آندومتریوز از ناباروری جدا نیست

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فناوری های نوین علوم زیستی جهاددانشگاهی_ابن سینا، دکتر رویا پادمهر جراح و فلوشیپ زنان، زایمان و لاپاروسکوپی و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا در تشریح بیماری آندومتریوز به عنوان یکی از مهم ترین علل دردهای لگنی گفت: آندومتریوز جزو آن دسته از بیماری هایی است که علت اصلی آن شناخته شده نیست و در واقع یک بافت به نام آندومتر در داخل حفره رحم است که جنین بر روی آن رشد می کند و در هر قاعدگی تخریب شده و با اتمام خونریزی مجددا رشد می کند.

 دکتر پادمهر همچنین افزود: علت اصلی بیماری آندومتریوز ناشناخته است. بافت آندومتر در بیماران آندومتریوز بطور نابجا در نقاط مختلف لگن و شکم کاشته می شود و رشد می کند. این بیماری می تواند نقاط مختلف لگن و شکم و حتی بافت ریه را درگیر کند. درگیری تخمدان سبب ایجاد کیست شکلاتی یا آندومتریوما می شود. درگیری در لیگامانهای نگهدارنده رحمی در پشت رحم و در روده بزرگ و در روی لوله های حالب که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می کند، می تواند ایجاد شود.این نقاط به دلیل نفوذ عمقی بافت آندومتریوز به زیر چادرینه شکم  درگیر آندومتریوز می شوند و درد شدید لگنی ایجاد می کنند.

وی اولین اقدام در تشخیص آندومتریوز گرفتن شرح حال دقیق از بیماران عنوان کرد و گفت: پرسش در مورد نظم قاعدگی ،لکه بینی قبل از قاعدگی، لکه بینی بعد قاعدگی، دردهای لگنی در حول وحوش قاعدگی و شدت آنها، سابقه کیست تخمدانی در خود بیمار و فامیل بیمار مهم است.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا، بیان کرد: واقعیت این است که بیماری آندومتریوز در سنین باروری اتفاق می افتد و به هورمون های زنان در این سن بستگی دارد. بنابراین به طور عام باید گفت که بیماری از سنین بلوغ شروع می شود و به تدریج پیشرفت می کند به گونه ای که تشخیص این بیماری در همه دنیا 7 تا 10 سال دیرتر از زمان شروع رشد آن صورت می گیرد.

وی در خصوص چگونگی تشخیص و درمان دردهای غیر طبیعی لگنی تشریح کرد: در واقع دردهای شدید لگنی چندین روز قبل و همچنین بعد از شروع قاعدگی در برخی زنان وجود دارد که به آن ها دردهای بیمارگونه می گوییم، به ویژه در بیماری آندومتریوز با این دردها مواجه هستیم که معمولا به علت ضایعات عمیق آندومتریوز است که 5 میلی متر زیر لایه صفاق که احشا داخلی شکم را پوشانده است قرار گرفته و با نفوذ به این لایه، اعصاب ریشه ای لگن را به صورت دائم تحریک می کنند و دردهای غیرقابل تحملی را برای بیماران ایجاد می کنند. این دردها در مواقعی  همچون اجابت مزاج وادرار کردن قبل یا بعد از قاعدگی نیز ایجاد می شوند. به همین منظور ما برای  تشخیص درست، از بیماران زمان شروع درد و مدت زمان آن را سوال می کنیم و عدد درد را در بیمار به دست می آوریم .

دکتر پادمهر با اشاره به اینکه علت آندومتریوز به صورت دقیق مشخص نیست، افزود: نداشتن علت به معنای عدم توانایی در درمان نیست و اگر بیماری به موقع تشخیص داده شود درمان پذیر است.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا جهاددانشگاهی با بیان اینکه درمان بیماری آندومتریوز می تواند درمان دارویی و یا درمان جراحی باشد، یادآورشد: درمان در هر بیمار با توجه به شرایط همان بیمار انجام می شود و نمی توان درمان واحدی را برای همه بیماران توصیه کرد.پس از اینکه با شرح حال کامل شک به بیماری آندومتریوز ایجاد شد لازم است یک سونوگرافی داخلی در خانمهایی که ازدواج کرده اند  و یا از طریق مقعد در دختر خانمها توسط پزشک رادیولوژیست و متخصص، تشخیص آندومتریوزانجام شود و سونوگرافی از کلیه نیز باید برای همه بیماران انجام شود. به این ترتیب اعضای درگیر آندومتریوز مشاهده و نقشه بیماری مشخص می شود و در این صورت تیم جراحی لاپاروسکوپی آندومتریوز قبل از عمل اطلاعات کاملی از گسترش بیماری دارند. بنابراین کلیه تمهیدات لازم برای عمل جراحی کامل بیماران از قبل فراهم می شود .

دکتر پادمهر تصریح کرد: موضوع مهم این است که بیمار آندومتریوز باید یک بار عمل شود و عمل وی کامل ترین عمل باشد و نحوه انجام عمل جراحی لاپاروسکوپی با تیم جراحی آندومتریوز باشد و عمل جراحی باز در درمان این بیماری جایی ندارد.

 وی در ادامه تاکید کرد: درمان آندومتریوز یک درمان  فوق تخصصی است به همین علت این درمان چه به صورت دارویی و چه عمل جراحی باید در مراکز تخصصی آندومتریوز انجام شود.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا در خصوص بهترین زمان برای درمان بیماری آندومتریوز، تصریح کرد: شروع علائم ابتلا به آندومتریوز معمولا به صورت دردهای قاعدگی بیمارگونه و یا ناباروری و یا هر دو علامت با هم می باشد.در مورد هر بیمار تصمیم مستقل گرفته می شود و ممکن است بیمار تحت درمان دارویی یا جراحی لاپاروسکوپی قرار بگیرد.

وی همچنین افزود: در خصوص شانس بیماریهای بدخیم در تخمدان، شانس بدخیمی در تخمدان خانمهای مبتلا به آندومتریوز حدود یک درصد بیشتر از خانمهای بدون ابتلا به آندومتریوز می باشد.

 این جراح و فلوشیپ زنان، زایمان و لاپاروسکوپی، تاکید کرد: هرچند آندومتریوز بر روی شکل و ساختار لگن و لوله های رحمی و باروری افراد تاثیر می گذارد و بر روی بافت و فولیکول های تخمدان تاثیر مخرب دارد اما این به آن معنا نیست که بیماران مبتلا به آندومتریوز لزوما همگی نابارور هستند. ما در فرآیند درمان بیماران آندومتریوز همیشه باروری افراد را در نظر می گیریم و حفظ باروری از درمان آندومتریوز جدا نیست. بنابراین در مرکز ناباروری ابن سینا که به صورت تخصصی کلینیک آندومتریوز در آن فعالیت دارد برای درمان در ابتدا حفظ باروری بیمار مدنظر قرار می گیرد و پس از آن درمان های دارویی و یا جراحی توصیه می شود. 

دکتر اعظم محمد اکبری،جراح و متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ ناباروری و سقط مکرر و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا، با اشاره به اینکه به غیر از اندومتریوز علل دیگری برای دردهای لگنی وجود دارد، گفت: هرگونه  آسیب در احشاء لگن از جمله دستگاه  گوارش، ادراری و تناسلی می تواند منشا دردهای مزمن لگنی باشد.

وی در تشریح اینکه آیا همه دردهای لگنی غیرطبیعی هستند یا خیر، عنوان کرد: حدود 60 درصد زنان دردهای قاعدگی را تجربه می کنند. این دردها  از حدود یک الی دو سال پس از شروع قاعدگی احساس می شوند. دردهای قاعدگی که به صورت دوره ای اتفاق می افتند و از یک الی دو ساعت قبل از قاعدگی  شروع شده و تا دو الی سه روز پس از آن ادامه پیدا می کنند دردهای لگنی طبیعی یا به عبارتی فیزیولوژیک  هستند و زنانی که درد قاعدگی را تجربه می کنند معمولا در روزهای دیگر آن ماه درد لگنی ندارند زیرا هیچگونه آسیب داخلی در محوطه لگن وجود ندارد. در واقع دردهای قاعدگی به دنبال نوسانات نرمال هورمونی ایجاد میشوند. اما اگر در یک ماه زمان درد در زنان به صورت نامنظم و طولانی اتفاق بیفتد و میزان درد لگنی آنقدر شدید باشد که سبب مراجعه بیمار به پزشک شود ، در واقع دردهای لگنی غیرطبیعی محسوب می شوند.

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا با اشاره به اینکه شیوع واقعی بیماری آندومتریوز به طور دقیق بیان نشده است، گفت: دردهای لگنی ناشی از آندومتریوز در بسیاری موارد تشخیص داده نمی شود. در بسیاری مواقع ممکن است بیمار به موقع مراجعه نکرده و تحت بررسی های کافی قرار نگیرد و یا پزشک برای مشکل وی تشخیص های دیگری غیر از آندومتریوز بدهد، بنابراین شیوع واقعی این بیماری به طور دقیق مشخص نیست اما به طور کلی گفته می شود حدود ده درصد از زنانی که در سنین باروری هستند درگیر مشکل آندومتریوز هستند البته شیوع بیماری اندومتریوز در میان زنان نابارور بیشتر است . همچنین آمار مبتلایان به آندومتریوز در کشور ما نسبت به دیگر کشورهای دنیا چندان متفاوت نیست.

دکتر محمد اکبری با بیان اینکه درد مزمن لگن به تنهایی یک تشخیص محسوب می شود، تشریح کرد: در واقع درد در قسمتهای دیگر بدن را به عنوان علامتی می دانیم که ممکن است ما را به تشخیص دیگری برساند اما در خصوص دردهای مزمن لگنی حالت ناهمگون است. یعنی پیچیدگی های خاصی دارد و مجموعه ای از اعضا در آن قسمت درگیر درد هستند و ما نمی توانیم بگوییم که در حال حاضر این درد مزمن لگن به این علت است و ما آن علت را درمان کنیم. بنابراین باید یکسری از موارد مختلف را به  صورت همزمان در نظر بگیریم و برای آن که به درمان بهتری برسیم، مهم ترین بخش را دریافت شرح حال از بیمار و بر اساس مشخصات درد مبنی بر این که این درد در کدام قسمت لگن بیشتر احساس می شود و در چه صورت بیشتر شده و یا کاهش می یابد، آیا در طول شبانه روز میزان درد تغییر می یابد و یا از فعالیت فیزیکی بیمار تاثیر می پذیرد؟ و سوالاتی از این دست قرار می دهیم.

وی همچنین افزود: علائم همراه با درد نیز  در کنار دریافت شرح حال از بیمار بررسی می شود. مثلا به همراه درد علائم گوارشی، ادراری، خونریزی های غیرطبیعی نیز مورد توجه قرار می گیرد و پس از آن معاینه فیزیکی دقیق بیمار می تواند نقاط حساس و دردناک بیمار را نشان دهد. بعد از آن، بررسی های آزمایشگاهی و تصویری مثل سونوگرافی و ام آر آی انجام

می شود که نهایتا درمان دارویی، جراحی و حمایتی (روانپزشکی) لازم برای این بیماران صورت می گیرد.