تحول در اقتصاد کشور با توجه به صنایع فرهنگی/زودبازده بودن این صنعت

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، نخستین نمایشگاه «فناوری و صنایع فرهنگی» با شعار پیش به‌سوی آینده‌ای روشن ساعت 14 امروز با حضور دکتر حمیدرضا طیبی رییس جهاددانشگاهی، دکترسید سعید رضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و دکتر اشرف بروجردی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، دکتر عبدالحمید احمدی معاون فرهنگی و توسعه ورزش همگانی وزارت ورزش و جوانان، پرویز کرمی دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی واقع در دانشگاه علم و فرهنگ جهاددانشگاهی افتتاح شد.

زودبازده بودن صنایع فرهنگی

دکتر حمیدرضا طیبی رییس جهاد دانشگاهی در این مراسم اظهار کرد: ما در جهاددانشگاهی یکی از وظایف خودمان را این می دانیم که تولید علم به ویژه فناوری در همه حوزه‌های مختلف فنی، مهندسی، پزشکی و علوم انسانی و اجتماعی را داشته باشیم و مشکلی هم نداریم که خودمان را به صدر روز دنیا برسانیم.

وی افزود: اما صنایع فرهنگی و صنایع نرم فرهنگی متعلق به بوم این مملکت است و ریشه در تاریخ این مملکت دارد در قبل و بعد اسلام هم اگر نواقصی داریم در این زیست بوم خیلی زود می‌توانیم این نواقص را برطرف کنیم و تردید نداریم و مصرف‌کنندگان هم مردم کشور خودمان هستند و هم مردم دنیا که معمولا به صنایع فرهنگی سایر کشورها علاقه دارند.

دکتر طیبی اظهار کرد: هر مسافری که به کشور ما می‌آید حتما دنبال خرید صنایع برقی و الترونیکی نیست. اما به دنبال این است که از صنایع فرهنگی آن کشور خرید کند و به عنوان سوغات با خود ببرد. بنابراین صنایع فرهنگی صنعتی است که خیلی زود به بازدهی می‌رسد و می‌توان تحولی در اقتصاد کشور ایجاد کند.

پررنگ‌تر بودن عنصر هویت در هنر 

در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا عاملی اظهار کرد: نگاه‌های متفاوتی نسبت به هنر در جهان وجود دارد، اظهار کرد: به نظر بنده که عمری طولانی را در موضوع جهانی شدن و فضای مجازی صرف کرده‌ام؛ اسلام نگاه جهانی دارد و اساسا مرجع و مبدا اصلی جهانی شدن دین بوده است. خطابات در ادیان الهی جهانی بوده است، همان‌گونه که در قرآن کریم بارها و بارها خطابات جهانی را مشاهده می‌کنیم؛ فقط ۶۵ بار واژه امت به صورت مفرد و جمع در قرآن آمده است، لذا نگاه دین، نگاهی جهانی است. هنر نیز زبان جهانی دارد و ملت‌های جهان را با سلیقه‌های متفاوت با هم پیوند می‌زند. بازنمایی تمدن اسلامی و ایرانی به وسیله هنر مورد پذیرش جهان است و امروز کسانی که تحت تأثیر اسلام‌هراسی، ایران‌هراسی و شیعه‌هراسی تصویر سیاهی از ایران نشان داده‌اند، وقتی وارد این سرزمین می‌شوند، در مواجهه با واقعیت دچار شوک می‌شوند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین عاملی با تاکید بر اینکه ایران، مردمی روشن‌بین، آگاه و آرام دارد که از باهم بودن لذت می‌برند و دوست دارند حرف خوب بشنوند، ادامه داد: اگر هنر را در کنار عناصر سازنده اجتماعی ببینیم، نقش تقویت‌کنندگی دارد. در نظام شهروندی، پایه‌های هرم، عناصر حقوقی، سیاسی و اجتماعی است. عنصر دیگر که تقویت‌کننده است، به‌حساب آوردن دیگرانی غیر از نظام‌های حقوقی است و آن‌هم صدا دادن به گروه‌هایی است که در کنار قرار دارند و صدایی ندارند؛ صدا دادن به حاشیه‌نشین‌ها در زمره عناصر بنیادین نظام شهروندی است. اما در آنچه ارتباط زیادی با هنر پیدا می‌کند، عنصر تعلق اجتماعی است؛ تعلق اجتماعی و احساس افتخار کردن به سرزمین، احساس افتخار کردن به داشته‌ها و تقویت بودن و امید به زندگی از درون هنر و زبان هنر به وجود می‌آید که ما این‌ها را در صنایع فرهنگی، نقاشی، فرش و ... پیدا می‌کنیم و این‌ها همه جلوه‌های هنر است، اما گاهی هنر با همان ظرافت‌های اجتماعی تبدیل به یک رفتار هنرمندانه در جامعه می‌شود و زیبایی‌شناسی به زیبا گویی و زیبا رفتار کردن تبدیل می‌شود. در اینجا هنر جلوه بومی‌تری پیدا می‌کند.

به گفته دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی؛ در هنر عنصر هویت پررنگ‌تر است و این عرصه دارای خاستگاه است. خاستگاه آن می‌تواند از درون یک جامعه و تاریخ تمدنی یک کشور باشد که هنر در اینجا ایجاد هویت می‌کند؛ هویت در بعد فردی یک منِ هویتی می‌سازد و ما خود را در مقایسه با دیگری تشخیص می‌دهیم، اما یک جنبه اجتماعی نیز دارد که به معنای با هم بودن است و افراد را به هم گره می‌زند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین عاملی با اشاره به لزوم به‌کارگیری ظرفیت جامعه هنری در شناسایی و بازنمایی نمادهای شهری و نمادهای ملی، گفت: یک‌زمانی حدود ۷۹۰۰ پرسشنامه در مناطق مختلف توزیع و نتایج آن جمع‌آوری شد و این پرسش مطرح بود که نماد شهر شما چیست؟ پاسخ‌ها مبهم بود، چرا که آن چیزی که به‌عنوان عنصر همگانی باید در نمادهای شهری وجود داشته باشد را به دست نیاورده‌ایم. برای مثال مردم در تهران می‌گویند نماد شهر برج میلاد است، اما آیا این المان می‌تواند ارتباط مشترکی با عناصر ایرانی و اسلامی داشته باشد؟ نمادها از درون زمانه بیرون می‌آیند و به گفته یکی از متخصصان این عرصه که در خارج از کشور است، المان‌هایی همچون حرم حضرت امام (ره) باید نماد شهرمان باشد، ولی متاسفانه این اتفاق نیفتاده است. نقش هنر در نمادسازی‌ها با توجه به تلاش آن برای ایجاد دل‌بستگی و عشق، حائز اهمیت است.

فرهنگ و هنر ثروت‌آفرین است

در ادامه دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز در این مراسم طی سخنانی بیان کرد: سال‌ها در وزارت ارشاد و رسانه‌های مختلف به‌عنوان فعال فرهنگی کارکرده‌ام، و دریافته‌ام یک‌چیزی به‌غلط در کشور ما جاافتاده و این موضوع است که فرهنگ و هنر، هزینه‌بر است و خرج‌تراشی دارد. این گزاره اشتباه است، فرهنگ و هنر ثروت‌آفرین است. این رویکرد حاصل کار امثال بنده است که وقتی در مسوولیت قرار می‌گیرند و نمی‌توانند تصویر روشنی را به جامعه مخاطب ارایه کنند، چنین تعابیری را استعمال می‌کنند. اگر در کنار هر کارخانه، یک مرکز و واحد فناوری و نوآوری ایجاد شود و در استان‌ها خانه‌های خلاق که تأمین‌کننده زنجیره ایده تا تولید محصول فرهنگی هستند، شکل بگیرد، اقتصاد فرهنگی به همت همین جوانان خلاق و استارتاپ‌ها بر سر زبان‌ها می‌افتد. امیدواریم ازاین‌پس بندهای دست‌وپاگیر اختصاص بودجه به ساختارهای استارتاپی نداشته باشیم.

پرویز کرمی با طرح این پرسش‌ها که چرا نباید فرهنگ هفت تا هشت هزار ساله ما آن‌گونه که هست نشان داده شود و چرا نمی‌توانیم واقعیات ملموس فرهنگ ایرانی اسلامی را به دنیا نشان دهیم؟ ادامه داد: این اتفاق نمی‌افتد، مگر اینکه دولت در بودجه نقش شرکت‌های فناور و استارتاپ‌ها را لحاظ کند. در معاونت علمی ریاست جمهوری، بخش ویژه‌ای به توسعه زیست‌بوم صنایع فرهنگی و خلاق در کنار شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص پیدا کرده و این خبر را می‌دهم که طی هفته آینده شاهد خبری خوب و مسرت‌بخش در زمینه حمایت از شرکت‌های خلاق خواهیم بود که به سهم خود تلاش کرده‌اند به وظایفشان عمل کنند.

به گفته دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان؛ هنوز در کشور ما زیست‌بوم صنایع فرهنگی و خلاق شکل نگرفته و کارها غالباً هنرمندمحور و فردمحور است. اگر این زیست‌بوم در دل خانه‌های خلاق شکل بگیرد و جای خود را پیدا کند، به اینجا می‌رسیم که از ۲۷۰۰ میلیارد دلار گردش مالی صنایع خلاق در دنیا سهمی نصیب کشورمان شود. اما واقعیت این است که هر چقدر در حوزه فناوری‌های روز دنیا فعالیت کنیم، با سایر کشورها مقایسه می‌شویم، این در حالی است که برخی کشورها به معرفی و ارائه صنایع فرهنگی متعلق به کشور ما با قدمت‌های تاریخی طولانی می‌پردازند.

پرویز کرمی در پایان گفت: امیدواریم در آینده‌ای نزدیک هر استانی یک خانه خلاق متناسب با شرایط فرهنگی بومی منطقه خود داشته باشد و این عبارت جا افتاده در ذهنیت‌ها که فرهنگ هزینه‌بر است، با این عبارت که صنایع فرهنگی ثروت‌آفرین است، جایگزین شود.

انتقال هنر از حاشیه به متن زندگی مردم

همچنین محمدحسین ایمانی‌خوشخو رییس پارک علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی نیز در سخنانی کوتاه گفت: فرهنگ به مثابه منبع مولد و درآمدزا در کشور است، این نگاه از سخنان مقام معظم رهبری هم وجود دارد و این موضوع در معاونت علمی ریاست جمهوری و وزارت علوم، با حرکت‌های حساب شده مورد توجه قرار گرفته است. نزدیک به سه سال از عمر پارک علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی جهاددانشگاهی می‌گذرد و این پارک اولین و تنهاترین پارک تخصصی صنایع نرم فرهنگی است که جهاددانشگاهی با ایجاد آن بار دیگر ثابت کرد به سراغ آن چیزی رفته که در کشور مورد توجه نبوده است. ریاست جهاددانشگاهی از شروع این طرح از آن حمایت کرده‌اند و اکنون توانسته‌ایم به جایگاه خوبی دست یابیم و یقینا سال آینده شاهد موفقیت‌های بیشتری خواهیم بود و هنر از حاشیه به متن زندگی مردم خواهد آمد.

در پایان نمایشگاه محصولات مرتبط با سینما، انیمیشن، تصویرسازی و مجسمه‌سازی و نمایش آثار هنرمندان نامی در عرصه‌های دیگر صنایع‌دستی و ارایه محصولات شرکت‌های مستقر و مرتبط با تولید محتوا و نشر با شعار  پیش به‌سوی آینده‌ای روشن افتتاح شد.

این نمایشگاه تا 22 بهمن ماه در سطحی محدود به لحاظ بازدید عموم در دانشگاه علم و فرهنگ جهاددانشگاهی برگزار خواهد شد و اغلب بازدیدکنندگان عمدتاً مسوولان کشوری هستند.