نگاهی گذرا به رویش جهاددانشگاهی از دل تاریخ انقلاب اسلامی

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، نهادهای انقلابی را می‌بایست بنیادها و مؤسساتی دانست که پس از پیروزی یک انقلاب و برای صیانت و پاسداری از آن و هم‌چنین ترمیم بی‌توجهی به برخی از مسائل جامعه، تشکیل گردیدند. جهاددانشگاهی، بنیاد مستضعفان، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، جهاد سازندگی، کمیته امداد امام خمینی(ره)، بنیاد شهید، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شورای نگهبان، بنیاد 15 خرداد، نهضت سوادآموزی و... از جمله‌ی این نهادها هستند.
نهاد در لغت به معنی «بنیاد» است، ولی در علوم اجتماعی به مجموعه‌ی تشکیلات منسجم و مقررات و سنت‌هایی اطلاق می‌شود که یک اجتماع یا گروه متشکل را مشخص می‌سازد. نهاد اجتماعی شیوه‌ای از فعالیت اجتماعی است که اکثریت اعضای یک جامعه‌‌ی معین از آن پیروی می‌‌نمایند. نهاد را می‌‌توان یک بنیاد یا سازمان عمومی تأثیرگذار و مأموریت محور دانست که اهداف خاصی را دنبال می‌کند و دارای تأثیرات ملموسی در جامعه است.
تفاوت مهم میان نهاد و سازمان را باید در نقش و تأثیر عوامل ایجادکننده‌‌ی آن‌ها دانست؛ در پیدایش نهاد، ساختارهای رسمی و دولتی دخالتی ندارند و به عبارت دقیق‌تر، نهادهای اجتماعی از پیش طرح‌‌ریزی‌شده نیستند، اما در ایجاد سازمان، عوامل دولتی و ساختارهای رسمی اقدام به طرح‌‌ریزی و تأسیس آن‌ها می‌‌نمایند.
انقلاب اسلامی ایران با پیروزی‌اش، نه‌تنها رویکرد انتقادی خویش نسبت به دیکتاتوری 2500ساله‌‌ی شاهنشاهی را مطرح نمود، بلکه با شکل‌‌دهی به نهادهای مختلف، در پی تغییر و اصلاح روند پیشین نیز برآمد.

رویش جهاددانشگاهی
نام جهاددانشگاهی اولین‌بار در تابستان سال 1359 و در پی تعطیلی دانشگاه‌ها بر اثر وقوع حرکت انقلاب فرهنگی و با الهام از نام جهاد سازندگی (که هدف اصلی خود را سازندگی مناطق محروم قرار داده بود) با هدف بـازسـازی و بهبـود فضـای علمی، فرهنگی و اجتماعی دانشگاه‌ها مطرح شد. ستاد انقلاب فرهنگی در تاریخ 16/5/59 بر مبنای مصوبه خود، شورای عالی جهاددانشگاهی را با وظایف زیر تأسیس کرد:
1ـ شناسایی و استفاده از نیروهای آزادشده دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی اعم از استاد، کارمند، کارشناس آموزش و عوامل خدماتی؛
2 ـ بررسی و شناسایی زمینه‌های جذب نیرو در نهادهای انقلاب و وزارتخانه‌؛
3 ـ تهیه طرح‌های مستقل که بتواند نیروهای دانشگاهی را جذب کنند؛
4 ـ استفاده از امکانات آموزشی و تجهیزات و وسایل کارگاهی و امثال آن؛
5 ـ استفاده از بودجه‌ای که در بند 3 لایحه قانونی مورخ 25/4/59 مقرر شده بود؛
6 ـ تشکیل شوراهای سه نفره‌ای که مسئولیت اداره جهاددانشگاهی را در هر دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی خواهند داشت و امکانات و تجهیزات و وسایل کارگاهی و امثال آن را در اختیار خواهد گرفت.
در پی این مصوبه، نهادی انقلابی به‌نام جهاددانشگاهی تأسیس ‌شد.
تشکیـل جهـاددانشگـاهی ادامـه حرکت و نهضتی است که از فروردین‌ماه 59 و با الهام از پیام نوروزی حضرت امام خمینی (ره) آغاز شد. این حرکت توسط اعضای انجمن‌های اسلامی دانشجویان دانشگاه‌ها و به‌منظور ایجاد تغییراتی اساسی در دانشگاه‌ها شکل گرفت و از همان ابتدا انقلاب فرهنگی نامیده شد.
دانشجویان مسلمان و عضو انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه‌ها در آن زمان معتقد بودند که برای بهبود جدی فعالیت‌های دانشگاه‌ها، ابتدا باید مراکز آموزش عالی برای مدتی، ولو اندک، تعطیل شوند تا روند اصلاح آن‌ها آغاز گردد، اما شورای انقلاب به‌عنوان نهاد تصمیم‌گیرنده کشور با تعطیلی فوری دانشگاه‌ها مخالفت کرد و مقرر داشت ترم جاری به پایان رسد تا پس‌ازآن نسبت به تعطیلی دانشگاه اقدام شود. پس از پایان نیم سال دوم سال تحصیلی 59- 58، دانشگاه‌ها برای بازسازی و اصلاح نظام‌های مدیریتی، آموزشی و فرهنگی و اجتماعی تعطیل شدند تا پس از برنامه‌ریزی‌های مناسب ستاد انقلاب فرهنگی به‌سرعت بازگشایی شوند.
انجمن‌های اسلامی دانشجویان اعلام کردند که در نیمسال دوم سال تحصیلی شرکت نمی‌کنند، اما برای اثبات صداقت خویش در مورد ضرورت به‌کارگیری نیروهای متخصص دانشگاه‌ها در جهت رفع نیازهای مهم و خطیر کشور اعلام کردند تلاش می‌کنند تا با تشکیل کمیته‌هایی تحت عنوان «جذب نیرو» در هر دانشگاه، از دانشجویان علاقه‌مند به انجام خدمت در مناطق محروم کشور، ثبت‌نام کنند و آن‌ها را برای هدف یادشده به نقاط مختلف کشور اعزام نمایند. کمیته جذب نیرو آغاز به کار کرد و پس از ثبت‌نام از دانشجویان، با هماهنگی نهادهای ذی‌ربط به‌خصوص جهاد سازندگی، دانشجویان را به مناطق محروم کشور گسیل کرد. هم‌زمان با تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها در پایان نیمسال دوم سال تحصیلی 59 ـ 58 و انبوه مشکلات حادث‌شده بر اثر تعطیلی دانشگاه‌ها و ضرورت جلوگیری از بلااستفاده ماندن نیروها و امکانات موجود دانشگاه‌ها و نیز فقدان وجود بازوی اجرایی و عملیاتی ستاد انقلاب فرهنگی برای اجرای مصوبات و نیز ضرورت انجام نظارت و ارزیابی بر اجرای تصمیمات ستاد یادشده، کمیته جذب نیرو در تهران پیشنهاد می‌کند نهادی انقلابی به نام جهاددانشگاهی برای اداره امور اجرایی دانشگاه‌ها در جهت تحقق اهداف و ضرورت‌های یادشده زیر نظر ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل گردد. این پیشنهاد پس از بررسی‌های مختلف، در 16 مردادماه سال 59 به تأیید نهایی ستاد انقلاب فرهنگی رسید و شورای عالی جهاددانشگاهی با ترکیب و وظایف پیش‌گفته تشکیل شد.
جهاددانشگاهی نهادی انقلابی است که از دل انقلاب فرهنگی در 1359 تأسیس برآمده تا مددکار آن ستاد برای ایجاد تحولی اساسی در نظام دانشگاهی و آموزش عالی کشور باشد و ارتباط ضروری دانشگاه با جامعه و مسائل آن را که از بدو پیدایش دانشگاه در این سرزمین مورد غفلت قرار گرفته بود، برقرار و مستدام بدارد و در صورت امکان الگو و نمونه‌ای از ارتباط وثیق و سازنده میان نهادهای علمی و تخصصی دانشگاهی با مسائل و مشکلات جامعه باشد.
جهاددانشگاهی بر اساس باور و اعتقاد به «توان حل و رفع مسائل و مشکلات علمی ـ فنی و اجتماعی کشور توسط توانائی‌ها و استعدادهای درونی» شکل گرفته است، جوانان مؤمن و متخصص شاغل در این نهاد توانسته‌اند در سایه اعتقاد و ایمان به توانایی متخصصان ایرانی و ایجاد فضایی ایمانی، عاطفی و به دور از ملاحظات صرف دیوان‌سالاری، با مجاهدت و سخت‌کوشی در شرایط طاقت‌فرسا و صعب روزهای پس از انقلاب و با صرف حداقل امکانات و منابع مالی و مادی به کارهایی دشوار و خطیر مبادرت ورزند و در این راه سخت و دشوار، اتکای به خداوند سبحان و اعتقاد به اسلام ناب محمدی (ص) و همت و انضباط و سخت‌کوشی اعضای متعهد و متخصص خود را مهم‌ترین سرمایه و توشه راه خود قرار دهد.
جهاددانشگاهی در زمره معدود نهادها و سازمان‌های کشوری است که تقریباً تمامی مدیرانش را خود تربیت کرده و پرورانده است.
تلقی از کار و خدمت به مردم و محرومین به مثابه تکلیفی الهی و وظیفه‌ای شرعی و اخلاقی، تکیه بر نقش اساسی مردم، وسعت نظر و آگاهی، تأکید بر وحدت ، هم‌دلی و همکاری برادرانه، توجه به فعالیت علمی و کارشناسی به مثابه پشتوانه اقدامات عملی و اجرایی، تلقی از کمک به همنوعان و رفع مشکلات و نیازهای جامعه به مثابه بالاترین عبادت و برتر دانستن کار و کمک به جهاد و ساختن ایران بر بسیاری از اعمال استحبابی، از جمله آموزه‌هایی هستند که عشق به خدمت شبانه‌روزی را در وجود جهادگران مشتعل و فروزان نمود و پیامدهای مثبت آن در دل و جان مردم، در جریان جنگ تحمیلی و رفع نیازمندی‌های دفاعی و ... پدیدار گردید.
 این‌که جهادگران اعم از دکتر، مهندس و عضو ساده، راننده و اعم از رئیس و مرئوس عاری از سلسله‌مراتب در همه امور با هم مشورت می‌کردند و پس از مباحث اقناعی، تصمیم می‌گرفتند و آن تصمیم را بازبینی و اجرا می‌کردند.
هم‌چنین انعطاف‌پذیری، پویایی، خلاقیت، نوآوری، شناخت و ادراک درست و ژرف محیط فعالیت‌ها که از ویژگی‌های نظریات نهادگران نوین در مدیریت و توسعه می‌باشند، نیز در ساختار، تشکیلات، نیروی انسانی و حوزه عملیات جهادگران مصداق‌های عینی داشتند و از مؤلفه‌های مؤثر بر موفقیت این نهاد هستند.

سیر تحولات جهاددانشگاهی
بررسی اجمالی تغییرات ساختاری این نهاد نشان‌دهنده پنج مرحله‌ی حیات کار و فعالیت در این نهاد انقلابی است:

1. مرحله تکوین و تشکیل (61 ـ 1359)
این دوره را می‌توان دوره شکل‌گیری و تکوین جهاددانشگاهی نام گذارد. طی این دوره وظیفه جذب و به‌کارگیری نیروهای انسانی و نیز امکانات و تجهیزات فیزیکی محیط‌های مختلف آموزش عالی در جهت رفع نیازهای جامعه، آماده‌سازی دانشگاه‌ها برای بازگشایی، انتشار کتاب‌های مورد نیاز دانشگاهیان، مهم‌ترین وظیفه جهاددانشگاهی بوده است. مدیریت و اداره دانشگاه‌ها در این سال‌ها بر عهده شورایی سه نفره به نام شورای جهاددانشگاهی مرکب از یک استاد، یک دانشجو و یک کارمند بوده است.

2. مرحله استقرار و شکل‌یابی هویت مستقل (63 ـ 1362)
برای اولین بار اساسنامه جهاددانشگاهی در تاریخ 29/9/1362 به تصویب رسید. در این اساسنامه فعالیت اصلی جهاددانشگاهی در سه زمینه فرهنگی، تحقیقاتی و آموزشی، تعیین شد. فعالیت‌های تحقیقاتی بیشتر معطوف به مسائل جنگ تحمیلی بود و فعالیت‌های فرهنگی نیز بیشتر به مسائل فرهنگی دانشگاه‌ها می‌پرداخت.
سه وظیفه گسترش و تبلیغ ارزش‌های اسلامی در دانشگاه‌ها، گسترش تحقیقات علمی و صنعتی، تقویت روحیه تتبع از طریق آموزش‌های عمومی و ایجاد زمینه‌ها و فرصت‌های مناسب تحقیقاتی برای این دوره در نظر گرفته شده‌ بود. در این دوره و بر اساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی نظام مدیریت شورایی جدیدی به نام شورای مدیریت در دانشگاه‌ها تأسیس گردید و مقرر شد جهاددانشگاهی دو عضو از 7 عضو شورا را معرفی کند. از اواخر این دوره به‌تدریج نقش جهاددانشگاهی در مدیریت دانشگاه کاهش می‌یابد.

3. مرحله تثبیت فعالیت‌ها (69 ـ 1364)
این دوره مقارن است با ارتقاء جایگاه ستاد انقلاب فرهنگی و تغییر نام آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی و از حیث زمـانی بـه سال‌های 69 ـ 1364 تعلق دارد. در تاریخ 29/7/65 اساسنامه جـدیـد جهاددانشگاهی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کرد. در این دوره کارکردهای اصلی جهاددانشگاهی کماکان سه زمینه فرهنگی، تحقیقاتی و آموزشی بوده است. فعالیت‌های تحقیقاتی این نهاد تا پایان دوره جنگ تحمیلی بیشتر معطوف به رفع نیازهای جنگ بود. در این مقطع جهاددانشگاهی موفق شد بالغ‌بر 500 پروژه تحقیقاتی در ارتباط با رفع نیازهای فنی و تخصصی جنگ تحمیلی را تدوین و با همکاری نهادهای نظامی به اجرا درآورد. در این دوره جهاددانشگاهی در مدیریت دانشگاه‌ها نقش چندانی نداشته است.
در ایـن سال‌ها، نظـام مـدیـریت در جهـاددانشگـاهی کمـاکـان نظـامی شـورایی بود که شورای مرکزی در دفتر مرکزی و شوراهای جهاددانشگاهی در دانشگاه‌ها مدیریت این نهاد انقلابی را بر عهده داشته‌اند.

4. مرحله تغییر فعالیت و ساختار تشکیلاتی (75 ـ 1370)
این مرحله پس از تغییر اساسنامه جهاددانشگاهی در سال 70 آغاز شد. نقش مشارکتی جهاددانشگاهی در مدیریت دانشگاه‌ها در این مقطع رسماً و به نحو کامل حذف و فعالیت‌های فرهنگی و پژوهشی به‌عنوان کارکردهای اصلی جهاددانشگاهی انتخاب شد. در اساسنامه جدید چند نکته مهم مورد تصریح قرار گرفت اول آنکه جهاددانشگاهی به‌عنوان پلی میان دانشگاه و بخش صنعتی ـ خدماتی کشور معرفی شد، دوم آنکه محل استقرار جهاددانشگاهی در بیرون از دانشگاه اعلام گردید، درحالی‌که این نهاد از بدو تأسیس تا این زمان همواره در درون دانشگاه‌ها مستقر بود. سوم آنکه برای نخستین بار اعلام شد جهاددانشگاهی نهادی عمومی و غیردولتی است. در این دوره برای اولین بار استفاده از ساختار پژوهشکده در سازمان اداری و تشکیلاتی جهاددانشگـاهی آغـاز شد، در سـال‌هـای پـایـانی ایـن دوره برای تمرکز و تعمیق فعالیت‌های پژوهشی، پـژوهشکـده‌هـایی بـا رعـایت چارچوب مقـررات و ضـوابط نظـام آمـوزش عالی کشور، تأسیس شد. اولین پژوهشکده‌های جهاددانشگاهی به نام پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی و پژوهشکده رویان در سال 70 و سپس پژوهشکده‌های علوم انسانی و اجتماعی و برق نیز در سال‌های 72 و 75 تأسیس گردیدند.
تحول مهم دیگری که در این دوره رسماً به وقوع پیوست، پیشنهاد تصویب طرح تأسیس مجتمع تحقیقاتی جهاددانشگاهی با هدف استمرار و تمرکز فعالیت در زمینه صنایع شیمیایی، گیاهان دارویی و برق و الکترونیک این نهاد و تصویب آن توسط سازمان برنامه و بودجه بود؛ اجرای این طرح تحت عنوان طرح عمرانی مجتمع تحقیقاتی جهاددانشگاهی در کیلومتر 55 جاده تهران ـ قزوین و در زمینی به وسعت 5/87 هکتار و فضای فیزیکی و عمرانی معادل 52000 مترمربع در سه مرحله تصویب شد.
نظام مدیریت در جهاددانشگاهی در این دوره دچار تحول مهمی شد. نظام شورایی در ساختار تشکیلاتی این نهاد در دفتر مرکزی و واحدها جای خود را به نظام سنتی (رئیس و معاونان) سپرد. در این دوره که مقارن پایان یافتن جنگ تحمیلی و گسترش فعالیت‌های اقتصادی غیردولتی در کشور بود. جهاددانشگاهی تلاش می‌کرد تا با توجه به ضرورت‌های زمان و تنوع توانایی‌های خود و نیز شرایط مساعد جامعه، به تحقق آرزوی دیرین خود مبنی بر تکمیل زنجیره «تحقیق تا تولید» دست یازد، لذا تأسیس شرکت‌هایی که هدف آن‌ها تولید و توزیع فرآورده‌ها و یافته‌های تحقیقات آزمایشگاهی و نیمه‌صنعتی این نهاد بود، طراحی و به مرحله عمل قرین شد. پژوهش بر اساس سازمان‌دهی جدید در واحدهای جهاددانشگاهی و تولید و توزیع یافته‌ها و محصولات حاصل از پژوهش در شرکت‌های جهاددانشگاهی صورت گرفت. در این دوره بالغ‌بر 12 شرکت سهامی در جهاددانشگاهی تأسیس شد.
ساختار سازمانی جهاددانشگاهی در این دوره در سه عنصر یا واحد سازمانی تحت عناوین واحدهای جهاددانشگاهی با وظیفه ارائه کارکردهای سه‌گانه نهاد (یعنی انجام فعالیت‌های فرهنگی، پژوهشی و آموزشی) پژوهشکده‌های جهاددانشگاهی (با تمرکز فعالیت بر پژوهش) و شرکت‌های جهاددانشگاهی (با تمرکز فعالیت بر امور خدماتی و اقتصادی ناشی از فعالیت‌های سه‌گانه این نهاد) استوار است.

5. مرحله بلوغ و تثبیت و تحکیم ساختار (1376 تاکنون)
آغاز این دوره با تحولات اجتماعی مهم در جامعه و تهیه و تصویب اولین برنامه توسعه جهاددانشگاهی مقارن است. در این مقطع با افزوده شدن یک وظیفه به وظایف سازمانی جهاددانشگاهی (بسترسازی و تمهید مقدمات برای اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها) فعالیت‌های سازمانی جهاددانشگاهی به چهار حوزه فرهنگی، پژوهشی، آموزشی و اشتغال افزایش یافت.
گسترش و توسعه پژوهشکده‌ها و نیز نقش آن‌ها در فعالیت‌های پژوهشی نهاد در این سال‌ها به جد مورد عنایت قرار گرفت و پژوهشکده‌های جدید با توجه به سوابق فعالیت پژوهشی گذشته و مثبت بودن نتیجه بررسی‌های امکان‌سنجی فعالیت‌های پژوهشی تأسیس شد.

تاسیس و گسترش زیرمجموعه‌های جهاددانشگاهی به روایت تاریخ:

1359:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد اصفهان
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد آذربایجان‌شرقی
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد آذربایجان‌غربی
o    تاسیس سازمان جهاددانشگاهی تهران
o    تاسیس سازمان جهاددانشگاهی خوزستان
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد شهید بهشتی
o    تاسیس سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد علم‌وصنعت
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد فارس
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد کرمان
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد هنر
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد استان مرکزی
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد صنعتی اصفهان
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر
o    تاسیس سازمان جهاددانشگاهی خواجه‌نصیرالدین طوسی
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد علامه طباطبایی
o    تاسیس سازمان جهاددانشگاهی گیلان
1360:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران
1361:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد مازندران
1363:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد خراسان‌جنوبی
1365:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد همدان
1367:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد علوم پزشکی شهید بهشتی
1370:
o    تاسیس پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران
o    تاسیس سازمان تجاری‌سازی فناوری و اشتغال دانش‌آموختگان
o    تاسیس پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی
1371:
o    تاسیس سازمان جهاددانشگاهی یزد
o    تاسیس دانشگاه علم‌وفرهنگ جهاددانشگاهی
1374:
o    تاسیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی
1375:
o    تاسیس پژوهشکده معتمد جهاددانشگاهی (مرکز تحقیقات سرطان پستان)
1377:
o    تاسیس پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاددانشگاهی (ابن‌سینا)
o    تاسیس پژوهشکده علوم پایه کاربردی جهاددانشگاهی
o    تاسیس موسسه قرض‌الحسنه دانشجویان ایران
1378:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد اردبیل
o    تاسیس خبرگزاری دانشجویان ایران (ISNA)
1379:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد تربیت مدرس
o    تاسیس سازمان انتشارات جهاددانشگاهی
o    تاسیس پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی
1380:
o    تاسیس پژوهشکده گیاهان دارویی
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد چهارمحال و بختیاری
o    تاسیس خبرگزاری بین‌المللی قرآن
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد کهگیلویه و بویراحمد
o    تاسیس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ISPA)
1381:
o    تاسیس سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد قم
o    تاسیس سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد لرستان
o    تاسیس مرکز گردشگری علمی ـ فرهنگی دانشجویان ایران (ISTTA)
o    موسسه آموزش عالی علمی- کاربردی جهاددانشگاهی
o    تاسیس پژوهشکده محیط‌زیست جهاددانشگاهی
o    تاسیس مجتمع تحقیقاتی شهدای جهاددانشگاهی
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد هرمزگان
1382:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد ایلام
o    تاسیس مرکز رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاددانشگاهی
o    تاسیس مرکز فرهنگی دانشجویی امام، ولایت‌فقیه و انقلاب اسلامی
1383:
o    تاسیس پژوهشکده تکنولوژی تولید جهاددانشگاهی
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد خراسان‌شمالی
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد قزوین
o    تاسیس پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاددانشگاهی
o    تاسیس مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی(SID)
1384:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد الزهرا(س)
1385:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد کردستان
o    تاسیس پارک علم‌وفناوری کرمانشاه
1386:
o    تاسیس پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی
o    تاسیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران (ابلاغ دستور رهبر انقلاب اسلامی به جهاددانشگاهی مبنی بر راه‌اندازی زیست بانک)
1387:
o    تاسیس مرکز اطلاع‌رسانی بازار کار جهاددانشگاهی
1388:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد گلستان
o    تاسیس پژوهشکده مطالعات توسعه
1390:
o    تاسیس پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی
1391:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد البرز
1392:
o    تاسیس دانشگاه علم و هنر جهاددانشگاهی
o    تاسیس پژوهشکده بیوتکنولوژی صنعتی
1393:
o    خبرگزاری سیناپرس
1394:
o    تاسیس پژوهشکده فرآوری مواد معدنی جهاددانشگاهی
1395:
o    تاسیس پژوهشکده زلزله و سوانح طبیعی
1396:
o    تاسیس جهاددانشگاهی واحد بوشهر
o    تاسیس پژوهشکده فناوری‌های ترمیم زخم و بافت
o    تاسیس پژوهشکده مواد نوین سرامیکی
1397:
o    پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی جهاددانشگاهی

روند تصویب اساس‌نامه و آشنایی با ترکیب هیات امنا
نهاد جهاددانشگاهی در 16 مرداد 1359 تشکیل شد؛ اساسنامه این نهاد در 5 مهر 1365 به تصویب رسید و یک‌بار در 11 آذر 1365 مورد تجدید نظر قرار گرفت؛ همچنین در 14 آبان 1370 مفاد آن مجددا بازنگری شد و نهایتا به تصویب رسید.
جهاددانشگاهی به‌عنوان یک نهاد عمومی غیردولتی دارای هیأت امنایی مرکب از رئیس نهاد (دکتر حمیدرضا طیبی)، سه تن از اعضای هیأت علمی نهاد (دکتر عبدالحسین شاهوردی، دکتر محسن قرنفلی،‌ دکتر محمدحسین ایمانی خوشخو) و نمایندگان شورای عالی انقلاب فرهنگی (دکتر سید سعید رضا عاملی)، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (دکتر منصور غلامی)، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (دکتر سعید نمکی)، سازمان برنامه و بودجه (دکتر محمدباقر نوبخت) و رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها (حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر مصطفی رستمی) است. این شورا عالی‌ترین رکن سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری در جهاددانشگاهی است.

ساختار سازمانی جهاددانشگاهی
o    دفتر مرکزی
o    نه سازمان استانی: سازمان‌های جهاددانشگاهی صنعتی شریف، خراسان‌رضوی، آذربایجان‌شرقی، یزد، خوزستان، کرمانشاه، تهران، خواجه نصیر، گیلان
o    سه سازمان فرهنگی شامل سازمان‌های انتشارات، سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور و سازمان دانشجویان
o    یک سازمان در حوزه تجاری‌سازی به نام: تجاری‌سازی فناوری و اشتغال دانش‌آموختگان
o    ده واحد در تهران و 26 واحد در سایر استان‌ها
o    سه پژوهشگاه و 29 پژوهشکده
o    سه خبرگزاری: ایسنا، ایکنا و سیناپرس
o    هفت مرکز
o    هفت مؤسسه آموزش عالی و یک مؤسسه قرض‌الحسنه ویژه دانشجویان
o    نوزده شرکت دانش‌بنیان و تجاری
o    دو دانشگاه غیردولتی در تهران و یزد
o    یک مجتمع تحقیقاتی در استان البرز
o    سه پارک علم‌وفناوری در کرمانشاه، البرز و تهران