جهاددانشگاهی؛ پیشگام نهضت خودباوری و الگوساز توسعه‌ی تولید ملی در کشور/ مرور افتخارات

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، جهاددانشگاهی، نهادی برآمده از انقلاب اسلامی است و نوآوری، رهاشدن از بروکراسی‌های مرسوم و گام نهادن در مسیر اقدامات علمی جسورانه از ابتکارات آن بوده است. نهادهای گرفتار دیوان‌سالاری در برابر تحولات مثبت که نیازمند حضور فعال است، مقاومت می‌کنند، اما مجموعه‌ای که انقلابی باشد، این‌گونه عمل نمی‌کند و جهاددانشگاهی مصداق بارز چنین نهادی است. از سوی دیگر، روحیه‌ی حاکم بر جهاددانشگاهی، روحیه‌ای جهادی است و همین امر باعث شده که نیروهای مبتکر و خوش‌فکر جذب این مجموعه شوند.

سعی و تلاش این نهاد در طول حیات چهل‌ساله‌ی آن، همواره بر این بوده که هرکجا احساس نیاز کرد، ورود کند و این خصیصه باعث شده تا مراکزی متعددی مانند پژوهشگاه رویان شکل بگیرد که در نوع خود بی‌نظیر است. اکنون در آستانه‌ی ۱۶ مردادماه و چهلمین سالگرد تشکیل این نهاد انقلابی قرار داریم.

دکتر حمیدرضا طیبی رییس جهاددانشگاهی که تمام عمر کاری خود را (از ابتدای تشکیل جهاددانشگاهی تا به امروز) صرف خدمت در این نهاد کرده و اطلاعات جامعی از توانمندی نیروی انسانی و زیرساختی کشور دارد، می‌گوید: ما هیچ مشکلی در زمینه‌ی تولید فناوری‌های مورد نیاز در همه‌ی حوزه‌ها نداریم؛ مشکل اصلی در سپردن کار به کاردان است و عدم وجود ساختارهایی مثل احزاب سالم قوی که محل رشد مدیران کارآمد و نخبه بوده و باید سیستمی باشد که افراد توانمند، علمی، خودباور، فن‌باور، کاربلد و وفادار به انقلاب را شناسایی کند و اداره‌ی امور کشور را در زمینه‌های مختلف به آن‌ها بسپارد.

دکتر طیبی معتقد است؛ با تمام وجود و پوست و گوشت و استخوان خود، تحریم و مشکلات ناشی از آن را لمس کرده‌ایم و از طرف دیگر شاهد فرصت‌سوزی‌های بی‌نهایت زیادی بوده‌ایم که اگر اداره‌ی امور به دست افراد خودباور، کاربلد و انقلابی سپرده می‌شد، بسیاری از مشکلات کشور با کیفیت خوب تابه‌حال حل‌ شده بود و قادر بودیم حتی در تحریم، بسیاری از بازارهای منطقه را در زمینه‌های خاص به تصرف خود در بیاوریم.

آن‌چه در ادامه می‌خوانید، بخش نخست گفت‌وگوی ما با دکتر  طیبی رییس جهاددانشگاهی در آستانه‌ی چهلمین سالگرد تشکیل این نهاد است.

آقای دکتر طیبی؛ جهاددانشگاهی به‌عنوان نهادی پیشرو در رصد و شناسایی نیازهای استراتژیک کشور و اقدام برای رفع نیازها در این چهل سال چگونه عمل کرده است؟

ضمن تبریک چهلمین سالگرد تشکیل این نهاد برومند انقلاب اسلامی ایران به همه همکاران شریف و عزیزم در جهاددانشگاهی و هم‌چنین علاقه‌مندان به پیشرفت و اقتدار دانش‌بنیان جمهوری اسلامی ایران، به این سوال شما از دو منظر موفقیت جهاددانشگاهی در الگوسازی عناصر اصلی پیشرفت کشور که خودباوری مردم و جوانان را دنبال می‌کرد و می‌کند و رفع نیازهای کشور در این چهل سال می‌پردازم. با درک کاملا درست از نیاز انقلاب اسلامی ایران که با شعار نه شرقی و نه غربی به پیروزی رسیده بود و طبیعتا جمهوری اسلامی چه از بُعد اقتصادی و چه از بُعد دفاعی باید متکی بر توان ملی دانش‌بنیان خود باشد، نخستین هدف از تشکیل جهاددانشگاهی، تلاش برای ایجاد خودباوری در مردم و نسل جوان و دانشجویان بود.

البته به دلیل آن‌که ضرورت تشکیل این نهاد از ابتدا توسط مسوولان وقت، به دلایلی هم‌چون عدم فهم توسعه‌ی دانش‌بنیان و حرکت اقتصاد دنیا از اقتصاد منبع‌بنیان به اقتصاد دانش‌بنیان، عدم خودباوری به توان علمی و فناورانه‌ی داخلی به‌علت تبلیغات مسموم غربی‌ها و عناصر وابسته‌ی داخلی آن‌ها در عدم توان کشورهای جهان سوم در حل مشکلات خود و مسایل مشابه، درک نشده و جهاددانشگاهی با بودجه‌ی بسیار محدودی شروع به‌کار کرد؛ لذا در ابتدای کار برای الگوسازی‌های خود مجبور به انتخاب زمینه‌هایی بودیم که هم نیاز کشور و هم متناسب با بودجه‌ی این نهاد باشد.

 برای الگوسازی در مسایل اصلی‌تر این روش را انتخاب کردیم که با منابع محدود ابتدا بخشی از یک فناوری مهم یا ساختارسازی فرهنگی مهم را انجام و با ارایه‌ی آن برای مسوولان، ضمن اثبات توانمندی انجام، گام‌های بعدی بزرگ‌تر را برداریم؛ البته روحیه‌ی جهادی و عشق و ایمان به هدف انتخاب‌شده که آن را زیرساخت اصلی پیشرفت کشور می‌دانستیم، باعث شده بود که علی‌رغم منابع مالی محدود، به لطف خداوند، موفق به انجام کارهای بسیار بزرگ شدیم. این را هم باید توجه می‌کردیم که به غیر از حوزه‌ی فرهنگی که طبیعتا باید برای فعالیت‌های خود در آن هزینه می‌کردیم، برای کارهای علمی و فناورانه خود نیز باید موضوع‌هایی را انتخاب کنیم که هم ارزش علمی و فناورانه و هم بازار مناسبی برای رفع نیاز کشور داشته باشد که ضمن انجام تحقیقات کاربردی و کسب فناوری در قالب یک محصول و خدمات که اهداف خودباوری ملی را برآورده می‌کرد، با تولید و فروش آن محصول و خدمت، ضمن تامین نیاز ملی، به کسب درآمد برای اهداف بعدی و بزرگ‌تر خود نیز دست می‌زدیم؛ لذا اگر بودجه‌ی مناسب‌تری داشتیم برخی کارهای زیرساختی‌تر مانند کسب دانش فنی طراحی‌های پایه و دانش‌های پایه را در کنار فناوری ساخت محصول و خدمات در دستور کار خود قرار می‌دادیم. اگرچه در حوزه‌ی پزشکی در برخی سازمان‌های خود این کار را انجام دادیم.

معتقدم جهاددانشگاهی در زمینه‌ی توسعه‌ی فرهنگی و توسعه‌ی علمی و فناورانه و کاربردی کردن دستاوردها، الگوسازی‌های بسیار موفقی انجام داده است. خودباوری با فعالیت‌های علمی و فناورانه و فرهنگی جهاددانشگاهی در باور مردم جای گرفت و غرور ملی مردم ما با کار سعید کاظمی آشتیانی و هم‌رزمان علمی‌اش در سلول‌های بنیادی به دنیا نشان داده شد و علی‌رغم تحمیل زودهنگام جنگی نابرابر توسط استکبار جهانی علیه انقلاب جوان ما، با انجام فعالیت‌های فناور در خدمت به لجستیک دفاع از میهن اسلامی خود، بنیان‌گذار دفاع دانش‌بنیان در جنگ تحمیلی شدیم.

 همه‌ی این‌ها را در ابتدا مدیون عنایت خداوند متعال، اکسیر خودباوری که امام (ره) در مردم ما دمید و هم‌چنین حمایت‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی از ابتدای مسوولیت‌های ایشان در سمت رییس‌جمهور ایران و سپس رهبری انقلاب اسلامی و مدیریت جهادی و تلاش خستگی‌ناپذیر جهادگران عزیز جهاددانشگاهی از ابتدا تا به امروز هستیم.

برجسته‌ترین دستاوردهای چهل‌ساله‌ی جهاددانشگاهی با فراگیری ملی و بین‌المللی چیست؟

در عرصه‌ی فرهنگی در سطوح ملی و بین‌المللی، راه‌اندازی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) نوعی الگوسازی موفق بود و حضور ده‌ها خبرگزاری و صدها رسانه‌ی خبری و غیرخبری حاصل این خودباوری جوانان ما بود و در سطح ملی، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) و به‌دنبال آن خبرگزاری قرآن (ایکنا) از فعالیت‌های شاخص ما هستند. در حوزه‌ی پژوهش و فناوری و در حوزه‌ی پزشکی کار جهادگران ما در پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی در زمینه‌ی سلول‌های بنیادی نیز یک الگوسازی موفق در عرصه‌ی ملی و بین‌المللی است. در حوزه‌ی فنی و مهندسی و در عرصه‌ی ملی، کار جهاددانشگاهی در زمینه‌ی طراحی و ساخت فرستنده‌های رادیویی، تجهیزات حمل‌ونقل ریلی، تجهیزات و مواد مورد نیاز صنعت نفت ایران که به-علت کثرت فناوری‌های تولیدی نمی‌توانم اسامی آن‌ها را ذکر کنم، فناوری‌های تولیدی در حوزه‌ی کانی‌های فلزی و غیرفلزی، کشاورزی و داروهای گیاهی، همه ارزشمند هستند.

این را نیز ذکر کنم که هم در حوزه‌ی پزشکی و به‌ویژه در حوزه‌ی فنی و مهندسی و کشاورزی، هدف ما علاوه بر الگوسازی، رفع نیازهای روز فناورانه‌ی کشور بود و هست که به‌صورت طبیعی در گذشته یا حتی امروز و البته بسیار کم‌تر، با فناوری روز دنیا فاصله داشت؛ در عین حال، مجبور بودیم همان فناوری‌ها را تولید کنیم تا مشکل جامعه و صنعت حل شود و این را نباید به حساب عدم‌توانایی محققان و کارشناسان ما در تولید فناوری‌های روز دانست؛ اگرچه هم‌اکنون هر فناوری که تولید می‌کنیم با فناوری‌های روز دنیا رقابت می‌کند.

در حوزه‌ی آموزشی دانشگاه علم و فرهنگ جهاددانشگاهی نمونه‌ی دانشگاه موفق نسل سوم و در تعامل موفق دانشگاه با مراکز تحقیقاتی جهاددانشگاهی و صنعت و جامعه است. در رتبه‌بندی اخیر سایماگو (SIR)، دانشگاه علم و فرهنگ در نخستین حضور خود در این نظام معتبر رتبه‌بندی، توانست رتبه ۱۰ ایران را در ارزیابی شاخص جامع و هم‌چنین رتبه‌ی یک ایران در شاخص نوآوری را از میان ۱۵۷ دانشگاه و موسسه‌ی پژوهشی و آموزشی ایرانی کسب کند.

نقش 40 ساله‌ی جهاددانشگاهی در کادرسازی و تربیت نیروی کارآمد برای نظام جمهوری اسلامی با فرهنگ جهادی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به این نکته توجه کنید که همه‌ی کسانی که از ابتدای جهاددانشگاهی و به‌ویژه دهه‌های اول آن، عضو این نهاد شدند، براساس آرمان‌های تشکیل جهاددانشگاهی، هدفشان تلاش برای تحقق اهداف انقلاب اسلامی و خودباوری و اتکا بر توان ملی در همه‌ی زمینه‌ها بوده است و با فعالیت و کار در جهاددانشگاهی در زمینه‌های مورد علاقه‌ی خودشان به‌صورت عملی نیز خودباوری و اتکا بر توان ملی را به اثبات رساندند و لذا هنگامی که به هر دلیلی این نهاد را ترک کنند، به علت داشتن روحیه‌ی خودباورانه و سابقه‌ی کار عملی خود، به مدیران موفقی در کشور تبدیل شدند.

البته شاید از کادرسازی این مفهوم به ذهن برسد که جهاددانشگاهی چند وزیر و چند وکیل تربیت کرده است. این را باید عرض کنم که مناصب وزارت یا نماینده‌ی مجلسی در ایران، پست‌های سیاسی هستند و جهاددانشگاهی همواره تلاش کرده است که برای انجام ماموریت‌های خود از حوزه‌ی سیاست و سیاسی‌کاری به دور بوده تا در عین این‌که همه‌ی نیروهای ارزشی و توانمند با گرایش‌های سیاسی مختلف بتوانند با هم و در کنار یک‌دیگر فعالیت کنند، بلکه در گردش‌های سیاسی کشور در دولت‌ها و مجلس‌ها، جهاددانشگاهی همواره ارتباط خوب و موفقی را با حوزه‌ی اجرایی و قانون‌گذاری کشور داشته باشد؛ البته این را ذکر می‌کنم که در تربیت وزیر و وکیل و مدیران ارشد هم جهاددانشگاهی بسیار خوب عمل کرده است و بسیاری از مدیران کشور در سطوح مختلف، علل موفقیت خود را کار در جهاددانشگاهی، چه در دوران دانشجویی و چه پس از فارغ‌التحصیلی و شروع همکاری با جهاددانشگاهی می‌دانند و این مسیر تا به امروز به همین شکل ادامه دارد.

در نگاه کلان، تأثیرگذاری و جریان‌سازی جهاددانشگاهی در این چهل سال را چگونه تحلیل می‌کنید؟

این سوال را باید از کسانی پرسید که دل در گروی پیشرفت و اقتدار اقتصادی و اقتدار دفاعی دانش‌بنیان کشور بر بنیان عدالت و اخلاق دارند. به‌عنوان کسی که با افتخار همه‌ی عمر کاری‌اش را در این نهاد سپری کرده است، یقینا اشاعه‌ی فرهنگ خودباوری، خوداتکایی و دانش‌بنیانی توسعه‌ی اقتصادی و دفاعی را از دستاوردهای این مولود مبارک می‌دانم و همان‌طور که در ابتدای سوال شما عرض کردم، در برخورد با کسانی که علاقه‌مند به پیشرفت و توسعه‌ی پایدار کشور هستند، جهاددانشگاهی را پیشگام نهضت خودباوری و الگوساز توسعه‌ی تولید ملی در کشور می‌دانم؛ اگرچه معاونت علمی و فناوری رییس‌جمهوری به‌ویژه طی چند سال اخیر نقش ارزنده‌ای در جریان‌سازی توسعه‌ی دانش‌بنیان کشور در کنار حوزه‌ی دفاعی و بخش خصوصی کشور و سایر حوزه‌ها در جریان‌سازی ضرورت اتکا به توان ملی در برنامه‌ی پیشرفت کشور داشته است.

بخش دوم این گفت‌وگو فردا منتشر می‌شود.