وبینار تخصصی «سلامت روان در دوران سالمندی» برگزار شد

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی، فرج حسینیان معاون پژوهشی جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی بابیان اینکه سلامت روان و سالمندی از موضوعات مهم جامعه ایران است گفت: باوجود بیش از 9 میلیون سالمند و سیر صعودی افزایش جمعیت سالمندی در کشور، پیش‌بینی می‌شود در 20سال آینده این تعداد به 27 میلیون نفر برسد که با توجه به این مسئله سازمان بهزیستی و شورای ملی سالمندان برنامه‌ریزی‌هایی را شروع کرده‌اند.

حسینیان با اشاره به مشکلات موجود در حوزه سالمندی بیان4 کرد: با توجه به  این سونامی پیش رو باید در بحث سلامت جسمی، فکری، اجتماعی و روانی سالمندان حتماً برنامه‌های جدی را داشته باشیم ما در این سلسله نشست‌هایی که در حوزه سالمندان برگزار کردیم به بررسی برخی از این  موضوعات پرداختیم.

معاون پژوهشی جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به برگزاری سلسله نشست‌های تخصصی با موضوع سالمندی در این واحد جهاددانشگاهی، عنوان کرد: این بار با توجه به هفته سلامت روان هر دو موضوع یعنی سلامت سالمندی و سلامت روان به‌صورت ترکیبی موردتوجه قرار گرفت.

وی ادامه داد: مشکلات آلزایمر و بحث‌های مرتبط با تنهایی،افسردگی و اضطراب موضوعات بسیار جدی است که جامعه سالمندان کشور با آن‌ها درگیر است که ما سعی کردیم در این وبینار به بررسی این موضوعات بپردازیم .

در ادامه دکتر مصطفی حمدیه عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بابیان اینکه بیماری آلزایمر بیماری قرن نام‌گذاری شده و مسئله جدی پژوهشی و درمانی در جهان است اظهار کرد: دمانس یا زوال عقل به کاهش حافظه، تفکر و توانایی‌های اجتماعی اشاره می‌کند که باعث اختلال در عملکرد روزانه می‌شود.

وی افزود: دمانس به دو نوع برگشت‌پذیر و غیرقابل‌بازگشت تقسیم می‌شود که در نوع برگشت‌پذیر می‌توان برخی بیماری‌ها و مشکلات فیزیکی ازجمله سکته و اختلالات ویتامینی  اشاره کرد که این نوع دمانس با درمان بیماری زمینه‌ای برگشت‌پذیر است.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بابیان این‌که بیماری آلزایمر، مهم‌ترین علل زوال عقل در افراد است ادامه داد: زوال عقل ناشی از آسیب به سلول‌های مغزی است و عموماً شامل از دست رفتن حافظه می‌شود، از دست دادن حافظه علل مختلفی دارد.

دکتر حمدیه  با اشاره به اینکه افسردگی از علائم شایع این بیماری است؛ خاطرنشان کرد: در این بیماری افراد رفتار و احساست تحت تأثیر قرار می‌گیرد و فرد رفتارهای خشن، تحریک‌پذیر و عصبی از خود نشان می‌دهند.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به برخی از روش‌های درمانی بیماری آلزایمر تصریح کرد: تشخیص زودهنگام این بیماری بسیار داری اهمیت است چراکه می‌توان با مداخلات درمانی و دارویی روند این بیماری را کند کرد.

وی با اشاره به اهمیت نگهداری افراد دچار آلزایمر اظهار کرد: از دیگر نکات موردتوجه در بیماری آلزایمر نحوه نگهداری از این بیماران است خانواده و پرستاران این بیماران باید آموزش‌هایی ازجمله روش رفتار با این بیماران را ببینند چراکه این افراد ممکن است باعث ایجاد خطرهایی مانند خارج شدن از خانه، باز گذاشتن گاز و... باشند.

در ادامه این وبینارتخصصی دکتر نیما گنجی، عضو هیئت‌علمی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به موضوع " ارزیابی و بازتوانی شناختی در دوران سالمندی" گفت:  میانگین طول عمر ایرانیان در خانم‌ها به حدود 72 و برای آقایان به 69 سال رسیده و همزمان با کاهش نرخ تولد و مرگ‌ومیر با افزایش جمعیت سالمندان روبرو هستیم..

این عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: در مقایسه با سال 2000 که تقریباً 5.2 دهم درصد جمعیت کشور بالای 60 سال بودند، پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2050 حداقل حدود27 درصد جمعیت کشور بالای 60 سال باشند که این افزایش سن علاوه بر فرایندهای شناختی و فراشناختی، تأثیر زیادی بروی فرایندهای فیزیولوژیک افراد و همچنین عملکردهای شناختی و فراشناختی خواهد داشت و احتمالاً منجر به افزایش نارسایی‌های شناختی می‌شود.

دکتر نیما گنجی با اشاره نیاز تحقیقات و اقدامات مؤثر در راستای ارزیابی و بازتوانی شناختی و ارزیابی کارکردهای شناختی خاطرنشان کرد: جهت ارتقای سلامت روان سالمندی باید  تحقیقات و اقدامات مؤثری در راستای ارزیابی شناختی ازجمله کارکردهای شناختی مغز و حوزه‌های مختلفی از انواع حافظه، توجه پایدار، انتخاب، تصمیم‌گیری و هوش است.

این عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به تعریف بازتوانی شناختی و رشد علوم اعصاب اظهار کرد :به  دلیل خاطر وجود توانمندی‌های خاص، مغز می‌تواند برخی آسیب‌های ناشی از کهولت سن، سالمندی یا آسیب‌های بیرونی را با استفاده از تمرین‌های  ویژه جبران و ترمیم کنند.

دکتر نیما گنجی ادامه داد:  برای ارتقای سلامت و افزایش عملکرد سالمندان در حیطه‌های مختلف استفاده روش‌های  ارزیابی و بازتوانی شناختی به ما کمک می‌کند تا ضمن شناسایی نقاط ضعف و قوت، آن‌ها را تقویت و اصلاح کنیم.

در ادامه وبینار دکتر امین رفیعی پور معاون آموزشی سازمان نظام روانشناسی با اشاره به نبود برنامه‌ریزی جامع سازمان‌ها برای موضوع سالمندی خاطرنشان کرد: باید برای بهبود شرایط سالمندی و مواجهه با افزایش جمعیت سالمندی در سالهای آینده برنامه کوتاه‌مدت و بلندمدت داشته باشیم زیرا هزینه‌های سالمندی در جوامع غیرقابل‌انکار است.

دکتر رفیعی پور با تأکید بر اینکه برای داشتن سالمندی سالم باید از دوران کودکی برنامه‌ریزی جدی داشته باشیم، گفت: سبک زندگی سالم و تغذیه مناسب از دوران کودکی کمک می‌کند که افراد سالمند در کنار سلامت جسم، از بهداشت روان بهتری نیز برخوردار باشند.

وی با اشاره به عوامل تأثیرگذار بر سلامت سالمندان اظهار کرد: از عوامل تأثیرگذار بر سلامت سالمندان می‌توان به تحصیلات، مطالعات متعدد و استراحت کافی و شناسایی و رفع عوامل استرس و اضطراب در زندگی سالمندان اشاره کرد.

دکتر رفیعی پور بابیان اینکه مطالعات نشان داده که گاهی بازنشستگی می‌تواند در بروز  اختلال روان‌تنی (سایکوسوماتیک) در سالمندان تأثیرگذار باشد، تصریح کرد: دوران بازنشستگی باید به صورتی باشد که فرد یکباره شغل خود را ترک نکند، به‌صورت پاره‌وقت به فعالیت ادامه دهد یا به‌عنوان مشاور به فعالیت خود ادامه دهد.

معاون آموزشی سازمان نظام روانشناسی با اشاره به آسیب‌پذیری قشر سالمند در دوران کرونا خاطرنشان کرد: سالمندان جزو آسیب‌پذیرترین اقشار در دوران کرونا هستند، برای حفظ سلامت جسم و روان آنان ضمن تقویت  حمایت‌های اجتماعی، از بروز ترس، دلهره و استرس زیاد برای سالمندان در این دوره اجتناب کنیم. و از هرگونه ابزار ارتباطی مانند تلفن و اینترنت برای برقراری ارتباط با آن‌ها استفاده کنیم.

در ادامه دکتر محمدرضا نجار زادگان روان‌پزشک و دبیر سابق کارگروه آسیب‌های اجتماعی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اختلال افسردگی و درمان‌های آن گفت: افسردگی دو نوع بهنجار و نابهنجار تقسیم می‌شود؛در افسردگی بهنجار می‌توان به مشکلات و  استرس‌هایی مانند طلاق، بیماری افراد خانواده و.. که روزمره که باعث خلق افسرده می‌شود ولی گذرا است اشاره کرد درحالی‌که در افسردگی نابهنجار در عملکرد فرد در بیشتر ساعت روز و روزهای هفته اختلال وارد می‌شود.

وی با بابیان اینکه اختلال افسردگی در سالمندی اختلال شایعی است؛ خاطرنشان کرد: اختلال افسردگی در سالمندان تقریباً بعد از سن 70 سالگی شیوع آن دو برابر می‌شود این شیوع در سالمندان در سطح جامعه 1 تا 10درصد، در سالمندانی که در بیمارستان بستری هستند حدود 10تا 12 درصد و در آسایشگاه‌ها این عدد به 40تا 50 درصد هم خواهد رسید.

دکتر نجارزادگان با اشاره به آمار بالای افسردگی در خانم‌ها افزود: اختلال افسردگی در خانم‌ها تقریباً 2 برابر از آقایان است و اکثراً افسردگی‌های خفیف  و از نوع یک‌قطبی است .

این روان‌پزشک بابیان این‌که سالمندان معمولاً از خلق افسرده شکایت نمی‌کنند تصریح کرد: بیشترین شکایت سالمندان از دردها  مزمن جسمی اختلالات زیستی، مانند اختلال خواب اشتها است که می‌توانند از عوامل افسردگی باشند و بسیار مهم همکاران ما به این شکایات توجه کنند.

وی در ادامه با معیارهای تشخیصی افسردگی اظهار کرد: بر اساس معیارهای تشخیصی DSM دو شاخصه اصلی نام‌برده شده یکی خلق افسرده حداقل به مدت 2 هفته و عامل دوم از دست دادن توانایی و عدم توانایی لذت بردن و در سایر عوامل  می‌توان به موارد زیستی اختلال در کاهش یا افزایش  اشتها یا کاهش وزن اختلال خواب بی‌خوابی یا پرخوابی و....اشاره کرد.

این روان‌پزشک با تأکید بر مدنظر قرار دادن تداخلات دارویی در سالمندان اظهار کرد: در درمان‌های دارویی را باید تداخلات دارویی و عوارض جانبی داروها باید بررسی شود و با حداقل دوز مؤثر شروع شوند داروها ممکن باعث بی‌خوابی و بی‌اشتهایی و...شوند.

دکتر نجارزادگان در پایان با بابیان اینکه یکی از عوامل مهم پیشگیری و درمان اختلالات درمانی در سالمندی جذب حمایت‌های اجتماعی است تصریح کرد: امیدوارم مسئولین و سیاست‌گذاران اجتماعی به موضوع سالمندی توجه ویژه‌ای داشته باشند با توجه به این‌که جمعیت سالمندی در کشور ما روزبه‌روز در حال افزایش است پس نیازمند برنامه‌ریزی پیشگیری، قانون‌گذاری و اجرای صحیح آن در جهت کاهش اختلالات روانی در سالمندی هستیم .

گفتنی است، این نشست تخصصی به‌صورت وبینار و با حضور فرج حسینیان معاون پژوهشی جهاددانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر نجارزادگان دبیر سابق کارگروه آسیب‌های اجتماعی مجلس شورای اسلامی، دکتر حمدیه عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر نیما گنجی عضو  هیئت‌علمی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی و دکتر رفیعی پور معاون آموزشی سازمان نظام روانشناسی برگزار شد.