انجام تحقیقات کاربردی بر روی گلاب در مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی، دکتر مهدی ابراهیمی گفت: یکی از خانواده های بزرگ گیاهی خانواده گل رز یا همان رزاسه است که بیش از 3000 گونه و نزدیک به 100 جنس را در بر می گیرد و بسیاری از میوه هایی که می شناسیم از جمله سیب، هلو، زرد آلو، گیلاس، آلبالو، آلو، تمشک، توت فرنگی و سایر میوه هایی که اغلب آنها شفت هستند به این خانواده تعلق دارد.

وی ادامه داد: در میان جنس های این خانواده، جنس گل رز (Rosa) اغلب از گیاهانی با گلبرگ های معطر تشکیل شده است که علاوه بر مصارف دارویی، به عنوان گل های زینتی نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

مدیر گروه پژوهشی تولید و فرآوری مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی استان اظهار کرد: در بین گیاهان این جنس، گونه Damascena که در ایران به گل محمدی یا گل صد برگ نیز شناخته می شود، به دلیل میزان بالای روغن های فرار و عطر خاص خود در تولید اسانس و گلاب مورد استفاده قرار می گیرد.

به گفته دکتر ابراهیمی، اسانس گل رز علاوه بر استفاده به عنوان یک معطر دارای خواص غذایی، دارویی و صنعتی نیز است و به همین دلیل استفاده از گلاب در تولید بسیاری از مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرد.

وی با اشاره به اینکه کمک به درمان مشکلات گوارشی، درد قفسه سینه، اختلالات ریوی، یبوست حاد و مزمن و همچنین تنش های عصبی و افسردگی از جمله خواص دارویی گلاب است، افزود: اثرات ضد درد، ضد التهاب، خواب آور، ضدباکتری، ضد سرفه و ضد اسپاسم گلاب که به دلیل ترکیب مواد تشکیل دهنده اسانس گل رز است نیز در برخی مطالعات به اثبات رسیده است.

مدیر گروه پژوهشی تولید و فرآوری مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی استان با بیان این‌که فنتیل الکل، ژرانیول و سیترونلول مهمترین ترکیبات شکل دهنده گلاب است، عنوان کرد: اساسا تولید گلاب هم در روش سنتی و هم صنعتی با استفاده از تقطیر صورت می گیرد.

دکتر ابراهیمی بیان کرد: طی فرآیند گلاب گیری گل ها در ظروفی ریخته شده و به آن آب اضافه می شود. با حرارت دادن آب حاوی گل، اسانس گلبرگ ها در آب حل شده و با تبخیر آب و سپس سرد شدن آن به شکل قطرات گلاب جمع آوری می شود.

وی افزود: با توجه به نحوه و زمان گلاب گیری، میزان اسانس موجود در انواع گلاب متفاوت است و معمولا گلاب را به دو دسته گلاب سنگین یا درجه یک با میزان بالای روغن های فرار و گلاب سبک یا درجه 2 با میزان کمتری از روغن های فرار تقسیم بندی می کنند.

مدیر گروه پژوهشی تولید و فرآوری مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی استان عنوان کرد: اگر چه برخی مواقع و به جهت کاهش هزینه های تولید با اضافه نمودن اسانس گل محمدی به آب نیز گلاب به دست می آید، اما تنها گلاب تولیدی به روش تقطیر باید مورد استفاده قرار گیرد.

دکتر ابراهیمی گفت: به دلیل بالاتر بودن میزان اسانس گل های تازه، بهتر است هم در روش سنتی و هم صنعتی از گل های تازه برای گلاب گیری استفاده شود که در این صورت تنها یک ماه از سال برای گلاب گیری از گل های تازه امکان پذیر است.

وی اظهار کرد: در روش سنتی معمولا به ازای هر 5 کیلوگرم گل تازه 10 لیتر گلاب مرغوب به دست می آید، با توجه به اینکه تقریبا از هر 4 یا 5 کیلوگرم گل تازه 1 کیلوگرم گل خشک به دست می آید، برای تولید 10 لیتر گلاب 1 کیلوگرم گل خشک مرغوب کفایت می نماید.

مدیر گروه پژوهشی تولید و فرآوری مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی استان افزود: باید توجه داشت که فرآوری گل محمدی و تبدیل آن به گلاب به لحاظ اقتصادی بسیار به صرفه است و می تواند ارزش محصول را تا حدود 6 برابر افزایش دهد.

دکتر ابراهیمی تصریح کرد: به همین دلیل احداث کارگاه های گلاب گیری خانگی و یا کارخانجات گلاب گیری در استان خراسان جنوبی برای تامین نیاز داخلی استان و حتی صادرات آن به استان های دیگر و خارج از کشور بدلیل مرغوبیت بالای گل محمدی تولید شده در شرایط اقلیمی جنوب خراسان، در صورت انجام مطالعات امکان سنجی و توجه به بازارهای فروش این محصول می تواند در بهبود معیشت کشاورزان تولید کننده گل محمدی بسیار مثمر ثمر واقع شود.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر تولید گل محمدی و گلاب در مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی با هدف انجام تحقیقات و زمینه سازی تولید فرآورده های گل محمدی در حال انجام است.