فاز سه بالینی استفاده از سلول‌های بنیادی در درمان و بهبود بیماران مبتلا به کووید ۱۹ / آغاز طرح جامع توسعه پرورش و تکثیر گاومیش

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه ابن‌سینا جهاددانشگاهی، این پژوهشگاه یکی از مراکز مهم جهاددانشگاهی است که از بدو تاسیس در سال ۱۳۷۷ همواره در حوزه فعالیت خود پیشرو و ممتاز بوده‌است. دکتر محمدرضا صادقی رییس این پژوهشگاه و مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا درباره پروژه‌های موفق و دستاوردهای این پژوهشگاه در سال گذشته گفت: طرح تولید آزمایشگاهی جنین‌ گاوهای ممتاز نژادهای گوشتی، شیری و دو منظوره، یکی از پروژه‌های موفق پژوهشگاه ابن‌سینا است که در بیش از ده سال فعالیت محققان گروه پژوهشی جنین شناسی محقق و تکمیل شده است. مرکز خدمات تخصصی بیوتکنولوژی تولیدمثل در حیوانات مزرعه‌ای در مجتمع تحقیقاتی شهدای جهاددانشگاهی ـ هلجرد با عنوان مرکز بایوفارم در راستای فعالیت‌های تحقیقاتی این گروه پژوهشی تاسیس و راه‌اندازی شده است. تولید و تکثیر هدفمند گاوهای اصلاح‌نژاده ‌شده و پرتولید، ضمن افزایش تولید گوشت و فرآورده‌های لبنی، معضل پرورش گاوهای با ارزش تولیدی پایین‌ را رفع خواهد کرد. همچنین، در راستای فعالیت‌های بازاریابی و تجاری‌سازی خدمات و محصولات این مرکز، شرکتی با مشارکت بخش خصوصی تأاسیس گردیده و هم‌اکنون در حال فعالیت‌ است.

رییس پژوهشگاه ابن‌سینا با اشاره به یکی دیگر از پروژه‌های مهم این مرکز در حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی، توضیح داد: با توجه به توانایی منحصر به فرد سلول‌های بنیادی، استفاده از این سلول‌ها در زمینه درمان در سال‌های اخیر انقلابی به پا کرده‌ است. این سلول‌ها توانایی خودنوسازی و تمایز به انواع سلول‌ها از جمله سلول‌های خونی، قلبی، عصبی و غضروفی و ... را دارند. همچنین در بازسازی و ترمیم بافت‌های مختلف بدن به دنبال آسیب و جراحت مؤثر بوده‌اند. یکی از طرح‌های موفق محققان گروه پژوهشی مهندسی بافت و طب بازساختی این پژوهشگاه استحصال سلول بنیادی از نمونه خون قاعدگی است که منبعی ارزان قیمت، تجدیدپذیر و در دسترس است و نمونه‌گیری آن نیازی به هیچ‌گونه عمل تهاجمی ندارد. خوشبختانه استفاده از این سلول‌ها در برخی عوارض تخمدانی نتایج چشمگیری داشته است.

دکتر صادقی در ادامه افزود: در حال حاضر در اتاق تمیزی که در پژوهشگاه ابن‌سینا به این منظور طراحی و تاسیس و تجهیز شده است، کارهای تکثیر و انبارش و نگهداری این سلول‌ها صورت می‌گیرد و نمونه‌گیری و همچنین تزریق آن ها در مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا انجام می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به دیگر پژوهش انجام‌گرفته در این پژوهشگاه در زمینه سلول‌های بنیادی گفت: پژوهش دیگری که در این زمینه در حال انجام است، استفاده از محیط کشت‌رویی این سلول‌های بنیادی و استفاده از آن در درمان و بهبود بیماران مبتلا به کووید ۱۹ است که به‌خصوص در بهبود شرایط بیماران مبتلا به کووید ۱۹ با شرایط بسیار بد، نتایج بسیار امیدوار کننده بوده است و هم‌اکنون این طرح  در فاز سه بالینی قرار دارد. 

دکتر صادقی با اشاره به دیگر کاربرد سلول‌های بنیادی خون قاعدگی‌، افزود: یکی دیگر از پژوهش‌های مهم در حال انجام در زمینه سلول‌های بنیادی خون قاعدگی‌، استفاده از این سلول‌ها در زخم‌پوش‌ها برای درمان زخم‌ پای دیابتی است که به زودی دانش فنی آن تکمیل و آماده استفاده در بالین خواهد بود.

رییس پژوهشگاه ابن‌سینا راه‌اندازی و تجهیز آزمایشگاه کرونا را از جمله دستاوردهای مهم این پژوهشگاه برشمرد و گفت: از دیگر اقدامات مهم پژوهشگاه ابن سینا راه‌اندازی و تجهیز آزمایشگاه کرونا از ابتدای سال ۱۳۹۹ است که تاکنون بدون وقفه در حال انجام تست‌های ریل تایم ـ پی سی آر بوده است. همچنین تولید کیت‌های ریل تایم ـ پی سی آر، تولید کیت‌های استخراج و تهیه محیط VTM با کیفیتی بیشتر از نمونه‌های مشابه داخلی از جمله طرح‌های موفق پژوهشگران این پژوهشگاه است که با توجه به محدودیت‌های فضایی پژوهشگاه و نداشتن خط تولید، دانش فنی آن به بخش خصوصی واگذار شده است و این شرکت روند تولید این محصولات مورد نیاز کشور را بر عهده گرفته است.

دکتر صادقی تولید زخم‌پوش‌های بیوپلمیری را یکی دیگر از دستاوردهای مهم این پژوهشگاه دانست و توضیح داد: زخم‌پوش‌ بر پایه بیوپلمیر، به‌ویژه بیوپلیمر آلژینات، از جمله محصولات بسیار مورد نیاز وارداتی کشور است. خوشبختانه، تولید این زخم‌پوش مراحل آزمایشگاهی را طی کرده و در حال ورود به مرحله تولید نیمه‌صنعتی است و تا پایان سال جاری دانش فنی آن تکمیل خواهد شد. در کنار این زخم‌پوش، تولید زخم پوش‌های آنتی‌باکتریال کایتوزانی نیز از سوی محققان این پژوهشگاه صورت گرفته و در مرحله اخذ مجوزهای لازم است.

رییس پژوهشگاه ابن‌سینا در خصوص تعامل این پژوهشگاه با مسئولان استانی و کشوری بیان کرد: پژوهشگاه ابن‌سینا همیشه تعامل بسیار خوبی با مسئولان در سطح استانی و کشوری داشته است. تعامل مؤثر با وزارت بهداشت از جمله نمونه‌های مهم این امر است. در سال‌های گذشته بررسی کارایی بسیاری از واکسن های تولیدی در داخل کشور به درخواست وزارت بهداشت در این پژوهشگاه صورت گرفته است. همچنین، پاندمی کرونا راه‌اندازی آزمایشگاه‌های تشخیص کرونا را به‌عنوان ضرورتی حیاتی برای کشور مطرح کرد و خوشبختانه، پژوهشگاه ابن‌سینا جزو نخستین مراکزی بود که آزمایشگاه تشخیص کرونا را راه‌اندازی کرد و بر اساس بازدیدها و نظارت‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جزو آزمایشگاه‌های برتر در این زمینه بوده است.

دکتر صادقی در ادامه افزود: در طرح تولید آزمایشگاهی جنین گاوی و راه‌اندازی مرکز خدمات تخصصی اصلاح نژاد دام سنگین برای این مرکز در مجتمع تحقیقاتی شهدای جهاددانشگاهی نیز تعامل تنگاتنگ و سازنده‌ای با سازمان دامپزشکی و جهاد کشاورزی داشتیم و برای توسعه این فناوری نیز، با سازمان اوقاف قرارداد همکاری و مشارکت منعقد شده و شرکتی ثبت شده است که در حال حاضر خدمات ارزنده‌ای در سطح کشور در این شرکت در حال انجام است تا با توجه به بحران‌هایی مانند کمبود منابع آبی و نهاده‌های دامی و شرایط تحریم، بتوانیم به هدف بزرگ خودکفایی و یا تأمین بخش عمده‌ از نیازهای کشور در تولید محصولات لبنی و گوشتی ‌دست یابیم.

وی در خصوص طرح‌های آینده پژوهشگاه ابن‌سینا با در نظر داشتن نیازهای مهم کشور، گفت: یکی از پروژه‌های مهم و نویدبخش گروه جنین‌شناسی و بیوتکنولوژی تولید مثل پژوهشگاه ابن‌سینا طرح جامع توسعه پرورش و تکثیر گاومیش است. با توجه به اقلیم متنوع کشورمان، مقاومت بالای گاومیش نسبت به شرایط محیطی و بیماری‌ها، هزینه پایین نگهداری و و نیز کیفیت و خواص شیر این دام، محققان ما تصمیم  گرفتند که به‌طور ویژه بر پرورش و تکثیر این دام تمرکز کنند و طرح جامع توسعه پرورش و تکثیر گاومیش توسط محققان این پژوهشگاه تنظیم شده، به تصویب رسیده و آغاز شده است تا با توسعه تکثیر و پرورش این دام، بخشی از نیازهای محصولات دامی در کشور مرتفع شود.

دکتر صادقی طرح  جامع توسعه پرورش و تکثیر علمی شتر را به‌عنوان یکی دیگر طرح‌های آتی پژوهشگاه ابن‌سینا برشمرد و افزود: با توجه به اینکه حدود ۵۵ درصد از مناطق ایران خشک و بیابانی است، پرورش شتر برای چنین اقلیمی بسیار حایز اهمیت است. زیرا در اقلیم‌های خشک و کم‌باران نگهداری و پرورش گاو مقدور و به‌صرفه نیست و پرورش شتر به دلیل نوع خوراک و همچنین هزینه خوراک بسیار پایین، مقرون به‌صرفه و کاربردی است. با توجه به این که سن بلوغ و همچنین سن نخستین زایش در شتر بالاست، محققان ما طرحی در پیش دارند تا مدت زمان های ذکر شده کاهش یابد و همچنین، فرآورده‌های حاصل از این حیوان از نظر کمی و کیفی بهبود یابد. 

رییس پژوهشگاه ابن‌سینا، در ادامه با اشاره به یکی دیگر از پروژه‌های مهم آتی این پژوهشگاه، عنوان کرد: یکی دیگر از پروژه‌های فناورانه‌ای که در این پژوهشگاه تنظیم و ارائه شده است، تاسیس نخستین مرکز تولید اسپرم تعیین جنسیت شده گاو در کشور است. با توجه به اینکه اساسا تولید گوساله نر در گله‌های شیری از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و همچنین تولید گوساله‌های ماده در گله‌های گوشتی از صرفه اقتصادی پایین‌تری برخوردار است، تولید اسپرم‌های تعیین جنسیت شده و استفاده از آنها با توجه به نوع نژاد تولیدی مورد نظر، بسیار مهم است و تولید اسپرم‌های ماده‌زا در گله درصد تولد گوساله‌های ماده را از ۵۰ درصد به ۹۵ درصد افزایش می‌دهد. باتوجه به این که ما سالانه به واردات حدود ششصد هزار دوز اسپرم نیاز داریم که حدود صد هزار دوز آن تعیین جنسیت شده است و همچنین، با توجه به قیمت فروش بالای و هزینه‌ای که به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند، نیاز واقعی به تولید اسپرم تعیین جنسیت شده در کشور کاملا مشهود است.

رییس پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاددانشگاهی- ابن‌سینا در پایان خاطرنشان کرد: جهاددانشگاهی نهادی است که از بدو تاسیس دغدغه رفع مشکلات و کمبودهای کشور را داشته و همواره از پژوهشگران و صاحبان ایده برای طراحی و اجرای پروژه‌های کاربردی در تمام حوزه‌ها حمایت کرده است. فعالیت‌های پژوهشگاه ابن‌سینا نیز در راستای اهداف اصلی جهاددانشگاهی و با حمایت این نهاد انقلابی بزرگ و کارآمد بوده است و امیدواریم در سال‌های آتی نیز بتوانیم به عنوان عضوی از خانواده بزرگ جهاددانشگاهی خدماتی ارزشمند به جامعه و مردم عزیز کشورمان ارایه کنیم.