روایت بمباران ۲۷ دی دانشگاه تبریز از زبان بازماندگان فاجعه

 به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی آذربایجان شرقی، 27 دی سال ۱۳۶۵ بود که نخبگان دانشگاه تبریز، هدف بمباران دشمن قرار گرفتند و امروز پای صحبت‌های بازماندگان این حادثه نشستیم تا بار دیگر حقایق آن روزها را بازگو کنیم. شهادت، فرهنگی که از آغاز طلوع آفتاب اسلام در طول تاریخ، سبب پیشرفت و حفظ اسلام در برابر دشمنان شده است. این بار نیز این فرهنگ اصیل در وجود دانشجویانی نمود پیدا کرده که در کنار همه علایق دنیوی، همچون خانواده، تحصیل و غیره دل در گرو دین و ناموس و اعتقادشان نهادند و با خون پاک خویش درخت تناور اسلام را آبیاری کردند.

سال ۱۳۶۵ از جمعی از دانشجویان دانشگاه تبریز که آماده اعزام به جبهه‌ها بودند، خواسته شد که به جای اعزام به جبهه، به‌عنوان نیروهای بسیجی در ساخت مهمات در دانشکده فنی این دانشگاه که در ساعات غیر درسی در اختیار دانشجویان بسیجی به جهت تأمین مهمات جبهه قرار گرفته بود، از تخصصشان استفاده شود.

دانشجویان نیز با شور و انگیزه خالص و ناب، از هر رشته و شهری ثبت نام کردند، قرار بر این شد که این دانشجویان با استفاده از امکانات و دستگاه‌های موجود در کارگاه، قطعات نظامی مورد نیاز در جبهه را تولید کنند، این اقدام از اوایل دی‌ماه سال ۱۳۶۵ شروع شد، دانشجویان با سن کم اما درک و شعوری بسیار، عمق این رسالت عظیم را با جان و دل درک کرده بودند و عاشقانه، بعد از اتمام ساعات درسی و امتحانات دانشگاه، به سمت کارگاه فنی پر می‌کشیدند و تا پاسی از شب بیاد رزمندگان جبهه‌های جنگ علیه باطل، هرچند با تجهیزات مختصر و ناقص، اما با چاشنی عشق و ایمان می‌ساختند مهماتی را که سپر شود در مقابل تیرهایی که اسلام را نشانه رفته است.

در سال ۶۵ راه‌اندازی و مدیریت کارگاه فنی دانشگاه تبریز در ساعات غیر درسی برای تولید مهمات جنگی و خوداتکایی در تولیدات استراتژیک بر عهده‌ جهاددانشگاهی آذربایجان‌شرقی بود که در ۲۷ دی‌ همان سال با بمباران رژیم بعثی عراق، ۲۲ نفر از دانشجویان دانشگاه تبریز و پرسنل جهاددانشگاهی به مقام والای شهادت نائل و هفت نفر نیز جانباز شدند.

این شهیدان پاکباز، مهندس حاج سجاد(ایرج) خلوتی، محسن محمدی غریبانی، رحمان قفل‌گری، مرتضی زمان‌پور، علی فصیح کجاآبادی، حمیدرضا ملکوتی‌خواه، علی‌رضا رضوان‌جو، عباس ارشدی‌پور، صدیار صفری، بیاضعلی اسدی‌فرد، سید محسن جواهری، سعید امیرخانی، مهدی امیرکاظمی، علیرضا کریمی وفایی، حسین شیرین سرندی، مرتضی جابری، فواد الدین محمودی، یعقوب اسماعیل‌زاده، شیرزاد شریفی، هاشم اخترشمار، عادل جعفری نویمی‌پور و حسین رضاپور بودند.

همچنین جمال شکوری، یحیی خلیلی، مجید خیراللهی، مجید اسم حسینی، علیرضا دل‌فکار باغبان، رضا انیسی و محمد منافی فرتوت در این حادثه مجروح شده و به‌عنوان اسناد زنده این جنایت فجیع، رسالتی دیگر را بر دوش گرفتند تا زبان گویای آن شهدا و افکار و اندیشه‌های نابشان باشند.

 در راستای بررسی اتفاقاتی که در آن شب افتاد، نشستی را با حضور سیدجمال‌الدین شکوری، علی‌رضا دل‌فکار و محمد منافی فرتوت برگزار کرد تا پای صحبت‌های این بازماندگان عزیز و نخبه دانشگاهی حادثه بمباران ۲۷ دی‌ماه بنشیند.

سید جمال‌الدین شکوری، یکی از بازماندگان بمباران ۲۷ دی دانشگاه تبریز، با اشاره به وضعیت سیاسی کشور در طول سال‌های گذشته، اظهار کرد: اگر ما زیر سایه ولایت فقیه قرار نداشتیم، الان وضعیت کشور از سوریه هم بدتر می‌شد. بر اساس عنایت ولایت فقیه و لطف خداوند متعال است که رهبر معظم انقلاب، هدایت ملت ما را برعهده گرفته و تاکنون آب زیر آب تکان نخورده است.

وی در ادامه با تقدیر از تلاش‌های جهاددانشگاهی آذربایجان‌شرقی، افزود: جهاددانشگاهی در راستای خوبی حرکت می‌کند اما باید اصلی‌ترین رسالت این نهاد، فرهنگسازی باشد. شهید برای همه ما است و معرفی آن‌ها، تکلیفی بر گردن هر دانشگاهی است و در راستای معرفی آن‌ها نیز باید مثل یک مجموعه حرکت کنیم.

شکوری، با بیان این که مشهدالشهدای دانشگاه‌ها، بیانگر تاریخچه‌ای از رشادت‌های دانشجویان و دانشگاهیان این دانشگاه است، ادامه داد: کسانی که آن روزها را ندیده‌اند، آن صداها را نشنیده‌اند و با آن بچه‌ها انس نداشته‌اند، نمی‌دانند که چه روزهایی را ما سپری کردیم. شاید برای نسل جدید بیان خاطرات آن روزها مثل داستان باشد در حالی که تمامی آن‌ها عین حقیقت است.

وی ادامه داد: وقتی وارد دانشگاه شدم، حال و هوای دانشگاه مرا فرا گرفت و شروع به شک در مورد برخی اعتقاداتم کردم اما در آن دوران به عینه دیدم که چگونه دست و پای جوانان دانشگاهی قطع می‌شد ‌و پس از بمباران، چگونه همه ذکر «السلام علیک یا اباعبدالله» را می‌گفتند. پس از بمباران، با گوش‌هایم می‌شنیدم اما چون در وضعیت بدی قرار داشتم، یک دستم قطع شده و چشمانم ترکش خورده بود، فقط یادم می‌آید که توانستم شهادتین را بگویم. دکتر حسینی یکی از بازماندگان آن حادثه که جراحت چندانی نیز برنداشته بود هم نمی‌توانست کاری کند. هر سال که به روز ۲۷ دی می‌رسیم، خاطرات آن روز و آن شب، مثل یک قطار از مقابل چشمانم می‌گذرد.

شکوری، با اشاره به زندگی شهدای دانشگاه در دوران‌های مختلف و زندگی شهید فراهانی، یکی از شهدای این دانشگاه، گفت: فراهانی بعد از مرگ تمامی اعضای خانواده‌‌اش، حتی یک وعده غذای گرم نخورده بود. با همدیگر به خط مقدم رفته بودیم و او به شوخی به من گفت که شکوری، غذای خوبی برایم بخر. رفتیم و غذای گرم خریدیم. آن موقع بود که گفت، برای این به تو گفتم برایم غذا بخر، چون این آخرین غذای من است. برگشتیم به شهر تبریز و پیکرش در دانشگاه تبریز تشییع شد.

این جانباز حادثه بمباران ۲۷ دی‌ماه دانشگاه تبریز، تصریح کرد: بچه‌های ما اینگونه و با دانستن زمان شهادتشان، شهید می‌شدند، نه اینکه اصلاً معنی شهادت را ندانند و در دی ماه سال ۶۵ نیز این بچه‌ها آن موقع با آغوش باز به کارگاه آمدند تا تسلیحات بسازند، نه این‌که کسی آمدنشان را تحمیل کند.

وی با تاکید بر این که باید به این شهدا، ارزش و احترام خاصی قائل شویم، گفت: تکلیفی بر گردن ما است که یک مکان مناسب و در شأن این بچه‌ها در دانشگاه تبریز آماده کنیم.

محمد منافی فرتوت یکی دیگر از بازماندگان بمباران ۲۷ دی دانشگاه تبریز، نیز در ادامه اظهار کرد: امروز از جنگ سخت به جنگ روایت‌ها رسیده‌ایم. در این راستا افرادی هستند که در دوران جنگ تحمیلی در کشور نبودند اما امروز با نام شهدا برای خود پله ترقی ایجاد می‌کنند.

وی تصریح کرد: باید اهداف برگزاری بزرگداشت‌های شهدای ۲۷ دی، بازنگری شود چرا که هدف از برگزاری چنین رویدادهایی به‌صورت کلاسیک فقط سخنرانی و در انتها تقدیر از خانواده‌ها است، در حالی که می‌توان با تولید مقالات و ساخت محتوا به این حادثه، شکل جامع تری بدهیم که قابل درک برای نسل جوان باشد.

منافی افزود: می‌توانیم رفتارها و شخصیت‌های شهدا را معرفی کنیم. مثلاً شهید اخترشمار پیش از شهادتش، می‌دانست که شهید می‌شود. یا اینکه مثل خلبان ژاپنی که ۱۰دقیقه از عملیات نجاتش را در قالب ۴۰۰ صفحه کتاب نوشته است، ما نیز اتفاقات آن روزها را در قالب کتاب انتشار بدهیم.

وی ادامه داد: شهید رضاپور پیش از ورود به کارگاه، در ۱۵ عملیات شرکت کرده بود و یا یکی از شهدای ۲۷ دی، قبلاً در خط مقدم گلوله به سرش خورده بود و در سردخانه وقتی دیده بودند نایلون پیچیده شده بر پیکرش بخار شده است، فهمیده بودند زنده است و سپس این شهید از تلاشش دست برنداشته و به جمع ما در کارگاه پیوسته بود و در نهایت شهید شد.

منافی بیان کرد: برخی کلمات هستند مثل دیگری را بر خود مقدم داشتن که فقط در وجود این شهدا متبلور می‌شود. در یک بررسی و دسته‌بندی شعارهای دوران انقلاب، مشخص شد که در ۷۵ درصد آن‌ها کلمه استقلال به کار رفته است، ما نیز می‌توانیم به جای قناعت به شرح حال شهدا، با طبقه‌بندی وصیتنامه‌های آنها، خواسته‌هایشان را مشخص کرده و به مردم ارائه دهیم و جامعه را با خط تفکر شهدا درگیر کنیم.

یکی از بازماندگان حادثه بمباران ۲۷ دی دانشگاه تبریز، با گذری به شب حادثه بمباران کارگاه، افزود: موقعیت کاری من درست زیر جایی بود که بمب افتاده بود، اما چون آن روز زودتر به کارگاه رفته بودم، به جای دستگاهی که اغلب با آن کار می‌کردم، به سمت دستگاه تراشکاری که هفت متر با محل بمب فاصله داشت رفتم. دو نفر بعد از من، مهندس دل‌فکار در کنار برق سه فاز بود که متأسفانه با ۹۰ درصد سوختگی مواجه شد. دو نفر قبل از من و نزدیک به بمب نیز شهید رضوان جو قرار داشت.

علی‌رضا دل‌فکار باغبان دیگر عاشقی بود که از قافله شهدای پرکشیده به سوی ملکوت، جا مانده بود. متاسفانه به گفته خویش احساسات در وجودش به قدری غلیان داشت که نتوانست از آن افلاکیان در جمع زمینی‌ها سخن بگوید، تنها به این سخن اکتفا کرد که: به گوش مسئولان ارشد کشوری و دانشگاهی برسانید نگذارند راه و روش و افکار آن جوانان مغفول و مطرود بماند...

احد حاجی‌ بلند، معاون فرهنگی سازمان جهاددانشگاهی آذربایجان شرقی نیز اظهار کرد: بنای یادبود مشهدالشهدای دانشگاه تبریز در شأن این شهدا نبوده و چندان کارایی ندارد.

وی با بیان این که ما خواستار تغییر در مکان مشهدالشهدای دانشگاه هستیم، گفت: پیشنهاد دادیم تا المان آبرومندی را برای یادبود این شهدا در دانشگاه تبریز احداث کنیم و در این راستا تفاهم نامه‌ای بین دانشگاه تبریز، جهاددانشگاهی آذربایجان‌شرقی و اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان امضا شده و قرار است، المان مربوطه در شأن دانشگاه و خطه تبریز برای انتقال واقعیات دانشگاه به نسل‌های آتی احداث کنیم.

وی ادامه داد: پیشنهاد دادیم که نام خیابان اصلی دانشگاه را نیز به‌عنوان شهدای ۲۷ دی تغییر دهیم؛ همچنین کتابچه نقش جهاددانشگاهی در دفاع مقدس چاپ می‌شود و در سال آینده نیز تندیس ملی فداکاری به خانواده‌های شهدا و جانبازان بمباران ۲۷ دی‌ماه با برگزاری یک مراسم ویژه اهدا خواهد شد.

حاجی بلند گفت: رویداد ۲۷ دی، مخصوص دانشگاه تبریز است و تبیین این روز نباید به صورت مناسبتی باشد بلکه باید با نگاهی جامع و در شأن دانشگاه تبریز به آن بپردازیم.