از انجام طرح‌های نوآورانه و فناورانه تا گسترش خدمات نوین آموزشی بازتوانی/ رابطه‌ی موثر جوانان و جهاددانشگاهی

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران، سازمان جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران یکی از سازمان‌های پیشرو در عرصه سلامت بوده و هست. شاید عموم افراد جامعه با فعالیت‌های این سازمان آشنا نباشند و یا این گونه برداشت کنند که فعالیت این مجموعه در چند کلینیک درمانی می‌گنجد، اما اقشاری که با حوزه سلامت بیشتر دست به گریبان هستند می‌دانند که ردپای جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران در بسیاری از نقاطی که نام و علامت جهاد وجود ندارد دیده می‌شود. این سازمان با ارایه خدمات و برگزاری دوره‌های آموزشی برای قشر پزشک و پرستار به طور نامحسوس در اقصی نقاط کشور اثر می‌گذارد. به مناسبت چهلمین سالگرد تاسیس جهاددانشگاهی با دکتر مسعود حبیبی، رئیس جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران به گفت وگو نشسته‌ایم. این گفت و گو در پاسی از شب و بعد از ساعت‌ها فعالیت او انجام شده است، با این حال دکتر حبیبی وقتی صحبت از دستاوردهای جهاددانشگاهی می‌شود با شور و حرارت و انرژی زاید الوصف سخن می‌گوید و از پیشکسوتان جهاد یاد می‌کند.

سه مورد از مهمترین دستاوردهای شاخص جهاددانشگاهی واحد سازمانی خود با اتکا به نوآوری، خلاقیت و خودباوری جهادگران واحد را در این چهل سال بیان کنید.

اگر بخواهم از دستاوردهای جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران در این 40 سال گذشته بگویم دستاوردهای زیادی مطرح می‌شود که نمی‌توان آنها را به سه مورد خلاصه کرد. اگر هم بخواهم سه شاخص مطرح کنم یقینا برای رسیدن به هر شاخص ده‌ها فعالیت انجام شده است.

اما اگر بخواهم یکی از بهترین کارهایی که در سال‌های گذشته تشکیل جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران در حوزه سلامت انجام شده و باعث افتخار جهاددانشگاهی است را بیان کنم باید از تاسیس و راه اندازی مرکز درمان بیماری‌های پستان نام ببرم. این مرکز که جزو اولین کلینیک‌های مشترک در خصوص یک بیماری است اولین بار در کشور توسط جهاددانشگاهی راه اندازی شد ارائه دهنده تمام خدمات و تخصص هایی است که برای درمان بیماری‌های پستان لازم است. متخصصان مختلفی همچون جراحی، داخلی آنکولوژی، مشاوره، پاتولوژی، رادیولوژی و بازتوانی، ژنتیک، روانشناسی و مشاوره در کنار هم برای درمان بیماری‌های مرتبط با پستان یا سرطان پستان خدمات ارائه می‌دهند. این یکی از ارزشمندترین خدماتی است که در جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران شکل گرفته و با محبت خدا و زحمات تک تک جهادگران، این مرکز مجوز مرکز تحقیقات سرطان پستان را از وزارت بهداشت دریافت و به پژوهشکده سرطان پستان جهاددانشگاهی تبدیل گردید.این پژوهشکده در حال حاضر با نام پژوهشکده سرطلان معتمد که مستقل از جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران خدمات ارزشمند خود را اریه می‌دهد.

 اگر بخواهم از دیگر دستاوردهای ارزشمند جهاد علوم پزشکی تهران بگویم باید به آموزش امدادگری و فوریت‌های پزشکی اشاره کنم. فلسفه وجودی این آموزش‌ها به زمان جنگ برمی گردد؛ رزمندگان به جبهه می‌رفتند و بسیاری از دانشجویان در کنار رزمندگان و بسیجیان در جبهه‌ها حضور یافته و از کشور دفاع می‌کردند. در آن زمان جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران با راه اندازی کلاس‌های آموزش امداد و فوریت‌های پزشکی به آموزش افرادی که به عنوان امدادگر در خواست حضور در جبهه داشتند پرداخت، تا ایشان با کسب آمادگی لازم با حضور در جبهه‌ها بتوانند به رزمندگان آسیب دیده در زمان عملیات‌ها و به مجروحان کمک کنند و جان رزمندگان را نجات بدهد.

این آموزش همچنان در جهاد علوم پزشکی تهران انجام می‌شود. توجه به این موضوع که در کشورما حوادث و بلایای طبیعی بسیاری است بطوریکه 36 نوع از حوادث طبیعی در آن وجود دارد. اگر همه افراد جامعه یا دست کم از هر خانواده یک نفر این آموزش‌ها را بدانند می‌توانند در زمان حوادث و سوانح جان خانواده، اطرافیان و... را نجات دهند.

در کشورهای توسعه یافته آموزش امدادگری و فوریت‌های پزشکی جزو آموزش‌های شهروندی است و همه شهروندان باید آن را بدانند. امیدوارم بتوانیم این آموزش‌ها را ادامه دهیم.

نکوداشت مقام استاد یکی دیگر از دستاوردهای مهم و ارزشمند فرهنگی جهاددانشگاهی بوده که در این مجوعه شکل گرفته است. ما با تکریم استادان و پیشکسوتان علم، عملا توجه به رویکرد علمی و نگاه عالمانه را تجلیل می‌کنیم و یاد می‌گیریم که به عالمان احترام بگذاریم، به آنها رجوع کنیم و آینده را با چراغ هدایت آنها طی کنیم. این کار بزرگ در جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران انجام شد. انسان‌های بزرگ و شریفی هم در تدوین این برنامه نقش داشتند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توانم از برادر عزیز و گرانقدرم جناب آقای دکتر ابوالفضل فاتح نام ببرم. علاوه بر دکتر فاتح، جهادگران گرانقدری که در سالیان متمادی مسیولیت برگزاری این برنامه ارزشمند را داشته‌اند آقای دکتر وحید قبادی، دکتر پروانه میرزایی، دکتر نوید ابوالفضل زاده، دکتر محمد به داغ آبادی، دکتر وحید موسوی، دکتر ابوالفضل فرید، خانم زهرا ولی‌زاده، دکتر نبی مطلبی، دکتر مهدی طبایی ، دکتر هومن ریاضی، دکتر مهدی دهقانی، دکتر محمد عبدالهی، دکتر حسین یاری و همچنین برادر خوبم مرحوم دکتر امیر معتمدی ... در ادامه این کار نقش آفرینی کردند که از همه آنها یاد می‌کنم و به همه آنها درود می‌فرستم.

این سه دستاوردی است که در جهاد علوم پزشکی تهران رخ داده است. البته امروز کارهای بسیار ارزشمندی در جهاد علوم پزشکی تهران انجام می‌شود، از انجام طرح‌های نوآورانه، خلاقانه و فناورانه از جمله تولید زخم پوش تا طرح ملی شناسایی ژن‌های معیوب در خانواده‌هایی که دو معلول و بیشتر دارند که با همکاری سازمان بهزیستی در حال انجام است.

واحد سازمانی شما در این چهل سال چه تاثیرگذاری های مهمی در استان (یا سطح کشور) داشته است؟

یکی از نمونه‌های این تاثیرگذاری در حال حاضر پژوهشکده معتمد است که به عنوان یک مرکز مرجع در درمان بیماریهای پستان پذیرای بیماران، از سراسر کشور است. البته این مرکز با گسترش فعالیت‌ها به صورت یک پژوهشکده مستقل در حال فعالیت است.

در  بحث آموزش‌های تخصصی برای جامعه پزشکی آموزش کاشت دندان (ایمپلنت) را برای اولین بار به صورت گسترده و فراگیر در کشور انجام دادیم که آموزش ایمپلنت ویژه چندین هزار جراح دندان پزشک از نتایج این دوره‌ها بود همچنین برگزاری چندین دوره مشترک با آکادمی کاشت دندان آمریکا که در نوع خود بی بدیل بود، فرصتی برای انتقال دانش در این خصوص ایجاد کرد.

همچنین آموزش‌های مهارتی و تخصصی در دیگر زمینه‌ها با همکاری و مجوز وزارت بهداشت انجام شد. دوره‌هایی همچون ارتودنسی که آموزش آن و ارتودنسی پیشگیری را برای دندان پزشکان در زمانی شروع کردیم که در کل ایران چند صد نفر بیشتر متخصص ارتودنسی نبود و همین باعث می‌شد که بسیاری از هموطنان ما وقتی می‌خواهند برای ارتودنسی مراجعه کنند با محدودیت رو به رو شوند. بعد از بهبود نسبی اوضاع جامعه و وضع مالی مردم و فراگیری امکان درمان ناهنجارهای دهان، فک و صورت خود با ارتودنسی، یا ارتودنسی پیشگیری این نیاز در جامعه بالا رفت. ما با آموزش دندان پزشک‌های بسیار زیادی باعث شدیم که دسترسی مردم برای درمان ارتودنسی بیشتر شود.

کلینیک فوق تخصصی آسم و آلرژی جهاددانشگاهی، یکی از مجموعه‌های درمانی ارزشمند جهاد است که افراد بسیار زیادی از خدمات آن استفاده می‌کنند. در حال حاضر کلینیک زخم در جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران یکی از کلینیک‌های مرجع و شناخته شده است. این مرکز علاوه بر درمان بیماران، برای پزشکان و سایر گروه‌های درمانی و دوره مهارتی درمان زخم را برگزار نموده است. جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران سربلند در جهت حرکت برای خدمت به مردم در گام دوم انقلاب اسلامی پیشتاز و پرامید در حال حرکت است.

واکنش جهاددانشگاهی را نسبت به مسائل روز مانند جهش تولید، نگاه دانش بنیان، فرصت تحریم‌های ناجوان مردانه، مزیت‌های استانی و ایجاد قطب بومی و ... چگونه ارزیابی می‌کنید؟

من خیلی نمی‌خواهم وارد تک تک این موارد بشوم. اما جهاددانشگاهی بستری بوده که فرصت را به جوانان داده است. جهاد به جامعه امید داده و توانمندی‌هایی که در جوانان وجود دارد را شکوفا کرده است. فلسفه وجودی جهاددانشگاهی این است که ما می‌توانیم تحقق بخشیده است. این روزها که کشور ما ناجوانمردانه در تحریم آمریکا قرار دارد، فرصت بسیار والایی است که بتوانیم در خدمت جامعه باشیم.

البته آفت‌هایی هم جهاددانشگاهی را در بر گرفته است که اگر خودمان به آن نپردازیم دیگران یقیناً به آن خواهند پرداخت. جهاددانشگاهی مجموعه‌ای از نظر اقتصادی خودگردان است. بسیاری از منابع را خود جهاد باید تامین کند. یکی از راه‌های کسب درآمد فروش خدمات است.  برای فروش خدمات، اقتصاد بازار و ادبیات اقتصاد بازار بر فعالیت‌ها حکم‌فرما می‌شود. گاهی این مساله باعث می‌شود که جامعه یا حتی افرادی که در جهاد هستند فراموش کنند که جهاددانشگاهی، که نهاد مولود انقلاب است، وظایفی فراتر از فروش خدمات دارد. هرچند که من معتقدم که در فروش خدمات هم باید گام‌های بلندتری برداریم، مدرن باشیم و بهترین فروش را داشته باشیم. باید از فروش شبکه‌ای و از همه ظرفیت‌های نوآورانه استفاده کنیم، اما فراموش نکنیم که باید اولین اولویت جهاددانشگاهی خدمت، خدمت و خدمت باشد.

وقتی اولویت اول ما خدمت شد، طبیعتا ثروت هم دنبال آن خواهد آمد. این نکته‌ای است که باید به آن دقت کنیم. بعضی وقت‌ها به خاطر تنگدستی‌ها و مسائل مالی هدف و انگیزه خود را فراموش می‌کنیم؛ به یک بنگاه اقتصادی و بنگاه خدماتی تبدیل می‌شویم که خودگردان هم هستیم. این یک پارادوکسی است که باید به آن دقت کرد. اگر این نکته برای من قابل توجه شده به خاطر این است که مردم از نظر اقتصادی ضعیف شده‌اند. بعضی وقت‌ها برای پرداخت هزینه همین خدماتی که ما ارائه می‌دهیم و از بخش خصوصی بسیار هم ارزان‌تر است مشکل دارند و این دردآور و زجرآور است.

جهاددانشگاهی باید بستری برای حضور جوانان متعهد و خوش فکر و جوانانی باشد که کشورشان را دوست دارند و به آینده کشور امید دارند. جهاددانشگاهی باید امیدساز باشد. اگر ویژگی‌ها را در جهاددانشگاهی حفظ کنیم، اگر جوان گرایی را یکی از محورهای اصلی و اولویت‌ها در جهاددانشگاهی بدانیم یقینا پژوهشکده‌ها و واحدهای ما پویایی خود را حفظ خواهند کرد و دورنمایی بسیار درخشان را برای ما به همراه خواهند داشت. من همواره به جوان گرایی اعتقاد داشته‌ام. اعتقاد دارم که وقتی جوانان حضور پیدا می‌کنند حرکتی بسیار امیدبخش و جریان ساز شکل می‌گیرد و انجام کارهای سخت، آسان می‌شود البته این دلیل نمی‌شود که ما به پیشکسوتان و بزرگان‌مان رجوع نکنیم. ظرفیت‌های جهاد باید با فکر، اندیشه و حمایت بزرگترها در اختیار جوان‌ترها قرار بگیرد تا حرکت‌های بنیادی و بزرگ در جهاد استمرار پیدا کند.

میزان تعامل واحد سازمانی خود در همکاری با بدنه اجرایی، صنعتی و تحقیقاتی کشور چگونه است؟

ما واحد علوم پزشکی تهران هستیم و چندان با صنعت کاری نداریم و تعاملی با آن نیز نداشته‌ایم. اما جدیداً در بحث طرح‌های فناورانه در حال انجام طرح زخم پوش در جهاد علوم پزشکی تهران با همکاری چند واحد دیگر هستیم که امیدواریم این تعاملات، تعاملات خوبی باشد البته در بحث HSE  و پایش سلامت فعالیت‌های کم و بیشی داشته‌ایم.

اخیرا هم با تشویق استاد دکتر رستمیان معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه در جهت تولید داخل لوازم پزشکی پر مصرف مطالعاتی را شروع نموده‌ایم که امیدواریم نتایج خوبی داشته باشد.

در بحث پزشکی میزان تعاملات واحد با سایر بدنه اجرایی چطور است؟

ارتباط بسیار خوبی با مجموعه وزارت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران و مراکز درمانی و تحقیقاتی دیگر داریم، جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران ارتباط بسیاری خوبی با اساتید دارد و این ارتباط بسیار عمیق است. استادهای دانشگاه عمدتاً نیروهای جهاد را دوست دارند. تعاملات بسیار خوبی شکل گرفته است. در بحث کارهای درمانی فعالیت‌های شاخص خوبی انجام داده‌ایم، از درمان در منزل گرفته تا ایجاد مراکز تحقیقاتی مثل کلینیک زخم، آسم و آلرژی، مرکز تحقیقات لیزر در پزشکی و طرح ژنتیک که ژن‌های معیوب خانواده‌هایی که دو معلول یا بیشتر دارند را بررسی می‌کنیم. طرح ژنتیک طرح بزرگی است که با همکاری سازمان بهزیستی انجام می‌شود و مانع از گسترش بیشتر معلولیت در جامعه می‌گردد و نقشه ژن‌های معیوب را تعیین می‌کند.

برنامه‌های آینده واحد سازمانی خود در پاسخگویی  به نیازهای استان (یا سطح جامعه) در شروع دهه پنجم جهاددانشگاهی چیست؟

گسترش خدمات نوین آموزشی پیشگیری درمان و بازتوانی در بیماران مبتلا به زخم‌های مزمن در سراسر کشور و ارتقای پژوهشکده زخم و ترمیم بافت یارا به پژوهشگاه از این جمله هستند.

در پایان من چهلمین سالگرد تاسیس جهاددانشگاهی را به همه همکاران خوبم و جهادگران عزیز سازمان علوم پزشکی تهران تبریک عرض می‌کنم. امیدوارم جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران همراه با دیگر واحدها و سازمان‌های جهاددانشگاهی فرصت‌های بزرگی برای توسعه و ارتقای کشور عزیزمان ایران اسلامی فراهم کند و باعث افتخار در این کشور باشد، همانطور که بزرگان ما در جهاددانشگاهی این فرصت را فراهم کردند، مثل استاد دکتر منتظری عزیز و بزرگوار، مرحوم دکتر کاظمی عزیز که برای پیشرفت و توسعه جهاددانشگاهی، تولید سلول‌های بنیادی و برای آنکه رویان رویان شود جان و جوانی خود را اهدا کرد؛ بزرگان عزیزی چون استاد حق شناس برگردن جهاددانشگاهی حق دارند. استاد دکتر فرهمند بزرگمردی که نماد پاکی، اخلاص و نمادی از خدمت در جهاددانشگاهی است، بزرگانی مثل دکتر طیبی عزیز رئیس جهاددانشگاهی که برای توسعه این نهاد انقلابی بسیار تلاش نموده است، و از بدو جهاد در این مجموعه فعالیت کرده است. دکتر عبدالحمید احمدی، مرد بزرگی که در حوزه فرهنگی جهاد دانشگاه اثرات بسیار ارزشمندی داشت، مدیری صبور، توسعه گرا و بسیار قابل احترام است. برادر عزیزم دکتر ابوالفضل فاتح، مردی شریف، گرانقدر و انسانی است که باید همیشه از او یاد بگیریم؛ علاقه‌اش به کشور، جهاددانشگاهی و کارهای بزرگی که در جهاددانشگاهی انجام داد مثل پایه گذاری خبرگزاری ایسنا که بسیار ارزشمند است. دلم نمی‌آید از بزرگانی همچون دکتر قرنفلی بزرگوار، دکتر امین اسماعیلی، دکتر صادق محمدی، دکتر آخوندی، دکتر شاهوردی، دکتر گورابی، دکتر تاروردی، دکتر شمسیان، دکتر وثوق، مهندس عطایی،مهندس رضی، دکتر حسینعلی قبادی،  و تک تک عزیزانی که در جهاددانشگاهی نقش آفرینی کردند یادی نکنم. امیدوارم که جهاددانشگاهی همیشه باعث فخر ایران اسلامی باشد.