​​​​​​​اجرای ۲۱ طرح پژوهشی در حوزه‌های علوم انسانی، اجتماعی و هنر/ پیگیری ۴۷ طرح پژوهشی جدید جهاددانشگاهی در سال جاری

دکتر مهشید منزوی مدیرکل دفتر تخصصی علوم انسانی، اجتماعی و هنر معاونت پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی در گفت‌وگو با روابط عمومی این نهاد در رابطه با طرح‌هایی که در سال 99 در دفتر تخصصی علوم انسانی، اجتماعی و هنر آغاز شده است، گفت: در سال 1399، 26 طرح پژوهشی در دفتر تخصصی علوم انسانی، اجتماعی و هنر بررسی و مصوب شده است که 25 طرح در راستای اجرای شبکه برنامه‌ها، طرح‌های کارفرمایی، تحلیل‌های ثانویه طرح‌های ملی، موضوعات خاص، حمایت از زمینه‌یابی فعالیت‌های گروه‌های دارای موافقت اصولی و کلی بوده است.

وی افزود: این طرح‌های مصوب مربوط به واحدهای فارس، هرمزگان، پژوهشکده محیط‌زیست، البرز، خراسان رضوی، مرکزی، علامه طباطبایی، الزهرا (س) و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی بوده است.

دکتر منزوی تصریح کرد: بررسی و ارزیابی وضعیت استحکام خانواده ایرانی و عوامل موثر بر آن، بررسی عوامل مرتبط با بروز اختلاف بین زوجین و شیوه‌های حل آن‌ها، بررسی رابطه ساختار قدرت در خانواده و خشونت خانگی در یاران، بررسی نگرش ایرانیان به فرزند آوری، بررسی وضعیت اعتماد در خانواده‌های ایرانی و عوامل مرتبط با آن از دیدگاه شهروندان، بررسی نگرش‌های جنسیتی و پیامدهای آن در خانواده، تعاملات بین نسلی در خانواده ایرانی، توصیف وضع موجود و شناسایی عوامل موثر بر آن و بررسی تحولات فرهنگی و اجتماعی در نسل‌های مختلف خانواده ایرانی عنوان تعدادی از طرح‌های مصوب سال 99 است.

دکتر منزوی در رابطه با طرح‌های به پایان رسیده در این دفتر تخصصی گفت: در سال 99، 21 طرح پژوهشی مرتبط با شبکه برنامه‌ها، طرح‌های مرتبط با زمینه‌یابی گروه‌ها و نیز کارفرمایی به اختتام رسیده است که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به طرح‌های خلقیات از دیدگاه نخبگان و صاحب‌نظران ایرانی، تحلیل نظام اجرایی طرح‌های نوسازی در بافت‌های فرسوده شهری با تاکید بر بافت فرسوده شهر تهران، تحلیل بازنمایی هویت ایرانی در رمان‌های فارسی پس از انقلاب اسلامی، کارآمدی رابطه قوه مقننه و مجریه در نظام جمهوری اسلامی ایران و ارایه راهکارهای ارتقای آن، بررسی تاثیرات شبکه‌های اجتماعی مجازی بر روابط خانوادگی، بررسی و مقایسه معنای زندگی از منظر قرآن و متفکران غربی، مطالعه و سنجش مدارای اجتماعی در جامعه و عوامل موثر بر آن، تحلیل ادبیات داستانی اقلیمی جنوب و نقد نسبت آن با هویت ایرانی (1392-1357)، بررسی شاخص‌ها و الزامات دولت توسعه‌گرای انقلابی، الزامات پیشرفت در شرایط انقلابی، تبیین بازماندگی از تحصیل در ایران و ... اشاره کرد.

وی در خصوص طرح «خلقیات از دیدگاه نخبگان و صاحب‌نظران ایرانی» اظهار کرد: پژوهش حاضر موضوع چیستی خلقیات را هدف قرار داده و آن را در ذهن و زبان 10 نفر از صاحب‌نظران این حوزه با رویکرد جامعه‌شناسی تفسیری و با استفاده از روش نظریه‌ای زمینه‌ای و تکنیک‌های مصاحبه و تحلیل محتوا مورد مطالعه قرار داده است. یافته‌های طرح نشان می‌دهند خلقیات از دیدگاه صاحب‌نظران این حوزه بیشتر در فضای مفهومی «رفتار» قرار دارد. همچنین مشخص شد آنچه از آن به خلقیات منفی یاد می‌شود رفتاری است که تحت شرایط آنومیک ظهور و بروز بیشتری دارد. بنا بر یافته‌ها شرایط آنومیک با فراهم ساختن زمینه‌های اضطراب زا، موجب بروز اضطراب در عرصه زندگی روزمره شده و با فعال‌سازی مکرر و مداوم سازوکارهای دفاعی، انتخاب جمعی را برای تعادل یابی روانی و تامین نیاز بقاء و ارتقا در مقیاس جمعی صورت‌بندی کرده و در شکل عمل اجتماعی تکرار شونده و نظم یافته در زمان و مکان در ذهن و زبان جامعه ایرانی نمادسازی کرده است. نمادهایی که برای تامین نیاز بقاء و ارتقا در جامعه ایرانی به‌جای هوش منطقی، هوش هیجانی را توصیه می‌کند.

مدیرکل دفتر تخصصی علوم انسانی، اجتماعی و هنر معاونت پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی با اشاره به طرح تحلیل نظام اجرایی طرح‌های نوسازی در بافت‌های فرسوده شهری با تاکید بر بافت فرسوده شهر تهران، گفت: بافت فرسوده به‌عنوان پدیده‌ای چندوجهی و پیچیده از مباحث مهم در محافل دانشگاهی و مسایل روز مدیریت شهری به شمار می‌آید. استحکام پایین بناها در برابر بلایای طبیعی احتمالی، معابر کم‌عرض و ریزدانگی قطعات (مصوبات کمیسیون ماده 5 شورای عالی شهرسازی و معماری،1385) در کنار آسیب‌پذیری و ناتوانی بالای اجتماعی و اقتصادی ساکنین، کمبود سرانه‌های خدماتی و ناکارآمدی زیرساخت‌های شهری در بافت‌های فرسوده شرایطی را به وجود آورده که مداخله در آن را برای مدیران و تصمیم سازان بسیار دشوار و چالش‌برانگیز کرده است.

وی افزود: یافته‌های این تحقیق نشان داد آنچه می‌تواند ضامن موفقیت اقدامات و طرح‌های نوسازی بافت فرسوده باشد نقش تسهیلگری و قدرت چانه‌زنی فردی مدیران دفاتر با سایر دستگاه‌هاست. چرا که تفرق زیادی بین وظایف، اقدامات، ظرفیت‌های اجرایی و ارتباط بین نهادی وجود دارد که یکی از بهترین راهکارهای پوشش این تفرق قدرت تسهیلگری و نزدیک کردن اهداف و ادبیات کنشگران مختلف درگیر در نظام اجرایی نوسازی بافت فرسوده است. اگر پازل نظام اجرایی نوسازی بافت فرسوده را از دور نگاه کنیم، همه‌ی ابعاد و شاخص‌های اجرایی در آن وجود دارد. ما هم بودجه داریم، هم پایگاه مردمی، هم نیروی انسانی متخصص و هم سایر الزامات اجرایی این نظام را می‌توان در این پازل دید؛ اما با اندکی نزدیک شدن به این پازل درک می‌شود که هر کدام از این ظرفیت‌ها در نزد یکی از کنشگران وجود دارد و ارتباط موثری که بتواند باعث هم‌افزایی و چینش منظم این ظرفیت‌ها در کنار هم شود و کارآمدی آن‌ها در راستای پیشبرد اهداف نوسازی بافت فرسوده را به دنبال داشته باشد وجود ندارد.

وی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر چه طرح‌هایی توسط این دفتر تخصصی در حال پیگیری هستند و به اتمام نرسیده است، گفت: در حال حاضر 47 طرح توسط این دفتر در حال پیگیری است و به اتمام نرسیده است. شبکه‌های اجتماعی مجازی و دین‌داری، بررسی و سنجش هویت ایرانیان، پیمایش ملی سبک زندگی ایرانیان، بررسی نسبت تعلیم و تربیت قرآنی با ساحات نفس در انسان، نقد و تحلیل ادبیات داستانی اقلیمی ایران (آذربایجان، غرب، شمال، خراسان) و بررسی نسبت آن با هویت ایرانی (1357-1393)، سنجش و تحلیل فضای سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران، طراحی نظام جامع هدایت شغلی دانشجویان و دانشگاهیان کشور، بررسی و ارزیابی وضعیت استحکام خانواده ایرانی و عوامل موثر بر آن، بررسی عوامل مرتبط با بروز اختلاف بین زوجین و شیوه‌های حل آن‌ها، بررسی رابطه ساختار قدرت در خانواده و خشونت خانگی در یاران و ... عنوان تعدادی از این طرح‌هاست.

دکتر منزوی با اشاره به برنامه‌های این دفتر برای سال آینده و پساکرونا گفت: به هرحال آنچه اهمیت دارد حمایت از واحدهای جهاددانشگاهی در راستای انجام طرح‌های پژوهشی مطابق با اسناد برنامه‌ای ملی و منطقه‌ای و برنامه‌های جهاددانشگاهی است؛ بنابراین ضمن آن‌که پیگیر انجام طرح‌های مرتبط با کرونا از جمله شرایط اقتصادی، اجتماعی و روانی جامعه که از کرونا تاثیر پذیرفته‌اند هستیم، در عین حال به نظر می‌رسد حوزه پژوهش با شناخت درست از شرایط کماکان باید اهداف اصلی خود را پیگیری کند و آن توجه به اسناد بالادست کشور و اجرای طرح‌های کاربردی است و در این راه در کنار همکاران پژوهشگرمان در واحدهای جهاددانشگاهی هستیم.

وی افزود: در حال حاضر ضمن آن‌که وظیفه ستادی در خصوص بررسی و تصویب شبکه برنامه و طرح‌های گروه‌های پژوهشی حوزه تخصصی علوم انسانی، اجتماعی و هنر پیگیری می‌شود. از جمله شبکه برنامه گروه‌های پژوهشکده توسعه، پژوهشکده گردشگری، برخی گروه‌های پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، در عین حال به دنبال اخذ قراردادهای کارفرمایی از سازمان منطقه آزاد قشم، شورای عالی مناطق آزاد، بانک کشاورزی، موسسه عالی پژوهش‌های تامین اجتماعی نیز هستیم و امیدواریم تا پایان سال موفق به عقد چند قرارداد برای واحدهای فعال در حوزه‌های مورد نظر این کارفرمایان شویم.

وی در پایان تصریح کرد: به نظر می‌رسد اجرای طرح‌های پژوهش در حوزه علوم انسانی، اجتماعی و هنر باید در راستای حل مسایل و معضلات کشور باشد و لذا مذاکره با دستگاه‌های اجرایی و مدیریتی کشور اولین گام در این حوزه باشد. در کنار آن ایده‌های نوآورانه و فناورانه مبتنی بر ادبیات علوم انسانی و دستیابی به محصول در این حوزه بایستی از طرف ستاد پژوهشی علوم انسانی و واحدهای فعال پیگیری شود. به‌علاوه انتظار است که پژوهشگاه و واحدهای بزرگ‌تر در کنار واحدهای استانی امکان انجام پروژه‌های منطقه‌ای را فراهم آورند. در ضمن انجام پژوهش‌های بین‌رشته‌ای با توجه به موضوعات مهم جهان امروز بایستی در دستور کار ستاد و واحدهای جهاددانشگاهی قرار گیرد.