نقد و بررسی "شب‌های روشن" در چهارشنبه‌های فیلم کانون نما هرمزگان برگزار شد

به گزارش روابط عمومی جهاد دانشگاهی واحد هرمزگان ، منطقه خلیج فارس در سومین نشست از دومین پرونده چهارشنبه‌های فیلم کانون‌نما جهاددانشگاهی، شب های روشن با بازی   مهدی احمدی   و  هانیه توسلی   در جهاددانشگاهی بندرعباس برگزارشد.

خلاصه فیلم:

شب‌های روشن داستان زندگی دو انسان تنهاست. مرد، استاد دانشگاه، سرخورده‌ی اجتماعی و مأیوس فلسفی‌ست و انزوای خود را با تدریس ادبیات، مطالعه‌ی کتاب و پرسه‌زدن در خیابا‌ن‌ها می‌گذراند. شبی متوجهِ دختری ساک‌به‌دست می‌شود و به او کمک می‌کند تا از شرّ مزاحمتِ یک راننده‌ی ماشین رهایی یابد. از این‌جا بینِ او و رؤیا دوستی شکل می‌گیرد. رؤیا بنا بر قولی که به عاشقِ خود، امیر، داده‌است، یک‌سال پس از آخرین ملاقات به وعده‌گاه آمده و می‌خواهد چهار شب در محل و ساعتِ معیّن در انتظارِ امیر بماند. استاد به رؤیا پناه می‌دهد و به او کمک می‌کند تا امیر را پیدا کند. طیّ این چهار روز بین رؤیا و استاد دانشگاه به‌تدریج دل‌بستگی به‌وجود می‌آید. استاد مصمّم می‌شود که با رؤیا ازدواج کند، امّا در چهارمین شب امیر به محلّ ملاقات می‌آید و رؤیا با او می‌رود. فیلم روایتِ چه‌گونگیِ آشنایی، دل‌بستگی و جدایی این دو شخصیت از زبان استاد دانشگاه است.

نظر تحلیلگران:

یک تحلیلگر گفت: این داستان از داستایوسکی است و در زمره بهترین کارهای داستایوسکی به حساب نمی آید و  از کارهای متوسط رو به پایین او است. اما به دلیل این که فیلم های متعدد تقریبا 9 فیلم تا سال 2009 از این اثر ساخته شده است نشان دهنده این است که حداقل ظرفیت فیلم نامه ای این اثر بسیار بالا بوده است.

دکتردهقانیان در جلسه نقد و بررسی" شب های روشن" عنوان کرد: به زبان فارسی چند ترجمه از این اثر وجود دارد و آخرین ترجمه از سروش حبیبی است، سکانس آخر این فیلم نیز برگرفته از ترجمه خانم نرگس اخوان است.

وی ادامه داد: همانطور که دیدیم اثر بیشتر به مکتب رومانتیسیسم متمایل بود که قهرمان داستان فردی خیالباف بود و تا اندازه ای حتی مشعوقه نیز همین وضعیت را داشت.

دهانیان افزود: قهرمان اصلی داستان یک راوی است که تا انتهای داستان نامی از او نمی شنویم و راوی فردی بی نشان است که نمایانگر سرشست انسانی هریک از ما انسان ها باشد که می توانیم به راحتی با این قهرمان همزاد پنداری کنیم و تجربیات مختلفی در مسیر عشقی پشت سرگذاشته است.

این تحلیلگر بیان کرد: خود رمان با شعری از تورگنیف شاعر روسی شروع می شود اما فقط در چند سکانس شعر وجود دارد و به طور کلی در این اثر فضای شعری کار، بسیار پررنگ است.

وی ادامه داد: این کتاب محصول 1848 و معادل با 1230 هجری شمسی است؛ این اثر در سال 1381 در ایران به صورت فیلم در آمده است، از نظر سیاسی در پایان دوره اول اصلاحات ساخته شد این فیلم از این لحاظ فضایی را که این شخص انتخاب می کند بسیار مهم است  و کدهای سیاسی و اجتماعی که فرزاد موتمن به اصل فیلم اضافه کرده است اهمیت فیلم را برای مخاطب ایرانی بیشتر از نسخه اصلی آن می کند.

دهقانیان در خصوص عنوان فیلم اظهار کرد: دلیل انتخاب عنوان در رمان این است که رمان مربوط به سنپترزبورگ است در آن جا شب ها روشن است، کلمه روشن در این جا معنی روشن و شفاف دارد اما دلیل انتخاب فرزاد موتمن که کار را یک اقتباس باز و بازآفرینی اثر می داند چه می تواند باشد؟

وی ادامه داد: به دلیل قابلیت توسع معنایی کلمه روشن است که در فارسی می تواند از معنای حقیقی به معنای مجازی عدول کند و در پایان نیز هردو شخصیت داستان به نوعی از ماجرای عشقی که سرانجام خوش هم نداشت برای قهرمان مرد اما هردو مسفیض شدند و بهره بردند و آن اتفاقی که باید می افتاد یعنی تغییر شخصیت مرد و زن به وقوع پیوست، می توان گفت برای هردو کاراکتر اصلی این داستان فیلم این شبها مفید و روشن بوده است.

این تحلیلگر ادامه داد: فیلم دارای دو شخصیت اصلی است که قهرمان مرد و زن هردو به نوعی خیالباف و منزوی و روان پریش هستند، اما در این فیلم به میزان زیادی این افراد را منزوی و خیالباف نمی دانیم.

وی در پایان گفت: به عقیده من فرزاد موتمن بازیگران خوبی برای این فیلم انتخاب  نکرده است و انتخاب اول بازیگر زن لیلا حاتمی انتخاب بهتری نسبت به هانیه توسلی بوده است

یک منتقد سینمایی گفت: ت نهایی، شب گردی و خیالبافی ویژگی های مشترک راوی داستان داستایوفسکی و فیلم فرزاد موتمن (که در هر دو اثر نیز، به مانند شخصیت های مشهور داستان های داستایوفسکی، شخصیتی بی نام است) است.

عبدالله خداکریمی عنوان کرد: عناصری که به نظر با بیماری افسردگی هم ارتباط نزدیکی دارند. موتمن مجبور شده  برای طبیعی جلوه دادن شعرخوانی ها و نحوه ی صحبت ادبی شخصیت اولش، او را استاد ادبیات دانشگاه نشان  دهد اما در سایر بخش های داستان تغییر زیادی وارد نکرده تا به منبع وفادار باشد.

وی تصریح کرد: هرچند، قبول نحوه آشنایی این دو و ورود رویا (که اسمش نیز آن است که در ذهن مرد ماجرا می   گذرد، به خانه ی استاد و آن رابطه ی افلاطونی میان آن دو در چهار شب، در فرهنگ ما یا حتی سایر ملل چندان  قابل باور نباشد، اما مگر هدف سازنده ی اثر جز دامن زدن به رویاها و تسکین سوزناک درد تنهایی بشر بوده است؟  و مگر می شود با واقعیات روزمره، عاشق را دلداری داد؟

خداکریمی بیان کرد: مفهومی ایهام دار که نویسنده، نتیجه ی این سبک شدن را تعالی می داند. در صحنه ی بالا  آمدن این دو از سربالایی و سختی راه، اشاره ی نویسنده به زیبایی اینکه کسی انتظارت را بکشد و توانایی این  حس در نیرو بخشی به انسان، ظاهرا همانی ست که پرهیزکاری دینی به آن منتصب شده است .

این تحلیلگر سینمایی اظهار کرد: فضای جدا شده مرد با دنیای خارج توسط موتمن به شکلی هنرمندانه به نمایش درآمده و    فضای احساس درونی اش در حس افراد و مکان ها، توسط بیننده نیز حس می شود. حتی در میان آن هایی که   گفت و گوی اندکی از آن ها می شنویم، مرز قابل توجه تفاوت ها قابل شهود است و خطی نادیدنی، دنیای او را از  آدم های اطرافش جدا می کند. در خانه ی این مرد، به جز مادری خاموش، زندگی نیست.

خداکریمی اضافه کرد: همه همان طور که خود  راوی نقل می کند آدم های مجسمه واری هستند که تنها می گذرند. شاید تنها دوست کتاب فروش او باشد که  اندکی سخن می گوید. شب گردی راوی به سیاهی فضای تصاویر آمده، اما چنانکه مضمون عشق افلاطونی در  سراسر فیلم حس می شود، شب های این دو نیز به گرمای همین گفت و شنود ها روشن است.

خداکریمی افزود: رویا در انتها با کسی که می داند بهتر از همراه این چهار شب نیست می رود، اما می دانیم که  مرد، دوباره به زندگی سابقش باز نخواهد گشت و هرچند همان شعر ابتدای فیلم را خوانده باشد، اما این بار با حس  و حالی دیگر این حس زندگی را خوانده است.

وی با بیان این که اقتباس های مختلفی در  این اثر وجود دارد گفت: نمیتوان گفت اقتباس ها در این اثر موفق بوده است، از لوکیشن های زیادی استفاده نشده است تا تنهایی افراد که وجود دارد را خدشه دار نکند.

خداکریمی ادامه داد: در مسئله اقتباس از یک رسانه به رسانه دیگر این موضوع مهم است که شخصیت هارا با توجه به منش و شخصیت پردازی که در اصل وجود دارد پیش برود.

وی در پایان گفت: فیلم ریتم بیرونی کندی دارد اما درون آن ریتم تندتری نسبت به بیرون آن دارد، مخاطب به دنبال این است که ببیند چه اتفاقی در 4 شب وجود دارد. رد واقع پلان ها نیز به کندی فیلم کمک می کنند.