غربالگری جنین با تولید لوله های سل فریDNA ایرانی

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، حالا دانش تولید این فناوری در اختیار پژوهشگران ایرانی است و تنها نیاز به حمایت و اعتماد بخش صنعت و دولت دارد تا پس از آزمودن و مقایسه کیفیت آن با نمونه های مشابه خارجی،  محصول به تولید انبوه برسد.

سل فریDNA یا NIPT بهترین نوع آزمایش ژنتیکی پیش از تولد به حساب می آید؛ این آزمایش در تشخیص ریسک ناهنجاری های ژنتیکی و اختلالات کروموزمی کمک بسیار زیادی می کند.

هر انسانی دارای ۲۳ جفت کروموزوم است که از DNA تشکیل شده و اطلاعات ژنتیکی اش را حمل می کند. هر گونه ایجاد تغییر در تعداد این کروموزوم های جنسی، اختلالات و ناهنجاری هایی را ایجاد می کند. در حال حاضر سندروم داون شایع ترین نوع تریزومی(حالتی که از هر کروموزوم به جای یک جفت٬ ۳ عدد وجود داشته باشد) هنگام تولد است؛ سندروم داون (تریزومی ۲۱) به علت وجود یک کروموزوم اضافی در جفت کروموزوم ۲۱ به وجود می ‌آید. همچنین وجود یک نسخه اضافه از کروموزوم ۱۸ باعث ایجاد سندرومی به نام ادوارد (تریزومی ۱۸) و وجود یک نسخه اضافه در کروموزم 13 باعث ایجاد سندروم پاتو(تریزومی ۱۳) می شود.

بنابراین غربالگری جنین برای پیشگیری از ابتلای این بیماری ها در دوران بارداری بسیار اهمیت دارد.

در حال حاضر سل فری DNA یا NIPT بهترین نوع آزمایش ژنتیکی پیش از تولد به حساب می آید؛ این آزمایش در تشخیص ریسک ناهنجاری هایی مانند سندروم داون، سندروم پاتو و سندروم ادوارد و همچنین شناسایی اختلالات جنسی ناشی از ناهنجاری تعدادی کروموزوم های X و Y کمک بسیار زیادی می کند. در این آزمایش متخصصان در خون مادر باردار به دنبال قطعات کوچک DNA جنین می گردند (که Cell-Free DNA نامیده می شود) تا بیماری های ژنتیکی و اختلالات کروموزومی را پیش از تولد نوزاد شناسایی کنند. اکنون فناوری این نوع آزمایش تنها در انحصار چند کشور پیشرفته دنیاست.

اهمیت این موضوع باعث شده تا پژوهشگران گروه پژوهشی ژنتیک تولید مثل سازمان جهاد دانشگاهی آذربایجان شرقی به دنبال ساخت لوله های Cell-Free DNA باشند تا بتوانند بخشی از نیاز جامعه را از این فناوری وارداتی برطرف کنند.

دکتر جعفر محسنی، رئیس سازمان جهاددانشگاهی آذربایجان شرقی در این خصوص گفت: در حال حاضر برای پیشگیری از بیماری ها کروموزومی و اختلالات ژنتیکی باید جنین در دوران بارداری مادر، غربالگری شود. اکنون تمامی مراحل این تکنولوژی از زمان خون گیری مادر تا جواب دهی آزمایش، وارداتی است.

این نیاز جامعه باعث شد تا واحد جهاد دانشگاهی آذربایجان شرقی به دنبال تولید لوله های سل فری DNA برای انجام تست NIPT( جهت تشخیص اختلالات کروموزومی) باشد؛ این لوله ها یک سری ماده ضد انعقاد و نگهدارنده خاص دارند که مانع از بین رفتن غلظت کم DNA ژنتیکی جنین می شود. ما اکنون توانسته ایم این نگهدارنده ها (یکی از پارامترهای اصلی این نمونه  گیری خون) را شناسایی و تولید کنیم.

وی افزود: اکنون این محصول از نظر قیمت و کیفیت کاملا قابل رقابت با نمونه های مشابه خارجی است؛ قیمت این محصول حدود 70 هزار تومان برآورد می شود در حالی که بهای نمونه چینی در بازار 200 هزار و نمونه آمریکایی 300 هزار تومان است.

وی یاد آور شد: سالانه حدود صد هزار نمونه خون برای انجام این آزمایش از کشور خارج می شود. همچنین برای انجام این نوع آزمایش ها در ایران نیز باید لوله های سل فری DNA از کشورهای تولید کننده به کشور وارد شود که  قیمت این محصولات با احتساب بهای ارز آزاد بسیار نوسان دارد. هدف اصلی ما از تولید این لوله ها کاهش خروج ارزبری از کشور است. انتظار می رود با تولید صنعتی این لوله ها خروج ارز حداقل به یک سوم کاهش پیدا کند.

وی خاطرنشان کرد: اکنون دانش تولید این فناوری در اختیار پژوهشگران ایرانی است و تنها نیاز به حمایت و اعتماد بخش صنعت و دولت داریم تا پس از آزمودن این محصول و مقایسه کیفیت آن با نمونه های مشابه خارجی، این محصول به تولید انبوه برسد.

وی در پایان به سیناپرس گفت: اکنون صد نمونه از این لوله ها در مقایس آزمایشگاهی تولید شده است. نتایج نمونه های آزمایشگاهی نشان داده اند که این محصول داخلی هیچ تفاوتی با نمونه های مشابه خارجی ندارند بنابراین انتظار داریم مراحل اهدای مجوز این محصول توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تسهیل پیدا کند و از سوی دولتمردان نیز برای تولید این محصول داخلی حمایت شویم.