اقدام بر اساس نیاز صنعت، دلیل موفقیت جهاددانشگاهی

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی خوزستان، محمد علی بیگ‌زاده مدیر اداره پژوهش، فناوری و مهندسی ساخت شرکت ملی‌حفاری ایران در ابتدای این پنل تخصصی اظهار کرد: گاهی اوقات می‌گوییم که شرایط تحریمی و عدم حضور شرکت‌های خارجی در ایران، به نوعی برکت است و به این دلیل، ما در حال طی کردن مسیری هستیم که اگر این شرایط به وجود نمی‌آمد، این مسیر طی نمی‌شد؛ وقتی در یک سیستم، احساس نیازی به وجود آید همه به دنبال برطرف کردن آن هستند و زمانی که مشاهده شود کسی برای رفع این نیاز وجود ندارد، برطرف کردن این نیاز از طریق داخل کشور مطرح می‌شود.

وی افزود: به دلیل مسائل تحریمی که به وجود آمدند، قطعا نمی‌توانستیم کار خود را متوقف کنیم. حلقه ابتدایی در تولید نفت کشور، عملیات حفاری است. اگر دکل‌های نفتی متوقف می‌شدند قطعا نفت به دست نمی‌آمد، نفتی به فروش نمی‌رسید و بودجه کشور تامین نمی‌شد.

حرکت‌های دانش‌بنیان همچنان نیاز به بهبود دارند

مدیر اداره پژوهش، فناوری و مهندسی ساخت شرکت ملی حفاری ایران گفت: مسیر ادامه دادن به کار در شرایط تحریمی از سال‌های گذشته آغاز شد. شاید در شروع کار در آن موقع، مرتبط با این موضوع قوانینی وضع نشده بود اما با این حال، کارها ادامه یافتند.

بیگ‌زاده عنوان کرد: با توجه به نیازهایی که در عملیات حفاری و در شرکت ملی حفاری ایران به وجود آمد، مجموعه‌هایی مانند جهاددانشگاهی به میدان آمدند، تفکر و وقت خود را گذاشتند و دانش فنی تولید کردند و ما نیز به عنوان بازوی صنعتی این قضیه به سمتی رفتیم که این نیازها را برطرف کنیم و توانستیم چاه‌های نفتی را تکمیل کنیم.

وی بیان کرد: اگر چه در این مسیر کارها به پیش رفته است اما حرکت‌های دانش بنیان همچنان نیاز به بهبود یافتن دارد و نیاز به برداشتن گام‌های بسیار مهمتری است.

مدیر اداره پژوهش، فناوری و مهندسی ساخت شرکت ملی حفاری ایران در خصوص مدل اعلام نیاز بین تولیدکننده و صنعت گفت: سیاستگذار که قرار است یک مدل را ارائه دهد باید ساز و کار اعلام نیاز و عرضه و تقاضا را تسهیل کند. در این راستا با خطاهای فراوان یکسری قوانین و سازوکارها وضع شدند که برخی از آن‌ها نیز حتی با یکدیگر در تضاد قرار داشتند.

سازوکار اعلام نیاز و عرضه کالا به خوبی شکل نگرفت

بیگ‌زاده عنوان کرد: این رویه دستخوش مسائلی مانند سامانه‌های مختلف خرید کالا در وزارت صمت، قانون گذاری در مجلس، نگاه دولت و تغییرات دولت‌ها است. این سازوکار باید در دوران پس از ۸ سال دفاع مقدس که کشور به یک ثبات رسید شکل می‌گرفت اما بنابر مسائل ذکر شده و دیگر موضوعات، این سازوکار به خوبی شکل نگرفت.

وی ادامه داد: ارائه این مدل نباید از بالا به پایین باشد و مشکلاتی که در حال حاضر وجود دارند به خاطر عدم تحقق این مساله است. زمانی که این موضوع محقق شود، افرادی که نگاه سیاسی دارند از این موضوع خارج می‌شوند.

مدیر اداره پژوهش، فناوری و مهندسی ساخت شرکت ملی حفاری ایران گفت: اگر چه این موضوع که شرکت‌های دانش بنیان باید در کنار صنعت باشند خوب است اما الزامی در این موضوع وجود ندارد. به عنوان مثال در صنعت نفت، انواع طرح‌های نوآورانه و پیشرو از کشورهایی به وجود می‌آیند که حتی تاسیسات نفتی و یا نفت ندارند.

صنعت نفتِ دانش‌بنیان شکل نگرفته است

در ادامه این پنل، محمد گلستان‌باغ رئیس پژوهش و فناوری شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب با ابراز خرسندی از فعالیت‌ها و اقدامات سازمان جهاددانشگاهی خوزستان در زمینه صنعت نفت، اظهار کرد: مجموعه جهاددانشگاهی، مجموعه‌ای است که با صنعت، آشنایی کامل دارد و در این زمینه نیازسنجی می‌کند. فرصت مناسبی برای صنعت است که نیازهای خود را به این مجموعه واگذار کند و از افراد و گروه‌های توانمند در این مجموعه استفاده شود تا منفعت این موضوع به کشور برسد.

وی افزود: دستاوردهای مهمی اتفاق افتاده است اما قطعا کافی نیستند. باید از کارهای نقطه‌ای و کپسولی عبور کنیم و باید کاری کامل را انجام دهیم و پروانه شدن صنعت را در تمامی ابعاد، مشاهده کنیم.

رئیس پژوهش و فناوری شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب گفت: همانگونه که مقام معظم رهبری فرمودند، صنعت نفتِ دانش بنیان شکل نگرفته است. این موضوع در صنعت نفت به صورت شایسته نمایان نشده است و جای کار در این خصوص، بسیار زیاد است. فاصله زمانی زیاد از زمان اعلام نیاز تا برطرف کردن آن، خود به نوعی زنگ خطر است.

گلستان‌باغ ادامه داد: در این زمان طولانی، فناوری‌ها و نیازها دستخوش تغییرات می‌شوند. با توجه به وضعیت کنونی در صنعت نفت، تولید نفت از میادین افول پیدا کرده است و تکنولوژی‌های دنیا و فناوری‌های برداشت از مخازن، پیچیده‌تر شده است و ما نیز به تحقق این موضوع نیازمند هستیم.

وی بیان کرد: نوع نگاه باید تغییر کند. نگاه از بیرون باید از گذشته محوری به سمت پیشروبودن تغییر پیدا کند. زمانی آرزوی ما تولید ملی بود و از این موضوع عبور کردیم. فرد ایده‌پرداز ما همچنان در موضوعات گذشته باقی مانده است و آن‌ها را نوآور تلقی می‌کند.

امروز به شدت به یک شبکه فناور نیاز داریم

گلستان‌باغ اظهار کرد: زنجیره ارزش فقط تولید محصول نیست بلکه فرآیندی کاری است که در آن نوآوری نیز وجود دارد. این موضوع فرآیندی است که باید در دانشگاه‌ها، سازمان‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و در میز دانشگاهی ما تعریف شود که صنعت نفت ما در ۱۰ سال آینده چه نیازهایی خواهد داشت و باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که نیازهای آینده نیز در نظر گرفته شود.

رئیس پژوهش و فناوری شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب گفت: اگر از آینده غافل شویم نمی‌توان صنعت را بر دوش دانش‌بنیان قرار دهیم و بخواهیم آن را ادامه دهیم. صنعتی دانش‌بنیان است که آینده‌پژوهی داشته باشد. اگر مدل‌های کاری خود را در حال حاضر تغییر ندهیم چگونه انتظار داریم که وضعیت آینده خود را تغییر دهیم.

گلستان‌باغ ادامه داد: امروز به شدت به یک شبکه فناور نیاز داریم. شبکه‌ای که بستر دانش‌بنیان شدن صنایع است و آن را نداریم. این شبکه باید در دل شرکت‌های دانش‌بنیان و صنعت به وجود بیاید. همچنین باید نیازها شناسایی شوند. خطر مهلکی که وجود دارد این است که نگاه ما به محصولات دانش‌بنیان، عرضه و تقاضا نیست و به دنبال فروش آن هستیم. امروزه شرکت‌های دانش‌بنیان در مقابله با صنعت، نگاهی مشتری‌محوری دارند که این موضوع مانند سم است. باید از این بعد خارج شویم و نگاه تقاضامحوری وجود داشته باشد.

وی در خصوص سازوکار موجود برای اعلام نیاز در بین صنعت و تولیدکننده اظهار کرد: اگر بخواهیم یک مدل را در این راستا طراحی کنیم نباید نقطه‌ای و معطوف به گذشته باشد و باید به گونه‌ای باشد که نیازهای آینده را نیز در بر بگیرد.

رئیس پژوهش و فناوری شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب گفت: تعریف دانش بنیان این است که نیازها را به گونه‌ای رفع کند که در آینده نیز احساس نیاز وجود نداشته باشد. امنیت علمی به این معنا است که صنعتگر دانش را در خود حس کند و دغدغه این را نداشته باشد که در آینده چه اتفاقی می‌افتد و باید این مجموعه‌ها به فکر نیازها و مسائل آینده این صنعت نیز باشند.

دانش‌بنیان‌ها باید چند پله از صنعت، جلوتر باشند

گلستان‌باغ ادامه داد: امروزه شرکت‌های دانش بنیان و صنعت، تقریبا در حال حرکت در یک خط هستند اما این موضوع باید به گونه‌ای باشد که دانش بنیان‌ها چند خط از صنعت جلوتر باشند. باید از بحث اعلام نیاز عبور کنیم و به این برسیم که نیازهای آینده در یک صنعت، در نظر گرفته شود و به مرحله تولید یا اجرا برسند.

وی با اشاره به بحث شناسایی نیازهای آینده صنایع توسط دانش بنیان‌ها گفت: سامانه‌ای که باید طراحی کنیم باید به گونه‌ای باشد که دانش‌بنیان‌ها را به گونه‌ای توانمند کند که حتی بتوانند نیازهای آینده صنعت را شناسایی کنند و آن‌ها را در نظر بگیرند.

گلستان باغ ادامه داد: امیدوار هستیم که بتوانیم شبکه‌ای را به صورت پایلوت ایجاد کنیم. اعلام آمادگی می‌کنیم که در این راستا نشست‌های مشترکی را داشته باشیم و این شبکه را به صورت پایلوت در مناطق نفتخیز جنوب پایه‌ریزی کنیم و در صورت موفق بودن می‌توانیم آن را حتی به صنایع دیگر تسری بدهیم.

نیاز به انجام کارهای جهادی وجود دارد

رئیس پژوهش و فناوری شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب بیان کرد: اقتصاد مقاومتی که زیر بنای اقتصاد کشور است دارای دو بخش درون‌زا و برون‌نگر است و تقریبا تمامی شرکت‌های داخلی ما بخش درون‌زا بودن را مدنظر گرفته‌اند. اگر نگاه برون‌نگر در بین دانش بنیان‌ها شکل بگیرد، تقاضا محور خواهند بود و چند قدم از صنعت جلوتر خواهند رفت.

گلستان باغ گفت: در وضعیت کنونی نیاز به جهادی بودن وجود دارد؛ زمانی که احساس می شود یک شرکت دانش بنیان توان برطرف کردن مشکل موجود را دارد، باید تلاش شود تا تمامی بروکراسی ها و مشکلات بر سر این راه برطرف شود تا زمانی که به شرایط ایده آل برسیم.

باید صنعت نفت را پژوهش‌محور کنیم

در این پنل تخصصی رحیم امیری، قائم مقام پژوهشکده تکنولوژی تولید جهاددانشگاهی خوزستان نیز اظهار کرد: چالش اساسی که وجود دارد نبود سیستم مدیریت اطلاعات است. مساله‌ بسیار مهم این است که مدیریت اطلاعاتی شکل بگیرد و مکانیزمی به وجود بیاید که اولویت‌ها را جدا کند و بر اساس نیازها، آن‌ها را دسته‌بندی کند. نمی‌توانیم کار را دانش‌بنیان انجام ‌دهیم اما به اقتصاد دانش‌بنیان توجهی نکنیم.

وی افزود: باید به سمتی برویم که صنعت نفت را پژوهش‌محور کنیم و شروع این کار از پژوهش شروع می‌شود اما به این موضوع ختم نمی‌شود و باید مسائل مختلف را در نظر بگیریم. اگر بخواهیم چالش‌های بزرگی را برای صنعت نفت مرتفع کنیم این موضوع باید در اقتصاد شرکت‌های دانش‌بنیان نیز در نظر گرفته شود تا سرمایه‌گذار نیز در این روند حرکت کند. همه مدیران در صنعت نفت برای این موضوع دغدغه دارند و این مکانیزم نیازمند بحث و گفت‌وگوی بیشتری است و باید چالش‌ها و مسائل پیرامون این موضوع را بررسی کنیم و آن‌ها را در نظر بگیریم.

قائم مقام پژوهشکده تکنولوژی تولید جهاددانشگاهی خوزستان گفت: قبل از آن که به سراغ مدل سازی برویم باید یک سیستم اطلاعاتی جامع داشته باشیم. زمانی که در صنعت نفت اعلام نیاز ویژه برای ۱۰ قلم کالا به وجود آمد، ساخت مته حفاری توسط جهاددانشگاهی نیز از دل این تقاضا شکل گرفت و ما به عنوان تولیدکننده و شرکت دانش بنیان به این نتیجه رسیدیم که اعلام نیاز گفته شده، به عنوان اولویت در صنعت نفت است.

به دلیل وجود سیستم‌های موازی بسیار زیاد، الگو شکل نمی‌گیرد

امیری ادامه داد: تا زمانی که این سیستم اطلاعاتی ایجاد نشود، الگوهای ما بین تولیدکننده و درخواست دهنده بسیار تفاوت دارند. حتی اگر سیستم‌های اطلاعاتی خوبی وجود داشته باشد به دلیل اینکه سیستم‌های موازی بسیار زیاد داریم، الگو شکل نمی‌گیرد.

وی گفت: اگر در صنعت نفت به عنوان صنعتی بزرگ در کشور، سیستم‌های اطلاعاتی ایجاد شود که شفاف باشند، دانش بنیان‌ها راحت‌تر می‌توانند مشکل را حل کنند. علت اینکه نیازهای ما در صنایع توسط کشورهایی که حتی این صنایع را ندارند، تولید و برطرف می‌شوند، نبود سیستم اطلاعاتی جامع است.

قائم مقام پژوهشکده تکنولوژی تولید جهاددانشگاهی خوزستان تصریح کرد: اگرچه وجود یک سیستم الگو بسیار لازم است اما قبل از آن، به وجود آمدن یک سیستم اطلاعاتی واجب است و نمی‌توان پژوهش را از مباحثی مانند تولید و بازرگانی جدا کرد زیرا تمامی این‌ها در یک اکوسیستم قرار دارند.

مسیر اعلام نیاز تا تولید؛ از حلقه‌های مفقوده در صنعت

در ادامه این نشست عیسی نویری، مدیر پژوهش و توسعه شرکت بهره‌برداری نفت و گاز اروندان نیز اظهار کرد: فرآیند اعلام نیاز کارفرما تا تولید بسیار زمان‌بر است. متاسفانه هر زمان که خواستیم قانونی را وضع کنیم که شرایط تولید تسهیل شود، این موضوع نتیجه عکس داشته است و می‌بینیم که تولیدکننده در مقابل یک اتفاقاتی قرار گرفته و به تکنولوژی‌ای که به دنبال آن بوده، رسیده است در حالی که یا به آن تکنولوژی، دیگر نیازی نیست و یا توان سرمایه‌گذاری او، پاسخگوی نیاز تولید آن تکنولوژی برای صنعت نیست.

وی افزود: یکی از حلقه‌های مفقوده در صنعت، مسیر اعلام نیاز تا فرآیند تولید است که مسیری بسیار زمان‌بر است و نیاز به حل شدن دارد. گاهی اوقات مشاهده می‌شود دستاوردهایی که حتی بسیار هایتک هستند، به وجود می‌آید در حالی که برای آن، دیگر کاربردی پیدا نمی‌شود و دلیل اصلی این است که در اعلام نیازها نیز ضعیف هستیم.

اقدام بر اساس نیاز صنعت، دلیل موفقیت جهاددانشگاهی

مدیر پژوهش و توسعه شرکت بهره‌برداری نفت و گاز اروندان گفت: در دانشگاه‌ها موضوعاتی وجود دارد که سالیان طولانی برای آن وقت و هزینه صرف شده است در حالی که به آن دستاورد دیگر نیازی وجود ندارد. برای حل این قبیل مشکلات باید اعلام نیاز در صنعت، یک سازوکار مناسب و ایده آل پیدا کند.

نویری گفت: این سازوکار باید به دور از بروکراسی‌های اداری شکل بگیرد و از تولیدکنندگان بخواهیم که بر اساس نیازهایی که در صنعت وجود دارد، هزینه کنند. دلیل موفقیت جهاددانشگاهی نیز همین موضوع است و در برخی از بخش‌ها توانسته به طرف حل کردن مشکلات و نیازهای صنایع، حرکت کند.

بروکراسی‌های اداری، باعث کندی برطرف شدن نیازهای صنعت شده است

وی بیان کرد: در این نمایشگاه، رونمایی از قطعاتی مشاهده شده است که زحمات و هزینه‌های بسیاری صرف تولید آن شده است در حالی که محصول تولیدشده، در دنیا منسوخ شده است؛ به دلیل بروکراسی‌هایی که در این فرآیند وجود دارد، برخی از کارهای این‌چنینی که بسیار بزرگ هم هستند، به هدر می‌روند.

نویری با اشاره به مقصران در این فرآیند ادامه داد: در این مسیر تولیدکننده در نحوه اعلام نیاز مقصر است و مقصر بعدی، بروکراسی داخلی است. اگر اعلام نیاز برای یک محصول می‌کنیم باید به فکر تولید آن هم باشیم. اعلام نیازها باید با در نظر گرفتن فرایند و زمان تولید آن محصول و داشتن صرفه برای تولیدکننده صورت بگیرد که بسیار اهمیت دارد.

مدیر پژوهش و توسعه شرکت بهره‌برداری نفت و گاز اروندان گفت: شرایط ویژه‌ای در صنعت وجود دارد که تمامی نیازهای خود را نمی‌توانیم اعلام عمومی کنیم؛ بسیار اتفاق افتاده است که ضعف‌های خود را اعلام کرده‌ایم و از همان نقطه نیز تحریم شدیم. تولیدکنندگان برای ارائه یک پروژه جهت رفع نیاز، باید نگاهی فراملی داشته باشند و از طرف دیگر، کارفرمایان نیز برای نوع اعلام نیاز خود روش داشته باشند.

وی با بیان اینکه بحث اعلام نیاز بسیار حائز اهمیت است و نیازمند تفکیک شدن است، تصریح کرد: در بحث پژوهش باید اعلام نیازهایی صورت بگیرد که هایتک و پیش‌بینی شده باشند. در حال حاضر کالاهایی داریم که در حال تولید هستند اما استفاده از آن‌ها بسیار محدود شده است و به فراوانی زیادی نیاز ندارند.

نویری با اشاره به لزوم ایجاد یک شبکه در خصوص اعلام نیاز در صنعت، افزود: یکی از راه‌های از بین بردن این قبیل حرکات موازی، دعوت از تمامی دانش بنیان‌ها در اطراف آن صنعت است و از این طریق می‌توانیم مشکلات موازی‌کاری را شناسایی و آن را رفع کنیم

مشکل ما عدم وجود یک اکوسیستم برای اعلام نیاز صنایع و رفع آن است

محمدمهدی آقاکوچک معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی خوزستان نیز اظهار کرد: زمانی که در مورد توسعه صحبت می‌شود، گفته می‌شود که در این خصوص داشتن الگو بسیار کمک‌کننده است. به نظر بنده در حوزه دستاوردها به الگو رسیده‌ایم. یکی از کارهای بزرگی که داشتن الگو انجام می‌دهد، به وجود آوردن اعتماد به نفسی است تا برای ادامه فرایند کار تلاش شود و در واقع این الگو، نوعی اطمینان دهنده است. الگو مقاومت‌های موجود بین طرف‌های مقابل را از بین می‌برد و به آن، اعتماد می‌دهد.

وی افزود: در این شرایط زمانی که تولیدکننده به محصول رسید، دژهایی که در مقابل آن قرار دارد، شکسته می‌شود و ذهنیت عدم توانایی که در صنعت وجود دارد، برطرف می‌شود.

معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی خوزستان گفت: اگر بخواهیم در مورد دستاورد صحبت کنیم، مهمترین این است که به یکسری از الگوها رسیده‌ایم که به ما اعتماد به نفس داده و یک ارتباط را بین تولیدکننده و صنعتگر به وجود آورده است.

آقاکوچک بیان کرد: مشکل ما عدم وجود یک اکوسیستم برای اعلام نیاز صنایع و رفع آن توسط تولیدکنندگان و دانش‌بنیان‌ها است. یک نظام منسجم تصمیم‌گیری که بتواند برای حمایت از تولید یک اکوسیستم به ما بدهد را نداریم. همیشه به این صورت بوده است که اگر کاری انجام شده است، مبتنی بر تلاش یک تولیدکننده و حمایت یک یا چند مدیر صنعتی بوده است اما ساختاری برای این قضیه وجود ندارد تا همه را از جمله صنعتگر، تولیدکننده، دانش بنیان و دانشگاه را در کنار هم قرار دهد و مهمترین آسیب ما در حال حاضر این موضوع است.

وی در جمع‌بندی پایان این میزگرد گفت: به این مرحله رسیده‌ایم که به یک سیستم هوشمند گردآوری و اشتراک‌گذاری اطلاعات نیازمند هستیم. دلیل زمان‌بر شدن مرحله اعلام نیاز صنعت تا برطرف کردن آن نیاز، عدم وجود اکوسیستمی مناسب در این راستا بوده است. بحثی که امروز شکل گرفت بسیار مفید بود و نیازمند دیده شدن تمامی مراحل از اعلام نیاز توسط صنعتگر تا تولید، استفاده و بکارگیری آن محصول است.