وظیفه تربیتی والدین در قبال کودکان

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی استان قم، نشست تخصصی با موضوع وظیفه تربیتی والدین در قبال کودکان به همت سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور و جهاد دانشگاهی قم برگزار شد.

در ابتدای این نشست، زهره عباسی روانشناس حوزه کودک و نوجوان با اشاره دغدغه امروز والدین برای انتقال ارزش های مذهبی به فرزندان، اظهار کرد: تربیت کودک قبل از ازدواج موقع انتخاب همسر شروع‌شده و سپس و بارداری با برنامه و بچه‌داری باید با برنامه باشد.

عباسی با تاکید بر لزوم رفتار والدین متناسب با سن کودک افزود: والدین باید ابعاد مختلف رشدی کودک را در نظر گرفته و از بدو تولد باید مراقب همه ابعاد باشند اما متأسفانه امروزه برخی والدین رفته‌رفته فقط به بعد جسمی توجه می‌کنند.

عباسی اولین گام ارتباط با فرزندان را تعامل مثبت با آن ها دانست و گفت: والدین باید زمان مشترک با کودک برای بازی داشته باشند چرا که این بازی غذای روح کودک است و در قالب این بازی ارزش‌های بسیاری را می‌توان به او آموخت؛ هم چنین والدین باید با بچه‌ها فیلم ببینند، پارک بروند و بازی کنند تا وارد دنیای او شوند.

وی در تشریح اجباری نبودن دین و نحوه القای هویت دینی به فرزندان ادامه داد: توصیف رفتار به کشف هنجارها کمک می‌کند و بچه می‌فهمد خانواده چه انتظاری از او دارند و تعهد را پیدا می‌کند؛ توصیف کنیم تا در نوجوانی پی به هویتشان در ابعاد مختلف ببریم.

عباسی ادامه داد: برای تربیت مذهبی فرزندان از کودکی با یک برنامه شروع می‌کنیم که در بزرگ‌سالی مذهبی شود مثلاً روضه داریم، بچه تصوری ندارد ولی وقتی روضه می‌گیریم سالانه یا ماهانه و در روضه باید مسئولیت بگیرد و قند را به مهمانان تعارف کند و هر زمان بگوییم روضه تصور بچه فعلاً قند دادن هست ولی خوبه تا آرام‌آرام به درک انتزاعی برسد؛ برای مذهبی کردن بچه باید برنامه داشته باشیم مثلاً مدم در کودکی او را به مسجد ببریم تا عادت شود و این عادت را با یک اتفاق مانند بستنی خریدن یا اسباب‌بازی خریدن خوشایند کنیم و این باعث حس خوب در کودک می‌شود.

وی گفت: بهترین الگوی کودکان در مذهبی شدن والدین هستند، بچه‌ها تصورشان از مذهبی شدن، همان پدر مذهبی هست؛ چرا بچه‌ها دین‌گریز هستند؟ چون پدری که نماز می‌خواند بداخلاق هست و تصور بچه از دین می‌شود، پدر بداخلاق چون پدر نماز می‌خواند و بداخلاق و سرزنش گر است.

این روانشناس بیان کرد: ۲۱ روز یا ۴۰ روز عدد تثبیت رفتار است، مثلاً 21 روز پاداش فقط برای اصل نمازخواندن بعد 21 روز برای درست خواندن تا برسیم به گام‌های بعدی .

عباسی اضافه کرد: والدین می‌گویند پاداش دادن زیاد بچه را شرطی می‌کند آرام‌آرام پاداش را کم می‌کنید از کار قبلی و به سمت کار جدید می‌برید.

وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اصول محدودیت رفتار گفت: مثلاً هنگامی‌که کودک دوست دارد در منزل مادربزرگ بماند اول احساس او را درک می‌کنیم و می‌گوییم میدونم خیلی دوست داری اینجا بمانی و در گام دوم تعیین محدودیت به‌طور شفاف که فرزندم شب خانه کسی نمی‌ماند و با ذکر دلیل می‌گوییم چون بابا به منزل می‌آید و منتظر ماست.

در ادامه نشست، حجت الاسلام والمسلمین گریوانی از اساتید حوزه، گفت: والدین، معلمان و مربیان باید از نگاه متعصبانه خود نسبت به مسائل دینی دور شوند تا موفق به تربیتی موثر و ریشه دار در فرزندان شوند.

وی مسئله تربیت را مهمترین هدف و وظیفه خدا و انبیا و دغدغه اصلی والدین و مربیان دانست و بیان کرد: متأسفانه این‌ روزها مشکلات تعاملی فراوانی میان فرزندان و والدین یا معلمان و دانش آموزان به وجود آمده که ریشه آن در مسئله تربیت فرزندان است.

گریوانی با بیان این که تربیت به معضلی در جامعه امروزی مبدل شده است گفت: مشکل روش‌های تربیت نادرست والدین، مربیان و معلمان ناشی از ندانستنشان نیست بلکه از نتوانستن است. باید مهارت پیاده سازی تربیت مناسب را آموخته و برای آن وقت گذاشت.

نویسنده و پژوهشگر حوزه تعلیم و تربیت با اشاره به اینکه تربیت فرع است و اصل رابطه است که باید درست شود افزود: قطعا اگر فضای رابطه میان والدین و فرزندان فضایی غبار آلود باشد، تربیت درست و مناسبی حاصل نمی‌شود.

وی وظیفه والدین را تنها هدایت به راه درست دانست و بیان کرد: پس از هدایت آن هم به طور غیر مستقیم سوال پیش می آید که چگونه وی را در همان مسیر درست نگهداریم؟

گریوانی در ادامه با ذکر خاطره‌ای از شهید بهشتی در خصوص منع ارشاد بیش از حد ادامه داد: وقتی از ایشان سوال شد که در غرب چه کرده‌اید و چند نفر را مسلمان کرده‌اید با پاسخی تاریخی از ایشان مواجه شدند که من به آلمان نرفتم تا کسی را مسلمان کنم. در حقیقت سخن بزرگی را بیان کردند. زیرا ایشان نرفتند تا ارشاد کنند بلکه رفت تا مانع خروج مسلمانان از راه درست شود و اشتباه اکثریت ما هم این است که تنها قصد ارشاد داریم.

وی تأکید کرد: والدین، معلمان، مربیان و حتی روحانیان باید روش تربیتی گفتاری را به رفتاری تغییر دهند و از اثرات تربیت مناسب سخن بگویند تا صرف مسئله تربیت.

گریوانی اظهار کرد: راه و رسم بزرگان و عالمان دینی ما هم همین گونه بود یه نحوی که ابتدا به طور مثال از اسرار نماز می‌گفتند نه احکام نماز و یا اینکه دین را در صرفا فقه آن محدود نمی‌کردند و تمام معنویات آن را بیان می‌کردند.

وی گام دوم ایجاد فضای تربیتی را ایجاد عادات دینی بیان کرد و گفت: باید کاری کرد که کودک در همان ۶ یا ۷ سالگی که سن تقلید هست به نماز، احترام به والدین و از این قبیل مسائل عادت کند و این‌ ها همه به تأثیر پذیری کودکان از والدین و معلمان در این سن برمی‌گردد.

استاد حوزه در ادامه سخنانش گفت: گام سوم تربیت دینی ایجاد معرفت دینی در افراد است یعنی باید به طور مثال سوالات دینی و اعتقادی آن‌ها را با حوصله پاسخ دهیم.گام چهارم نیز ایجاد معنویت دینی است.

وی تصریح کرد: زمانی وجود دارد که اقتضای سن جوان اینگونه است که نیاز به دیده شدن دارد و این نیاز را از هر طریقی میخواهد برطرف کند که اینجا باید طبق گام چهارم معنویت دینی را در وی ایجاد کرد یعنی به او فهماند که خدا او را می بیند و در این زمان است که پایه اعتقادات وی محکم شده و تا سالیان سال متزلزل نمی‌شود.

گریوانی مجادله میان والدین و فرزند را جنگ بی برنده دانست و اظهار کرد: طبق گفته امام سجاد والدین موظف اند فرزند را هرگونه که هست بپذیرند ولو ناباب و ناصالح باشد. با توهین و تحقیر کسی را نمی‌شود هدایت نمود و نتیجه ای جز لجبازی نخواهد داشت بنابراین همواره باید از راه محبت وارد شد.

وی گفت: گریزی هم به مسئله روش هدایت پیامبران زد و تصریح کرد: پیامبران هنگام هدایت مشرکان امر و نهی نمی‌کردند بلکه ابتدا عقل درون آن‌ها را نشانه می‌گرفتند و آن‌ها را ترغیب به روی آوردن به دین اسلام می‌کردند.

گریوانی در آخر با تأکید بر اینکه توهین و تحقیر جوانان و یا نوجوانان شخصیت آنان را خدشه دار کرده و نتیجه هدایت را برعکس می‌کند ابراز کرد: نوجوانان و جوانان ما با ایمانند لطفا آن‌ها را منحرف نکنید کمی به آن‌ها فرصت بدهید و فقط به فکر ارشادشان نباشید تا طوری هدایت شوند که رشته ایمان و محبتشان به پروردگار هرگز گسسته نشود.