خوب جواب نمی‌دهد، چون ازیک‌طرف در جذب نیروی توانمند موفق نمی‌شوی و از طرف دیگر چون کشور هنوز برنامه جدی برای پیشرفت متکی بر توان داخل ندارد و مأموریت محور هم حرکت نمی‌شود؛ وقتی به شما مأموریتی داده نمی‌شود و شما برای انجام هر کار خوب باید 3 تا 10 سال صبر کنی، بنابراین ورود به جبهه‌های جدید کاری به صلاح نبوده و تمام توان باید مصروف ارتقای کیفیت و بهره‌وری زمینه‌های فعلی فعالیت باشد که در آن‌ها صاحب برند شده‌اید.

درباره‌ی جهادگران این نهاد

ویژگی‌های یک جهادگر از ابتدای انقلاب و امروز چگونه تعریف می‌شود؟
خودباور، علم باور، برنامه‌ریز، پرتلاش و خستگی‌ناپذیر، همیشه امیدوار و مستحکم در برابر شکست‌ها و ناامید نشدن در مقابل درب‌های بسته و توکل بر خداوند.

رضایت و انگیزه‌ی جهادگران از نهاد جهاددانشگاهی در این 40 سال چگونه بوده و چه تغییراتی پیدا کرده است؟
این بستگی دارد که شما با چه انگیزه‌ای وارد این نهاد شده‌اید؛ به‌عنوان یک جهادگر و یا یک کارمند؟ جهادگری که می‌داند کشورش راهی برای پیشرفت و حل مشکلات اقتصادی‌اش ندارد، به توان علمی و فناورانه خود و به حاصل توان فکری خود اتکا می‌کند و تلاش می‌کند علی‌رغم همه مشکلات، اثبات کند که توان انجام کارهای بزرگ علمی و فناورانه و فرهنگی و آموزشی را دارد یا به‌عنوان کسی که دریافت حقوق خوب همه هدف زندگی‌اش هست. جواب اولی مثبت و جواب دومی چون کشور هنوز ضرورت و اهمیت واقعی توسعه علمی و فناورانه را درک نکرده و این نهاد نتوانسته است با قرار گرفتن در جایگاه واقعی و استفاده کامل از ظرفیت‌هایش جلب منابع مالی مناسب برای پرداخت حقوق خوب و امور رفاهی کند، ممکن است با دید کارمندی خیلی‌ها ناراضی باشند؛ البته این اصلا به آن معنا نیست که به فکر رفاه جهادگران نباشیم، چنان‌چه با اعتقاد تلاش کرده و می‌کنیم که حداقل امکانات رفاهی را فراهم کنیم.

خودباوری و لزوم تجاری‌سازی فعالیت‌های پژوهشی

چگونه یک اقدام پژوهشی یا یک فرآیند آموزشی تأثیرات مثبت فرهنگی را به همراه دارد؟ (به‌ویژه در نسل جوان)
اولین اثر مثبت یک کار موفق پژوهشی و فناورانه ایجاد خودباوری به‌ویژه در نسل جوان است و اینکه وقتی ببیند یک هم‌وطن او می‌تواند با درست درس خواندن و پشتکار به درجات خوبی از موفقیت برسد، این حس در او القا می‌شود که او هم می‌تواند منشأ کارهای بزرگ دیگری باشد و لذا درس خواندن او با انگیزه و همراه با فهم درست علم شده و با کار و تلاش، او هم انسان موفقی می‌شود و این خودباوری آثار فرهنگی یک کار پژوهشی موفق است.

با توجه به این‌که حوزه‌ی تجاری‌سازی یک بخش گره‌خورده با حوزه‌ی پژوهش است، اما در حال حاضر در جهاددانشگاهی تشکیلاتی مجزا برای آن در نظر گرفته‌شده؛ برای رفع فاصله چه اقداماتی باید انجام شود؟
علت جدا شدن حوزه تجاری‌سازی از حوزه پژوهش و فناوری این بود که فعالیت‌های بخش پژوهش و فناوری با هدف داشتن فعالیت شاخص در این حوزه در تمام واحدها و هم‌چنین توسعه بیشتر فعالیت واحدهای موفق به‌شدت در حال افزایش بود و از طرف دیگر خود پیگیری‌ها تا رسیدن به نتیجه متاسفانه به علت علاقه به واردات و نداشتن برنامه مدون برای حمایت از توان ملی زمان‌بر بودند و لذا حجم کار معاونت پژوهش و فناوری زیاد شده بود. وقتی ما سازمان اشتغال هم داشتیم و تجاری‌سازی و اشتغال غرابت نزدیکی دارند و حجم کار سازمان اشتغال هم کمتر از کار معاونت پژوهش و فناوری بود، تصمیم گرفته شد تجاری‌سازی به سازمان اشتغال منتقل شود. با مطرح‌شدن بحث ادغام معاونت آموزشی و تجاری‌سازی و اشتغال، ممکن است بحث تجاری‌سازی مجدداً به حوزه پژوهش منتقل شود.

با توجه به فرهنگی بودن ماهیت این نهاد و انتظارات فرهنگی از آن، رسالت جهاددانشگاهی در این زمینه چگونه پیگیری خواهد شد؟
در صحبت‌های قبلی هم بحث شد که تمام فعالیت‌های جهاد، ماهیت الگوسازی و فرهنگ‌سازی دارد و حجم آن‌ها نیز در هر حوزه، متناسب با نیاز جامعه و توقع مسوولان نظام به‌ویژه رهبری شکل گرفته است و هیچ فشاری نبوده است که فعالیت در حوزه‌ای با کاهش و در حوزه دیگری با افزایش مواجه باشد. روال کار جهاد به‌صورت طبیعی در حال رشد است.

ادامه دارد...