همایش مجازی بین‌المللی گردشگری میراث فرهنگی برگزار شد

به گزارش روابط عمومی مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران(ISTTA) وابسته به جهاددانشگاهی، همایش مجازی بین‌المللی گردشگری میراث فرهنگی با سخنرانی صاحب‌نظران و پژوهشگران ایرانی و خارجی در قالب چهار نشست با عناوین «مبانی نظری و روش‌شناسی گردشگری فرهنگی»، «گردشگری میراث فرهنگی در استان سیستان و بلوچستان»، «گردشگری میراث فرهنگی در شمال ایران» و «گردشگری میراث فرهنگی جهانی» برگزار شد.

 در این همایش دکتر غلامرضا رضایی رییس دانشگاه سیستان و بلوچستان، دکتر محمدرضا مجیدی دانشیار مطالعات منطقه‌ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، مدیرعامل و رییس هیات‌مدیره انجمن ایرانی همکاری با یونسکو و سفیر و نمایندۀ سابق جمهوری اسلامی ایران در یونسکو؛ علیرضا جلال‌زایی مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان؛ دکتر یعقوب محمدی‌فر، رئیس دانشگاه بوعلی سینا؛ دکتر منوچهر جهانیان، رییس دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ؛ دکتر غلام‌حیدر ابراهیم بای سلامی عضو هیات علمی دانشکدۀ کارآفرینی دانشگاه تهران؛  دکتر نادر کریمیان سردشتی، عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری؛ دکتر مهنا نیک‌بین، عضو هیئت‌علمی گروه مدیریت جهانگردی و هتلداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب؛ دکتر روشن بابایی، عضو هیئت‌علمی پژوهشکد گیلان شناسی دانشگاه گیلان؛ دکتر مهدیه شهرابی فراهانی، پژوهشگر و دکتری تخصصی مدیریت گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ؛  محمد حیدری کارشناس ارشد میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان؛ دکتر عباس پناهی و نادیا ره از اعضای هیئت‌علمی پژوهشکده گیلان‌شناسی سخنرانی کردند.

 همچنین آدریانو والریو رُسی رئیس انجمن بین‌المللی مطالعات مدیترانه‌ای و شرقی (I S M E O)، رابین کانینگام از دانشگاه دورهام انگلستان و نماینده این کشور در یونسکو، کارلو چرتی از دانشگاه رم ایتالیا، محمد کشاورز دیوکلایی از دانشگاه ساپینزای ایتالیا و امیلیانو گالاگا از دانشگاه چیاپاس مکزیک ازجمله حاضران و سخنرانان خارجی این نشست بودند.

در این همایش دکتر غلامرضا رضایی، رییس دانشگاه سیستان و بلوچستان با اشاره به اهمیت دانشگاه سیستان و بلوچستان به عنوان دانشگاه بزرگ و قطب علمی جنوب شرق کشور بیان کرد: این دانشگاه در عرصه فعالیت‌های بین‌المللی توانسته است اقدامات مهمی را به انجام برساند و با مراکز علمی و تحقیقاتی مهم تفاهم‌نامه همکاری‌های علمی اثربخش را امضا کند.

همچنین برگزاری دوره‌های تحصیلی بین‌المللی مشترک، عضویت و حضور فعال در مجامع علمی بین‌المللی و انتشار مجلات علمی و پژوهشی معتبر ازجمله برنامه‌هایی است که در دستور کار دارد و این دانشگاه این آمادگی را دارد تا از طرح‌ها و مطالعات مربوط به گردشگری در سطح ملی و بین‌المللی حمایت کند.

در ادامه این همایش مجازی دکتر محمدرضا مجیدی، دانشیار مطالعات منطقه‌ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، مدیرعامل و رییس هیئت‌مدیره انجمن ایرانی همکاری با یونسکو و سفیر و نمایندۀ سابق جمهوری اسلامی ایران در یونسکو در سخنرانی با عنوان «گردشگری میراث فرهنگی با نگاهی به کنوانسیون‌های یونسکو» با اشاره به اهداف یونسکو برای تقویت تعاملات فرهنگی و گسترش تفاهم متقابل و حفظ تنوع فرهنگ‌ها، کنوانسیون‌های یونسکو را که کمکی برای توسعه گردشگری فرهنگی برشمرد و به تشریح اهداف کنوانسیون‌های یونسکو چون کنوانسیون جهانی حق مولف، کنوانسیون حفظ اموال فرهنگی در زمان جنگ، کنوانسیون منع صدور و ورود و انتقال غیرقانونی مالکیت اموال فرهنگی، کنوانسیون حفظ میراث فرهنگی و طبیعی جهان، کنوانسیون حفظ میراث فرهنگی زیر آب، کنوانسیون حفظ میراث معنوی (ناملموس) و کنوانسیون حفظ و ترویج تنوع مظاهر فرهنگی پرداخت.

علیرضا جلال‌زایی مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان یکی دیگر از سخنرانان حاضر در این همایش بود که ضمن بیان پتانسیل‌های گردشگری استان سیستان و بلوچستان، تاریخ کهن و آثار و اماکن متعدد باستانی و تاریخی و مناظر بکر و دیدنی جذابیت‌های بی‌بدیل فراوانی که این استان برای گردشگران داخلی و خارجی دارد؛ از برگزاری نشست‌های بین‌المللی گردشگری توسط این اداره‌کل در آینده برای شناسایی توانمندی‌ها و معرفی بیش‌ازپیش استان خبر داد تا ظرفیت‌های بی‌نظیر سیستان و بلوچستان در بخش گردشگری بتواند در جریان توسعه پایدار استان بسیار نقش‌آفرین و اثرگذار باشد.

در ادامه دکتر یعقوب محمدی‌فر، رییس دانشگاه بوعلی سینا با اشاره به اهمیت فعالیت‌های میان‌رشته‌ای برای شناخت بهتر و فهم دقیق‌تر پدیده‌ها و مسائل، به تشریح نقش مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزه علوم انسانی پرداخت و در ادامه از تلاش همایش برای فراهم‌کردن زمینه برای حضور انواع رشته‌ها و حوزه‌ها با محوریت گردشگری فرهنگی تمجید کرد.

وی با اشاره به اهمیت مطالعات باستان‌شناسی و میراث فرهنگی بر توسعه گردشگری، مواریث تاریخی و تمدنی استان سیستان و بلوچستان را عنصری مهم و اساسی در جهت جذب گردشگران ایرانی و غیر ایرانی برشمرد.

دکتر منوچهر جهانیان، رئیس دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ نیز در ادامه با ارائه سخنرانی با موضوع «سیستان و بلوچستان سرزمین ناشناخته‌های گردشگری» با اشاره به پتانسیل‌های گردشگری استان سیستان و بلوچستان، راه‌کارهای مناسبی برای توسعه گردشگری استان بیان کرد.

وی پیشنهاداتی همچون توسعه گردشگری دریایی و ایجاد خط دریایی چابهار - مسقط / چابهار – کراچی / چابهار - هند /  چابهار - مالزی / چابهار -  اندونزی؛ ایجاد شهرک‌های تجاری صنعتی، بازارچه‌های صنایع دستی و گردشگری بین ایران و افغانستان و نیز ایران و پاکستان؛ ایجاد منطقه آزاد گردشگری در چابهار و سیستان؛ تسریع در راه‌اندازی راه آهن  - زاهدان – سرخس؛ اتصال شمال و جنوب استان از طریق شبکۀ ریلی کشور؛ عملیات احداث و گسرش جاده‌ها و خطوط ریلی در مسیرهای تعیین‌شده گردشگری؛ پیوست گردشگری داشتن هرگونه عملیات و طرح و پروژه در استان را برای توسعه گردشگری استان سیستان و بلوچستان ارائه کرد.

دکتر غلام‌حیدر ابراهیم بای سلامی، عضو هیئت‌علمی دانشکدۀ کارآفرینی دانشگاه تهران، دیگر سخنران این همایش بود که با ارائه سخنرانی با موضوع «فرصت‌ها و تهدیدهای گردشگری میراث فرهنگی»، ضمن اشاره به تغییرات بسیاری که از زمان گردشگری انبوه تا گردشگری پست‌مدرن ایجاد شده است، نیاز به شکل‌گیری مقاصد جدید و افزایش تنوع محصولات گردشگری در استان را یادآور شد.

 ابراهیم‌بای سلامی همچنین نیاز به توجه به رویکرد پایداری و توجه به گردشگری علایق خاص را که از مصادیق دنیای پست مدرن است، برای توسعه گردشگری استان سیستان و بلوچستان ضروری دانست.

وی با بیان اینکه توسعه فعالیت‌ها در دوران پست‌مدرن با ابزارهای سنتی توفیق به همراه نخواهد داشت، راهبردهایی را برای توسعه متوازن و بالنده گردشگری در استان سیستان و بلوچستان که مواریث تاریخی و فرهنگی و سنت‌های بومی را نیز با خطر مواجه نکند، ارائه کرد.

همچنین در این همایش دکتر مهنا نیک‌بین، عضو هیئت‌علمی گروه مدیریت جهانگردی و هتلداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب با ارائه سخنرانی با موضوع «توسعه گردشگری در سایت‌های میراث جهانی ایران» ضمن اشاره به آثار فرهنگی و تاریخی ایران که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند؛ به ضرورت توجه به مفهوم توسعۀ پایدار در اقدامات و فعالیت‌های مربوط به گردشگری و نیز حفظ و نگهداری از میراث فرهنگی اشاره کرد و تاکید کرد برای دستیابی به توسعه پایدار گردشگری باید به شاخص‌های اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی، نهادی و فرهنگی توجه کرد و بدون رعایت این موارد، گردشگری مدیریت‌شده و همسو با میراث فرهنگی به گردشگری رهاشده و آسیب‌زننده به مواریث تاریخی و تمدن بدل خواهد شد.

سخنران دیگر این همایش دکتر مهدیه شهرابی فراهانی، پژوهشگر و دکتری تخصصی مدیریت گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ بود که با ارائه سخنرانی با موضوع «گردشگری، میراث فرهنگی و معنویت» با اشاره به نیاز به کشف حقیقت و معنای هستی که انسان را به حرکت و سفر بر روی کره زمین وامی‌دارد؛ بیان کرد که جاذبه‌های فرهنگی همواره موردتوجه گردشگران است و شناخت فرهنگ و درک تاریخ و پیشینه مردمان یک سرزمین گردشگران را به مناطق فرهنگی سوق می‌دهد.

وی ادامه داد: دریافت گردشگر فرهنگی صرفاً به درک مادی محدود نمی‌شود و ادراک مبتنی بر مضامین معنوی در گردشگران فرهنگی ضروری به نظر می‌رسد. ادراک گردشگر فرهنگی از عوامل فردی و محیطی در سایت فرهنگی متأثر است و متضمن معنویتی است که با تأکید بر وجد و شعف درونی، اتصال به خویشتن و هستی، دریافت نیروهای ماوراءالطبیعه، احساس آرامش، بازگشت به خویشتن و یافتن گمشده درونی در اتصال با خالق هستی بیان می‌شود.

محمد حیدری کارشناس ارشد میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان نیز در سخنرانی خود با موضوع «پتانسیل‌های گردشگری باستان‌شناسی استان سیستان و بلوچستان» ضمن اشاره به به وسعت و غنای فرهنگی استان سیستان و بلوچستان از هزاره‌های قبل تاکنون، به جایگاه ویژة این استان در شکل‌یابی و توسعة تمدن‌های بشری اشاره داشت که از دوران پیش از تاریخ تاکنون تمدن‌های بسیاری را در خود پرورانده است.

 حیدری در این مقاله پتانسیل‌های سیستان و بلوچستان در حوزه گردشگری از قبیل جاذبه‌های طبیعی، آثار باستانی، آداب و سنن، ظرفیت‌ها و وجود اقوام و طوایف مختلف با ویژگی‌های خاص و متنوع را برشمرد و نتایج فعالیت‌های باستان‌شناسی و کاوش‌های نجات‌بخشی آثار که در این استان انجام شده است؛ معرفی کرد و در پایان، طرحی مناسب از نقش باستان‌شناسی در توسعه گردشگری استان بر اساس مطالعات میدانی خود ارائه کرد که همراه با سخنرانی ماقبل شرکت‌کنندگان را به‌درستی به سمت درک گردشگری استان هدایت کرد.

در سخنرانی دکتر عباس پناهی عضو هیئت‌علمی پژوهشکده گیلان‌شناسی با موضوع «نقش بازارهای محلی بر توسعه گردشگری گیلان» به بازارهای محلی گیلان که از دیرباز محصولات کشاورزی با توجه به فصول مختلف سال در شهرهای بزرگ و کوچک و حتی روستاهای بزرگ و مهم گیلان، دایر می‌شوند اشاره شد و کارکرد و نقش این بازارهای دوره‌ای را که از سنت‌های کهن و قدیمی ناشی می‌شود، در گردشگری ارائه گردید و در ادامه خانم نادیا ره پژوهشگر پژوهشکده گیلان‌شناسی با ارائه سخنرانی با موضوع «صنعت ابریشم گیلان و نقش آن در گردشگری، از دیرباز تا امروز» به‌خوبی رابطه متقابل انسان و محیط در این استان که خروجی آن محصول گردشگری میراث فرهنگی بود را به نمایش گذاشت.

آدریانو والریو رُسی رئیس انجمن بین‌المللی مطالعات مدیترانه‌ای و شرقی (I S M E O) با تأیید روند برگزاری نشست و اقدامات این انجمن بین‌المللی استان سیستان و بلوچستان و سایر مناطق ایران و کشورهای شرقی، حمایت خویش از تداوم همکاری‌ها و فعالیت‌های آینده را اعلام کرد.

رابین کانینگام از دانشگاه دورهام انگلستان و نماینده این کشور در یونسکو نیز در این همایش منافع حاصله از گردشگری را بر اساس مطالعات میدانی خود برای مخاطبان آن در کشورهای جنوب آسیا را با توجه به اهداف توسعه پایدار که بر مواردی چون تجدید حیات رشد اقتصادی، رفاه ساکنان محلی و برآورده ساختن نیازهای ضروری اولیه آن‌ها، اطمینان از سطح پایداری جمعیت، حفاظت از منابع طبیعی، میراث زیستی و ارتقا منابع این کشورها، تمرکز دوباره بر دانش بومی، ملاحظات زیست‌محیطی در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و صنعتی و جلب مشارکت ساکنان بومی در توسعه و ... بیان کرد.

در ادامه محمد کشاورز دیوکلایی از دانشگاه ساپینزای ایتالیا در مقاله‌ای با عنوان «قابلیت‌های گردشگری سوادکوه، از گردنه گدوک تا تنگه دوآب» نقش غارهای باستانی در توسعه گردشگری سوادکوه از استان مازندران را به نمایش گذاشت.

کشاورز ضمن معرفی سوادکوه که با توجه به زیبایی‌های محصورکننده‌ای که در خود جای داده است، توانسته است گردشگران زیادی را به خود جلب کند به معرفی غارهای سوادکوه مانند غار اسپهبد خورشید، غار کیجاکچال، غار دیولیلم و ... پرداخت و توصیه‌ها کاربردی و مشخص برای حفظ این غارهای تاریخی از آسیب و نیز جذب گردشگری برای دیدن این جاذبه‌ها ارائه کرد.

در پایان امیلیانو گالاگا از دانشگاه چیاپاس مکزیک تجارب خویش از مطالعه سنت‌ها و گردشگری میراث فرهنگی کشور مکزیک را برای شرکت‌کنندگان بیان کرد و جلوه‌های گردشگری فرهنگی در این کشور از شهرهای مدرن گرفته تا معماری‌های تاریخی، شگفتی‌های طبیعی زیبا مانند جنگل‌های انبوه بارانی یا سواحل بکر و اقوام و جوامع بومی که در این مناطق زندگی می‌کنند را ارائه کرد.

همچنین این پژوهشگر با اشاراتی به آثار تاریخی برجای‌مانده از قوم مایا و دست‌آوردهای آن‌ها در هنر، معماری و ... آمارهایی را در خصوص تعداد بازدیدکنندگان از مقاصد فرهنگی و تاریخی مکزیک بیان کرد.

گفتنی است نشست دیگری نیز روز 20 آذر با عنوان  نشست مجازی بین‌المللی باستان‌شناسی با سخنرانی صاحب‌نظران و پژوهشگران ایرانی و خارجی برگزار شد.