صرفه‌جویی ۲.۵ میلیون یورویی با اجرای طرح «فناوری و تولید مدیاهای منسوج فیلترهای صنعتی هوا»/ ساخت دستگاه ترریسی برای کاربردهای پزشکی

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، دکتر مهدی ورسه ای رییس جهاددانشگاهی صنعتی امیرکبیر و مدیر پروژه طرح‌های «دستیابی به فناوری و تولید مدیاهای منسوج فیلترهای صنعتی هوا» و «طراحی و ساخت دستگاه صنعتی ترریسی (Wet Spinning) باهدف تولید الیاف ویژه برای کاربرهای پزشکی و ... » با توجه به فرارسیدن چهل و یکمین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی به تشریح طرح‌ها پرداخت.

رییس جهاددانشگاهی صنعتی امیرکبیر در این رابطه گفت: در حال حاضر در این واحد دو طرح در دست انجام است که یکی از آن‌ها «دستیابی به فناوری و تولید مدیاهای منسوج فیلترهای صنعتی هوا» است که کار آن از اواخر سال 1397 رسماً شروع و کارهای تحقیقاتی و نمونه‌های اولیه آن انجام شد و با خرید تجهیزات و ماشین‌آلات موردنیاز مراحل نهایی فاز اول آن در حال انجام است.

وی بابیان این‌که یکی از نگرانی‌هایی که در مورد پیشرفت روزافزون صنایع مختلف نظیر صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و معدنی به‌ویژه در سه دهه گذشته در جوامع امروزی مطرح است، بحث آلودگی‌های زیست‌محیطی و توجه به مسئله توسعه پایدار است، اظهار کرد: آلودگی‌ها به دست خود انسان به وجود می‌آیند و خود او را مورد آسیب قرار می‌دهند. در کشورهای توسعه‌یافته غربی تلاش و سعی جدی در جهت ایجاد تکنولوژی برای کاهش عوامل آلوده‌کننده به وجود آمده از فرآیندهای صنعتی انجام‌گرفته است. حال‌آنکه در کشورهای درحال‌توسعه نظیر کشورمان، تلاش و کوشش در راستای پیشرفت هر چه سریع‌تر در زمینه صنایع و تکنولوژی‌های مدرن، توجه آنان را از پرداختن به مسائل زیست‌محیطی بازداشته است. 

دکتر ورسه ای ادامه داد: بر اساس گزارش محیط‌زیست سازمان ملل متحد، مهم‌ترین آلاینده هوا ذرات معلق (PM) است. ذرات معلق موجود در هوا به ذرات مواد جامد یا معلق مایع اطلاق می‌گردد که اندازه آن‌ها از 0002/0 میکرون بزرگ‌تر و از 500 میکرون کوچک‌تر است. مهم‌ترین ویژگی ذرات معلق در هوا اندازه، توزیع اندازه، غلظت و ترکیب شیمیایی آن‌ها است. ذرات معلق موجود در هوا بر سلامتی انسان و اکوسیستم اثرات نامطلوبی به‌جای می‌گذارد. ذرات معلق با قطر 10 میکرون (PM 10) به دلیل راه‌یابی به سیستم تحتانی تنفسی به‌عنوان شاخص اصلی مواد معلق در هوا معرفی می‌شوند. ذرات با قطر بسیار ریز با قطر کمتر از 5/2 میکرون (PM 2.5) به اعماق ریه نفوذ می‌کنند و موجب اختلالات تنفسی می‌شوند.

مدیر پروژه طرح «دستیابی به فناوری و تولید مدیاهای منسوج فیلترهای صنعتی هوا» جهاددانشگاهی صنعتی امیرکبیر تصریح کرد: هوای ایران در میان آلوده‌ترین هواها در جهان بوده و با توجه به رشد صنعتی در حال وخیم‌تر شدن است. یکی از عوامل مهم ایجادکننده آلودگی‌ها ذرات معلق، فرآیند تولید مواد معدنی و سیمان در کارخانه‌ها است. صنعت سیمان به‌عنوان یکی از صنایع پایه، نقش اساسی را در توسعه زیرساخت‌های اقتصادی- اجتماعی هر کشور بر عهده دارد. باوجوداینکه این صنعت یکی از صنایع بسیار مهم، پرشتاب و تأثیرگذار در توسعه و رشد صنعتی هر کشور محسوب می‌شود؛ به‌طوری‌که امروزه به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه صنعتی موردتوجه قرار می‌گیرد، طبق آمارهای به‌دست‌آمده، در کشور ما متأسفانه اثرات زیست‌محیطی ذرات معلق ناشی از کارخانه‌های سیمان، به موضوعی بحث‌برانگیز و جدی تبدیل‌شده است. 

وی افزود: در زمینه استفاده از غبارهای تولیدی توسط کارخانه‌های سیمان کشور باید گفت که سیستم‌های فیلتراسیون قوی (فیلترهای هیبریدی) با مدیای منسوج بافته از الیاف معدنی مقاوم در برابر حرارت با ضریب بازدهی کمتر از 10 میلی‌گرم در مترمکعب وارد کشور شده که مطابق با استانداردهای جهانی بوده و این سیستم‌ها به دلیل وارداتی بودن و قیمت آن تاکنون فقط در تعدادی از کارخانه‌های سیمان کشور نصب‌شده‌اند. با کاربرد این نوع فیلترها در صنایع سیمان این شاخه از صنایع نیز به جمع دوستداران محیط‌زیست پیوسته است.

دکتر ورسه ای در خصوص ضرورت اجرای این طرح فناورانه گفت: بومی‌سازی فناوری تولید مدیای منسوج از الیاف معدنی برای غبارگیری از گازهای خروجی کارخانه‌های آلاینده هوا و قطع وابستگی به خارج و پاسخگویی به نیازهای کنونی صنایع آلاینده هوا نظیر سیمان، مواد معدنی، فلزات و... از ضرورت‌های اجرای این طرح هستند.

رییس جهاددانشگاهی صنعتی امیرکبیر در رابطه با دستاوردها و خروجی این طرح بیان کرد: از دستاوردها و خروجی این طرح می‌توان به تدوین دانش فنی تولید مدیای منسوج فیلتر بافته‌شده از الیاف معدنی مقاوم در برابر حرارت، ارزیابی عملکرد کیفی فیلترهای منسوج بافته‌شده از الیاف معدنی مقاوم در برابر حرارت در شرایط واقعی، قطع وابستگی به مدیای منسوج فیلتر بافته‌شده از الیاف معدنی مقاوم در برابر حرارت وارداتی و جلوگیری از خروج ارز، جلوگیری از آلودگی محیط‌زیست، انتقال تکنولوژی تولید مدیای منسوج فیلتر بافته‌شده از الیاف معدنی مقاوم در برابر حرارت اشاره کرد و درنهایت در صورت دست‌یابی به این فناوری تولیدات داخلی باکیفیت مشابه حداقل 35 تا 40 درصد کاهش هزینه خواهد داشت و بالغ‌بر 2.5 میلیون یورو صرفه‌جویی ارزی را دارا است.

وی در ادامه به مشکلات و موانع پیشروی به سرانجام رسیدن اجرای این طرح گفت: همان‌گونه که می‌دانید اکوسیستم فناوری و نوع آوری سازوکار خود را می‌خواهد. انجام کارهای فناورانه ضمن داشتن روحیه جهادی و دانش و تخصص و جسارت، نیاز به دیدگاه و ساختاری با درک فناورانه است که متأسفانه ساختارها، روندها و دیدگاه‌ها گاها از باب فناوری نیست و صرفاً به موضوع مانند یک سیستم آنالوگ صفر و یک نگاه می‌شود و متأسفانه در کشور و در درون ساختار خودمان گاهی به سدهایی می‌خوریم که باعث تأسف است، هرچند یاد گرفتیم که دلسرد نشویم اما باعث تغییر نگرش به کار و شیوه انجام امور می‌شود. 

دکتر ورسه ای افزود: نمی‌توان با نگاه بسته دولتی و صفر و یک‌کاره‌ای بزرگ و فناورانه انجام داد. مستحضرید که یکی دیگر از چالش‌های اساسی واحدهای تولیدی در مسیر جهش تولید با توجه به تحریم‌های بین‌المللی و نیز شیوع ویروس کرونا، شیوه تأمین مواد اولیه و ماشین‌آلات مورد نیاز است. از طرفی سامانه‌های دست و پاگیر و قوانین بی‌موقع در ثبت سفارش کالا، قوانین گمرک و عدم هماهنگی بین بانک مرکزی و وزارت صمت در کنار ریسک نوسانات ارزی و تورم و نهایتاً مشکلات ساختاری و بوروکراسی‌های موجود جهت اجرای طرح از دیگر موانع پیش روی ما بوده که می‌بایست برای این موضوع به‌منظور سرعت عمل در انجام طرح‌های فناورانه راهکارهای جدیدی ایجاد نمود چراکه با نگاه بسته دولتی و ایجاد موانع نمی‌توان انتظار فعالیت جهادی آن‌هم از نوع فناورانه داشت.

مدیر پروژه طرح «دستیابی به فناوری و تولید مدیاهای منسوج فیلترهای صنعتی هوا» جهاددانشگاهی صنعتی امیرکبیر در رابطه با آخرین وضعیت این پروژه گفت: در فاز اول، تا نیمه آبان ماه بافت منسوج شیشه به دلیل تأخیر در انتقال ارز برای خرید نخ شیشه از چین، انجام می‌شود و در فاز دو تا خردادماه سال 1401 تکمیل و پوشش دهی با PTFE در صورت تأمین ارز برای خرید ماشین‌آلات موردنیاز و پوشش PTFE انجام خواهد شد.

وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد با توجه به این‌که محققان برای اولین بار در اجرای طرح‌های فناورانه با چالش‌های تولید محصول مربوطه مواجه می‌شوند که باید برای هر یک از موانع راهکاری ارائه دهند و ممکن است هزینه‌های آن بیشتر از میزان برآورد شده باشد یا با سعی و خطا انجام‌شده باشد و یا حتی با موانع پیش‌بینی‌نشده مشابه مواجه می‌شوند که منجر به تأخیر در برنامه مطابق شکست کار می‌شود. همچنین برای تولید محصول از طرح‌های فناورانه امکانات تولید نظیر تأمین سوله تولید، تجهیزات جانبی، تجهیز آزمایشگاه‌های تخصصی،... فراهم شود تا بتوان از صرف هزینه و زمان صرف شده در اجرای طرح فناورانه در راستای تولید محصول مورد نیاز صنایع استفاده کرد.

طراحی و ساخت دستگاه صنعتی ترریسی (Wet Spinning)
دکتر ورسه ای در ادامه در رابطه با طرح دوم این واحد "طراحی و ساخت دستگاه صنعتی ترریسی (Wet Spinning) باهدف تولید الیاف ویژه برای کاربردهای پزشکی و ... " اظهار کرد: این طرح با مدیریت انجام‌شده و همدلی و همراهی همکاران این سیستم با طراحی خاصی که برای آن انجام‌شده؛ عملاً از فاز تولید نیمه‌صنعتی به صنعتی ورود پیدا کرد و تا اول مردادماه به‌صورت کامل همه اجزای آن یعنی بخش‌های مکانیکی، الکتریکی، سیستم‌های درایور و بخش‌های الکترونیکی آن ساخته و کامل شده و در مجتمع تحقیقاتی جهاددانشگاهی و در مرکز دانش‌بنیان جهاددانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر نصب‌شده است و تا سالروز تشکیل جهاددانشگاهی راه‌اندازی نهایی و پیش‌تولید اولیه الیاف موردنظر با کاربرد پزشکی انجام می‌شود.

وی تصریح کرد: تولید زخم‌پوش‌ها به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های منسوجات فنی باقابلیت کنترل ترشحات، رطوبت و بهبود کنترل زخم با توجه به اهمیت آن در حوزه بهداشت و درمان جامعه و جلوگیری از خروج ارز و ایجاد اخلال درروند و سیستم درمان امری لازم و ضروری است. پلیمرها با منشأ طبیعی مورداستفاده در زخم پوش‌ها نظیرکلاژن، آلژینات و کیتوسان مورداستفاده قرار می‌گیرد و به‌عنوان‌مثال برای تولید الیاف آلژینات از فرآیند ریسندگی تر که در حوزه مهندسی نساجی قراردارد، استفاده می‌شود. 

رییس جهاددانشگاهی صنعتی امیرکبیر ادامه داد: با توجه به بررسی انجام‌شده دستگاه ترریسی مناسب تولید الیاف خاص وجود ندارد که عامل اصلی عدم دستیابی به تولید الیاف و درنتیجه منسوجات مدنظر با عملکرد خاص است. بنابراین با توجه به عدم وجود این دستگاه  در کشور و همچنین وجود تحریم‌های بی‌سابقه، علاوه بر ایجاد جذابیت‌های اقتصادی در تولید این محصول در کشور و نیاز سالانه بیش از 600 هزار زخم پوش، تولید منسوجات ویژه نظیر منسوجات پزشکی با کاهش مرگ‌ومیر افراد و هزینه‌های تحمیل‌شده به جامعه برای درمان اثرات مخرب به دلیل عدم وجود این نوع منسوجات، جزو مواضع استراتژیک کشور محسوب می‌شود. 

مدیر پروژه "طراحی و ساخت دستگاه صنعتی ترریسی (Wet Spinning) " افزود: بنابراین، طراحی و ساخت داخلی سیستم ریسندگی تر یا ترریسی الیاف که با طراحی قسمت‌های مختلف آن برای تولید صنعتی انجام‌شده و اجرای موفق این طرح می‌تواند علاوه بر قطع وابستگی به واردات این نوع زخم پوش‌ها که بیش از نهصد هزار یورو و معادل 270 میلیارد ریال در سال است، در حوزه سلامت جامعه و رفع نیازهای اساسی در حوزه بهداشت و درمان کار ارزنده‌ای باشد.

وی تصریح کرد: زخم‌پوش نواری آلژینات به‌عنوان یک محصول استراتژیک قابل‌استفاده در بیماران مبتلابه زخم بستر، زخم پای دیابتی، زخم‌های سوختگی درجه دوم، زخم‌های پس از عمل، زخم‌های وریدی، زخم‌های حفره‌ای و زخم‌های تروما است. بنابراین مراکز و سازمان‌های مصرف‌کننده این پانسمان‌ها و زخم‌پوش‌ها، بیمارستان‌های سوانح و سوختگی، مراکز تخصصی درمان بیماران دیابتی، مراکز تخصصی‌ترمیم زخم و حتی واحدهای کوچک‌تر و مطب متخصصین فعال در زمینه درمان و ترمیم انواع زخم‌های مذکور است و تولیدات داخلی می‌تواند ازنظر قیمتی حدود 50 درصد مشابه نمونه‌های خارجی تولید گردد. 

مدیر این پروژه بیان کرد: همان‌طور که در بالا اشاره شد تا اول مردادماه به‌صورت کامل همه اجزای آن یعنی بخش‌های مکانیکی، الکتریکی، سیستم‌های درایور و بخش‌های الکترونیکی آن ساخته و کامل شده و در مجتمع تحقیقاتی جهاددانشگاهی  و در مرکز دانش‌بنیان جهاددانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر نصب‌شده است و تا سالروز تشکیل جهاددانشگاهی راه‌اندازی نهایی و پیش‌تولید اولیه الیاف موردنظر با کاربرد پزشکی انجام می‌شود.   

وی اظهار کرد: با توجه به این که محققان برای اولین بار در اجرای طرح‌های فناورانه با چالش‌های تولید محصول مربوطه مواجه می‌شوند که باید برای هر یک از موانع راهکاری ارائه دهند و ممکن است هزینه‌های آن بیشتر از میزان برآورد شده باشد یا با سعی و خطا انجام‌شده باشد و یا حتی با موانع پیش‌بینی‌نشده مشابه مواجه می‌شوند که منجر به تأخیر در برنامه مطابق شکست کار می‌شود. همچنین برای تولید محصول از طرح‌های فناورانه امکانات تولید نظیر تأمین سوله تولید، تجهیزات جانبی، تجهیز آزمایشگاه‏های تخصصی،... فراهم شود تا بتوان از صرف هزینه و زمان صرف شده در اجرای طرح فناورانه در راستای تولید محصول موردنیاز صنایع استفاده نمود. امیدوارم نگرش و ساختارهای مورد نیاز برای اکوسیستم فناوری و انجام کارهای بزرگ و فناوارنه بیش‌ازپیش در کشور و به‌خصوص مجموعه جهاددانشگاهی شکل بگیرد تا موتور توسعه اقتصاد دانش‌بنیان بتواند گره‌های ایجادشده درراه پیشرفت کشور را با سرعت بالایی باز کند. 

رییس جهاددانشگاهی صنعتی امیرکبیر گفت: با توجه به هدف‌گذاری انجام‌شده، این واحد علاوه بر انجام امور در حوزه‌های فرهنگی-آموزشی، برنامه‏های خود را بیشتر حول کارهای فناورانه در حوزه‏ی مهندسی نساجی، منسوجات تکنیکی و ویژه قرار داده که با توجه به خلاء موجود در کشور برای این نوع تولیدات و کالاها در کشور این زمینه به‌عنوان یکی از موارد مهم و مورد نیاز در کاربرد منسوجات نساجی در سایر صنایع است. علاوه بر این تجاری‌سازی یافته‏های فناورانه و فروش دانش فنی نیز از دیگر برنامه‏های پیش‏روی واحد صنعتی امیرکبیر است و همان‌طور که قبلاً نیز اشاره‌شده است برای استقلال و خودکفایی و توسعه همه‌جانبه چاره‏ای جز تکیه‌بر اقتصاد دانش‏بنیان و سرمایه‌‏گذاری در این حوزه نیست و ما هم با علم به این موضوع در همین راستا گام برمی‌داریم.

دکتر ورسه ای افزود: در پایان امیدوارم نگرش و ساختارهای مورد نیاز برای اکوسیستم فناوری و انجام کارهای بزرگ و فناوارنه بیش‌ازپیش در کشور و بخصوص مجموعه جهاددانشگاهی شکل بگیرد تا موتور توسعه اقتصاد دانش‌بنیان بتواند گره‌های ایجادشده درراه پیشرفت کشور را با سرعت بالایی بازنماید.