تدوین قوانین محکم اهدای جنین در مرکز درمان ناباروری جهاددانشگاهی

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی استان مرکزی، دکتر علی اصغر غفاری زاده رییس جهاددانشگاهی استان مرکزی و مسوول فنی آزمایشگاه جنین شناسی مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری جهاددانشگاهی در وبینار تخصصی چالش های افزایش جمعیت و ظرفیت های فقه در حوزه جنین شناسی با اشاره به مباحث جمعیتی، اظهارکرد: مقام معظم رهبری طی ۵ سال اخیر بر موضوع جمعیت بسیار تاکید داشته اند و این امر ضرورت و اهمیت مساله جمعیت را نشان می دهد.

وی با بیان این که مهمترین عامل رشد و توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، جمعیت است، گفت: بسیاری از کشورها قبل از سال ۲۰۰۰ با مساله جمعیت روبه رو بودند و کشورهای اروپایی به نیروی کار کشورهای آسیایی نیاز داشتند ولی کسی انتظار نداشت که این امر عکس شود.

دکتر غفاری زاده تصریح کرد: امروز شرایط کشور به شکلی است که رشد جمعیت منفی است و هر روز جمعیت جوان رو به کاهش است و در آینده با معضل جامعه کهنسال روبرو خواهیم شد. این امر چالش های خاص خود را به همراه خواهد داشت و علاوه بر هزینه هایی که به کشور تحمیل می شود با چالش های حوزه اقتصادی و اشتغال نیز روبه رو می شویم.

وی با اشاره به این که برای پیشگیری از منفی شدن نرخ باروری در کشور باید حداقل میزان این نرخ ۲.۱ باشد، افزود: اوج رشد جمعیت ایران در دهه ۶۰ ثبت شده است. در آن سال ها خانواده ها ۳ تا ۵ فرزند داشتند و حتی مسئله کنترل جمعیت در آن زمان مطرح شد ولی از سال ۱۳۶۵ نرخ باروری رو به کاهش رفت و در اوایل دهه ۸۰ این نرخ به صفر رسیده و این روزها در شرایط منفی قرار داریم.

رییس جهاددانشگاهی استان مرکزی با اشاره به جایگاه استان مرکزی در کشور، تصریح کرد: میزان باروری در استان طی ۱۰ سال اخیر ۱.۶ بوده است که این رقم نسبت به میانگین کشور کمتر بوده و در زمره استان های کم زاد و ولد قرار گرفته ایم.

وی ماشینی شدن زندگی، مشکلات اقتصادی، عدم تمایل زوجین به فرزندآوری، افزایش سن ازدواج، عدم امنیت شغلی موجود در جامعه و ... را عامل نرخ پایین باروری در کشور دانست و گفت: از سال ۴۵ سن ازدواج در کشور افزایش یافته و این امر نرخ باروری را کاهش داده است، از طرفی میانگین فاصله بین تولد فرزندان به عنوان ناباروری ثانویه از دیگر دلایل عدم فرزندآوری به شمار می رود.

این جنین شناس با بیان این که افرادی که بین شش ماه تا یک سال پس از اقدام به باروری بدون ابزارهای پیشگیرانه صاحب فرزند نمی شوند دچار ناباروری هستند، افزود: میانگین ناباروری در جهان بین ۱۰ تا ۱۵ درصد است که این رقم در ایران براساس اعلام پژوهشکده ابن‌سینا در سال ۱۳۹۰، معادل ۲۰.۲ درصد است به این شکل که از هر ۵ زوج یک زوج نابارور هستند و به نظر می رسد که این رقم در استان مرکزی به ۲۵ درصد می رسد که زنگ خطری برای استان و کشور قلمداد می شود.

دکتر غفاری زاده سن، وزن زیاد و چاقی، مصرف دخانیات و مواد مخدر، تغذیه نامناسب، آلاینده های زیست محیطی، استرس، عوامل ژنتیکی،  مشکلات ساختاری و آناتومیکی و عفونت ها و بیماری ها را از عوامل موثر بر ناباروری دانست و گفت: درمان دارویی و مشاوره، روش های کمک های باروری و اهدا از جمله روش های درمان ناباروری هستند.

وی iui و ivf را روش‌های پیشرفته درمان ناباروری برشمرد و افزود: در مرحله اهدا که بدنبال اثربخش نبودن روش های کمک های باروری اجرایی می شود، اهدای جنین، تخمک و اسپرم انجام می گیرد یا از رحم جایگزین استفاده می شود. ولی اگر هر دو زوج توان باروری نداشته باشند از روش اهدای جنین استفاده می کنیم، اما اگر زوج مشکلی نداشت، اما تخمدان زوجه توان باروری نداشت، اهدای تخمک انجام می گیرد و اگر اسپرم و تخمک مشکلی نداشته باشد، اما رحم خانم توان نگهداری نداشته باشد از رحم جایگزین استفاده می شود.

مسوول فنی آزمایشگاه جنین شناسی مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری جهاددانشگاهی استان در ادامه به مباحث شرعی در این روش ها اشاره کرد و گفت: ایران تنها کشور اسلامی است که بحث اهدا را قانونی می داند، اما در اهدا قوانینی وجود دارد که شامل محرمانگی اطلاعات طرفین، حقوق و تکلیف زوجین دریافت کننده، رابطه نسبی کودک ناشی از اهدا، حضانت و توارث، نسبت کودک متولد شده و ... می شود.

وی تاکید کرد: در بحث اهدای جنین با چالش های خاص و برخی موافقت ها و مخالفت ها مواجه هستیم، اما با توجه به نیاز جامعه، حاکم شرع به مسئله ورود می کند که در سال ۸۲، قانون اهدای جنین در مجلس تصویب شد و با استناد به موارد قانونی موضوع اهدای اسپرم و گامت نیز مشکلی ندارد، البته با وجود این موارد قانونی، در استان مجددا پیگیری های شرعی انجام گرفت تا مراجعه کنندگان تردید نداشته باشند.

دکتر غفاری زاده با بیان اینکه حتی اگر اهدای اسپرم انجام گیرد، قانونا؛ پدر نوزاد، همسر زنی است که جنین در بدن او پرورش یافته است، گفت: در بحث مادر نوزاد با چالش های خاصی روبرو نیستیم و طبق شرع، مادر فردی است که نوزاد را به دنیا می آرود.

رییس جهاددانشگاهی استان در پایان، بیان کرد: گاهی مواردی مطرح می شود که ممکن است مادر و پدر ژنتیکی به دنبال نوزاد متولد شده به واسطه اهدای تخمک، اسپرم و جنین و ... باشند و بر همین اساس در مرکز درمان ناباروری جهاد دانشگاهی استان مرکزی قوانین بسیار محکمی تدوین شده است که مهمترین آن محرمانگی کامل اطلاعات اهدا کننده و دریافت کننده است و بر اساس قانون نیز مساله پدر و مادر ژنتیکی در این موارد منتفی است چراکه افراد در ابتدای امر با رضایتمندی کامل اهدا را انجام داده اند.

قانون موجود در حوزه اهدای جنین جامعیت کامل ندارد

در ادامه حجت الاسلام دکتر حسنی استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این که امروز دانش فقه باید جامعه را مهندسی کند، افزود: مسلما این فقه است که رفتارها و سبک زندگی مردم و استفاده از علوم که در دانشگاه تدریس می شود را شکل می دهد و باید دین را امانت دارانه و طبق خواسته خداوند درک کنیم.

وی با اشاره به تاکیدات دین بر ازدواج و فرزندآوری، اظهار کرد: در بحث جنین، آیات و روایات زیست شناختی و اعجاز علمی را می توان شاهد بود.

حسنی در خصوص باروری های غیرطبیعی بیان کرد: از لابه لای روایات می توان درخصوص چنین باروری هایی به نتیجه رسید، در موضوعات جدید باید لوازم اجتماعی آن دیده شود و اگر اقدامی آسیب رسان به اجتماع باشد جایز نیست.

وی بیان کرد: در تعیین مادر جنین و نوزاد اختلافاتی وجود دارد، برخی معتقدند، مادر نوزاد، فردی است جنین در رحم او رشد کرده است، برخی مادر را فرد صاحب تخمک می دانند و برخی موضوع دو مادری را مطرح می کنند و نظرات مختلف در این راستا وجود دارد.

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: این که هنوز افراد برای درمان ناباروری و اهدای تخمک، اسپرم و جنین استفتا می کنند؛ بدین معناست که هنوز قانون اهدای جنین جامعیت کامل را ندارد. برای قانونگذاری باید فقه به کار آید، باید پژوهش های کاملی انجام شود و مورد استفاده مجلس شورای اسلامی قرار گیرد تا قانونی جامع و با توجه به تمامی جوانب تدوین شود.

وی افزود: باید در عین وجود اختلاف فتاوا، فتوای معیار مدنظر قرار گیرد. در مباحث خانوادگی نباید فقه را فردی دید، باید از دستاوردهای علمی با مهندسی اسلامی بیشترین بهره برداری را داشت.