مرور فعالیت‌ها و دستاوردهای ۴۰ ساله‌ی جهاددانشگاهی در حوزه‌ی فرهنگ؛
از جریان‌‌سازی در عرصه‌ی اطلاع‌رسانی تا بازیگری موثر در عرصه‌ی فرهنگ
/۴۰ سال خودباوری با جهاددانشگاهی (۴۱)/
به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، نهاد انقلابی جهاددانشگاهی در تلاش است فرهنگی مبتنی بر ارزش‌های اسلام و انقلاب اسلامی و رهنمودهای بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری در عرصه‌های فرهنگی ایجاد کند تا ضمن بازشناسی آن، به تبلیغ و ترویج فرهنگ اسلام ناب بپردازد و حرکتی نو، بدیع و اثربخش به وجود آورد. جهاددانشگاهی با حدود چهار دهه فعالیت فرهنگی و تجربه‌ی کارآمد و خلّاق و متّکی به تلاش‌های عملی و پژوهش‌های علمی در عرصه‌ی فرهنگ کشور به‌ویژه در محیط‌های دانشگاهی، یکی از ارکان اصلی و منشأ ارائه و اجرای ایده‌های نو و متعالی و دستیابی به دستاوردهای عظیم فرهنگی بوده که خود الهام‌بخش و محرک نهادهای فرهنگی دیگر است.
معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی علاوه بر رویکرد کلی تولید محصولات فرهنگی و رسانه‌ای در سازمان‌ها و مراکز ملی، با تأسیس 35 مرکز تخصصی-فرهنگی در دانشگاه‌ها و استان‌های مختلف کشور، در طول سال بالغ‌بر یک هزار و 200 محصول فرهنگی و قریب به یک‌میلیون خبر تولید می‌کند. فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی در واحدها، سازمان‌ها و مراکز تخصصی فرهنگی، براساس اهداف و راهبردهای پنج‌ساله‌ی برنامه‌ی ششم توسعه‌ی جهاددانشگاهی در حوزه‌ی فرهنگی و تطبیق آن با سند جایگاه جهاددانشگاهی در چشم‌انداز 1404 و نیز موضوعات محوری در فعالیت‌های فرهنگی برنامه‌ی ششم توسعه‌ی جهاددانشگاهی، اجرا می‌شود.
ازجمله این اهداف می‌توان به ارتقای جایگاه فرهنگی جهاددانشگاهی بین جامعه‌ی دانشگاهی در سطح ملی و بین‌المللی، توسعه‌ی فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی برای دانشجویان، توسعه‌ی فناوری‌های نرم و هویت‌ساز با تأکید بر کارآفرینی و بازاریابی فرهنگی و توسعه‌ی مطالعات معطوف به شناسایی مسائل و چالش‌های حوزه-ی فرهنگی- اجتماعی به‌ویژه در جامعه دانشگاهی اشاره کرد. فعالیت‌های فرهنگی اجراشده در واحدها، سازمان‌ها و مراکز تخصصی-فرهنگی جهاددانشگاهی، در قالب طرح‌های ملی، سراسری، منطقه‌ای، بین‌المللی و هماهنگ دنبال می‌شود که تنها در سال 1398، موفق شده است هشت طرح ملی، هفت طرح سراسری، 3 طرح منطقه-ای و یک طرح بین‌المللی را اجرایی کند.
گفتنی است، در طول 5 سال برنامه‌ی ششم توسعه‌ی فرهنگی جهاددانشگاهی (سال‌های 1396 تا 1400)، حدود 5/8 میلیون نفرساعت دانشجو، مخاطب برنامه‌های فرهنگی این نهاد و بهره‌مند از طرح‌های اجراشده بوده‌اند که در طول حیات چهل‌ساله‌ی جهاددانشگاهی، این رقم به 68 میلیون نفر ساعت می‌رسد.
در ادامه به معرفی، شرح دستاوردها، اقدامات و موفقیت‌های سازمان‌های تابعه معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی می‌پردازیم.
سازمان دانشجویان؛ بستری مناسب برای ارتقای مناظره و نقد
سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی، تشکیلاتی وابسته به معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی است که در سال 1377 به‌منظور ساماندهی مطلوب و توسعه و ارتقای مشارکت دانشجویان دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور در زمینه‌های اجتماعی، سیاسی، علمی، صنفی و فوق‌برنامه دایر شده است. سازمان دانشجویان موفق به برگزاری 8 دوره مسابقات مناظره دانشجویان ایران و یک دوره مسابقات مناظره به زبان انگلیسی شده که درمجموع این مسابقات، تعداد 2 هزار و 303 گروه شرکت‌کننده، معادل 9 هزار و 212 دانشجو در این مسابقات شرکت داشته‌اند. در این مسابقات، تعداد 2 هزار و 576 مناظره با همکاری یک هزار و 602 داور طی ادوار مختلف برگزارشده است.
این سازمان همچنین در حوزه‌ی محیط‌زیست، فعالیت‌های شاخصی را دنبال کرده، ازجمله این فعالیت‌ها می-توان به ایجاد ساختار باشگاه دانشجویان حامی محیط‌زیست و منابع طبیعی، برگزاری پنج دوره گردهمایی باشگاه دانشجویان حامی محیط‌زیست و منابع طبیعی، افزایش تعداد گروه‌های باشگاه از 73 گروه به 471 گروه و برگزاری 92 اردوی زیست‌بوم و طبیعت پاک و نشست تخصصی در حوزه‌ی محیط‌زیست طی سال‌های 98-96 اشاره کرد.
فعالیت نخستین خبرگزاری غیردولتی در کشور
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) که در 13 آبان‌ماه 1378 و با مخابره پیام مقام معظم رهبری به‌عنوان اولین خبر، فعالیت آزمایشی خود را آغاز کرد، با خصیصه‌ی دانشجومحوری و با کارکردی حرفه‌ای پا به عرصه اطلاع‌رسانی گذاشت و با شروع فعالیت‌اش، در بسیاری از زمینه‌ها برای نخستین‌بار، تجربه‌های نوینی را در فضای رسانه‌ای کشور به عرصه‌ی عمل وارد کرد. ایسنا به‌عنوان نخستین خبرگزاری تأسیس‌شده پس از پیروزی انقلاب اسلامی و همچنین اولین خبرگزاری غیردولتی کشور فعالیت راه‌اندازی شد.
این رسانه جهاددانشگاهی، به‌طور متوسط حدود 900 خبر در روز منتشر می‌کند و روزانه بیش از دو میلیون بازدیدکننده و بیش از 600 هزار بازدیدکننده ثابت دارد. آموزش‌های برون‌سازمانی، برگزاری دوره‌های مختلف درزمینه‌ی اصول خبرنگاری، عکاسی خبری، مهارت‌های مولتی‌مدیا، مصاحبه، گزارش، کارگاه‌های مختلف تیتر، ترجمه، عکاسی، روانشناسی و ارتباطات، سوژه‌پردازی، یادداشت‌نویسی، نوشتن برای شبکه‌های اجتماعی و دیگر عناوین مرتبط، از اقدامات مؤثر این رسانه در طول سال‌های فعالیت خود بوده است.
17 سال فعالیت رسانه‌ای در سایه قرآن
ترویج فرهنگ و اندیشه قرآنی ضرورتی است که جهاددانشگاهی از ابتدای تأسیس در قالب‌های مختلف دنبال کرده و سرانجام در سال 1380 با تأسیس سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور و دو سال بعد یعنی در تاریخ ۲۰ آبان‌ماه سال 82 با تأسیس خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) به واقعیت عینی تبدیل شد. این خبرگزاری اکنون در ۳۰ استان کشور شعبه دارد و به ۱۹ زبان زنده دنیا به تولید روزانه 300 تا 350 خبر تخصصی دینی و قرآنی اقدام می‌کند. گفتنی است، این خبرگزاری با تولید، حضوری جدی دارد. این رسانه همچنین از سال 83 تا کنون به تولید و انتشار 144 جلد نشریه رایحه پرداخته و برگزاری نشست‌های تخصصی با عناوین؛ سیاه‌مشق، نشانی، در محضر ستایشگران، روایت شیدایی را در کارنامه خود دارد.
برگزاری دوره‌های آموزشی خبرنگاری قرآنی در کانون خبرنگاران افتخاری از سال 83 تاکنون (20 دوره آموزشی)، برگزاری 41 دوره مراسم بزرگداشت اساتید قرآنی با عنوان «ظهردلنشین»، برگزاری 44 عنوان نشست معرفی و نقد و نیز بررسی عملکرد مؤسسات قرآنی کشور با عنوان «با یاوران وحی» و برنامه‌ریزی و برگزاری طرح «تحیت» سلام و تکریم به پیشکسوتان قرآنی که مورد بی‌مهری و فراموشی قرارگرفته‌اند و تکریم 8 خانواده قرآنی سال 98 از دیگر اقدامات و فعالیت‌های ایکناست.
انسجام علمی در حوزه نشر با تأسیس سازمان انتشارات
جهاددانشگاهی از سال 1360 و همزمان با تحولات انقلاب، با عنایت به مأموریت خطیر خود، اقدام به انتشار متون مرجع و درسی در حوزه دانشگاهی کرد و به‌منظور ایجاد وحدت رویه و تمرکز در تدوین سیاست‌های نشر در جهاددانشگاهی، سازمان انتشارات جهاددانشگاهی را در سال 1379 تأسیس کرد. ازجمله مهم‌ترین اقدامات این سازمان می‌توان به برگزاری بیست و شش دوره جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی که راه‌اندازی آن به سال 1373 برمی‌گردد، اشاره کرد که طی این دوره‌ها تعداد 10 هزار و 243 عنوان کتاب به دبیرخانه رسیده و از این تعداد، 486 کتاب تحت عنوان اثر برگزیده به جامعه دانشگاهی معرفی‌شده است.
برگزاری 18 دوره جشنواره ملی پایان‌نامه سال دانشجویی، دیگر اقدام اثربخش سازمان انتشارات جهاددانشگاهی بوده است که در طول 17 دوره این جشنواره، تعداد 8 هزار و 656 اثر به دبیرخانه رسیده و هیأت داوران جشنواره، 126 اثر را در مقطع دکتری و 269 اثر را در مقطع کارشناسی ارشد برگزیده و به مجامع علمی معرفی کرده است. سازمان انتشارات جهاددانشگاهی همچنین اقدام به برگزاری چهار دوره مسابقات ملی دفاع سه‌دقیقه‌ای پایان‌نامه کرده که شروع فعالیت این مسابقات، از سال 1395 و به‌عنوان بخش جنبی جشنواره پایان‌نامه سال دانشجویی بوده و در ادامه به‌صورت مستقل در سال‌های 1396 و 1397 ادامه یافته است. برگزاری سلسله نشست‌های نقد و بررسی کتب علوم انسانی (فصل سخن)، برگزاری طرح‌های مطالعه، کتاب‌خوانی، رونمایی کتاب، مسابقه کتاب‌خوانی فرزندان جهادگران از دیگر اقدامات ارزنده این سازمان در طول سال‌های فعالیت آن بوده است.
اجرای 5 هزار طرح نظرسنجی با ضریب اطمینان بالا
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) وابسته به جهاددانشگاهی، از سال 1380 و در راستای توسعه‌ی علمی و تحقیقاتی کشور و باهدف رفع نیاز سازمان‌ها و نهادهای تصمیم‌گیر، ضرورت توجه به افکار عمومی و لزوم بهره‌گیری از مشارکت و دیدگاه‌های شهروندان در بهبود و توسعه‌ی امور کشور در عرصه‌های مختلف، فعالیت خود را آغاز کرده و تاکنون موفق به اجرای بیش از 5 هزار طرح نظرسنجی در سطوح ملی، منطقه‌ای یا استانی و محلی شده است. این مرکز در تمامی مراحل اجرای نظرسنجی‌ها، اعم از تدوین چهارچوب مفهومی و نظری، تدوین و طراحی پرسشنامه، روش‌های نمونه‌گیری، گردآوری اطلاعات و پرسشگری در میدان و نیز تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و اطلاعات، ضوابط و ملاحظات علمی و روش‌شناختی را مدنظر دارد و از تجربیات خبرگان این حوزه در سطح ملی و بین‌المللی و نیز به‌روزترین روش‌ها استفاده می‌کند.
ازجمله مهم‌ترین طرح‌های پیمایشی ایسپا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پیمایش ملی فرهنگ سیاسی در دو موج، سنجش تدین اسلامی مردم ایران
- بررسی میزان استفاده از بازی‌های رایانه‌ای و نگرش نسبت به این بازی‌ها
- دیدگاه جوانان در خصوص ازدواج و تشکیل خانواده
- دیدگاه مردم در خصوص شیوع آسیب‌های اجتماعی در کشور
- پیمایش ملی سنجش کیفیت زندگی مردم ایران در دو موج
- پیمایش سبک زندگی دانشجویان بر اساس الگوی آرمانی فارغ‌التحصیل نظام آموزش عالی ایران
- پیمایش نگرش مردم ایران به مواد مخدر و روان‌گردان‌ها در دو موج
- پیمایش عوامل مؤثر بر ایجاد فشار روانی بر مردم
- ارزیابی عملکرد دولت و انتظارات و توقعات مردم از دولت در 4 موج
- پیمایش انتظارت و توقعات مردم از مجلس دهم
- دیدگاه مردم در خصوص دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در 10 موج
- پیمایش سنجش نگرش زائران اربعین در خصوص پیاده‌روی اربعین در 3 موج
- بررسی نگرش مردم ایران و شهر تهران نسبت به یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در 8 موج
بسترسازی فرهنگی انس دانشگاهیان با امام (ره) و انقلاب
مرکز فرهنگی دانشجویی امام (ره)، ولایت‌فقیه و انقلاب اسلامی جهاددانشگاهی باهدف آشنا کردن نسل جوان دانشگاهی بازندگی پر برکت و مبارزات و مجاهدت‌های حضرت امام خمینی (ره) و نیز ترویج اندیشه‌های ایشان، مقام معظم رهبری و مبانی انقلاب اسلامی و با تأکید بر بهره‌گیری از ابزارهای هنری و فرهنگی، به‌منظور بالابردن مشارکت دانشگاهیان، در سال 1383 تأسیس شد.
این مرکز در طول سالیان فعالیت خود، اقدامات زیر را دنبال کرده و به سرانجام رسانده است:
- راه‌اندازی کتابخانه تخصصی در سه دانشگاه کشور (رازی کرمانشاه، شیراز، بوعلی سینای همدان، سیستان و بلوچستان)
- راه‌اندازی رسانه ویدئویی «نهان» در حوزه‌ی ترویج اندیشه‌های امام (ره)، رهبری و انقلاب اسلامی
- راه‌اندازی اولین برنامه رادیویی تحت عنوان «رادیو آفلاین پیکان»
- راه‌اندازی اولین موتور جستجوگر صوتی؛ ویژه صحبت‌های امام راحل
- برگزاری 8 دوره جشنواره فرهنگی، پژوهشی و ادبی
- برگزاری جشنواره‌ی ملی-دانشجویی «خط و نقاشی‌خط روح‌الله»
- برگزاری جشنواره‌ی ملی-ادبی طریق جاوید «با محوریت هویت و خودباوری»
- برگزاری 8 دوره اردوی ملی فرهنگی آموزشی «طریق جاوید»
مرکز گردشگری جهاددانشگاهی؛ زمینه‌ساز ارتقای فرهنگ گردشگری در میان دانشگاهیان
مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران تشکیلاتی وابسته به جهاددانشگاهی است که در سال 1380 به‌منظور برداشتن گام‌های مؤثر در جهت توسعه‌ی پایدار این صنعت و ارتقای فرهنگ گردشگری در نسل جوان و دانشگاهی جامعه تأسیس شد. این مرکز تا کنون موفق به انجام اقداماتی در حوزه گردشگری شده که در ادامه آمده است:
- برگزاری 15 دوره‌ی طرح ملی «ایران، مرز پرگهر»
- برگزاری 13 دوره طرح ملی «دریای خاک»؛ ویژه کویرنوردی و کویرشناسی دانشجویان ایران
- برگزاری 6 دوره طرح ملی گنبد گیتی (کوهنوردی دانشجویان کشور)
- برگزاری 4 دوره طرح ملی اردوهای دانشجویی بوم‌گشت ایران
- برگزاری یک دوره طرح ملی «گردش مهر»
- برگزاری تورهای ویژه فرزندان شاهد و ایثارگر
- برگزاری طرح ملی مهر ایران
مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان، در کارنامه خود گزارشی از برگزاری همایش‌ها، جشنواره‌ها و نشست‌های علمی-تخصصی در حوزه گردشگری و ایران‌شناسی دارد که قابل‌توجه است:
- برگزاری 13 دوره همایش ملی علمی-فرهنگی خلیج‌فارس
- برگزاری سه دوره جشنواره ملی عکس دانشجویی جاذبه‌های گردشگری با موضوع «ایران را ببینیم» و «ایستاگردی»
- برگزاری سه دوره طرح زنگ ملی گردشگری
- برگزاری طرح ملی تأثیر هدفمندی یارانه‌ها بر توسعه‌ی صنعت گردشگری کشور
- مشارکت در برگزاری 9 همایش ملی
رشد 68 درصدی منابع مالی صندوق قرض‌الحسنه دانشجویان
صندوق قرض‌الحسنه‌ی دانشجویان ایران، یکی دیگر از مؤسسات وابسته به معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی است که در سال 1377 و در جهت احیای فرهنگ قرآنی و الهی، نیکوکاری و نوع‌دوستی در جامعه‌ی دانشگاهی، باشخصیت حقوقی مستقل تشکیل شد و در راستای اهداف عالی حمایت از پویندگان عرصه‌های دانش و پژوهش در این نهاد انقلابی فعالیت می‌کند؛ و موفق به اخذ مجوز بانک مرکزی به‌عنوان اولین صندوق قرض‌الحسنه حوزه دانشجویی کشور شده است. منابع مالی این صندوق تاکنون با رشد 68 روبرو بوده و توانسته بیش از 1700 مورد تسهیلات به دانشجویان عضو صندوق اعطا کند و نیز اعطای نزدیک به 40 میلیارد ریال تسهیلات دانشجویی را در کارنامه خود دارد. این صندوق اکنون در حدود 21 هزار و 951 نفر عضو دانشجو دارد.
آینده‌ی حوزه‌ی فرهنگ در جهاددانشگاهی
اهمیت فرهنگ در پیشرفت پایدار و همه‌جانبه کشور و همچنین تحقق مطلوب‌ترِ اهداف و سیاست‌های فرهنگی منعکس در اسناد فرادست ایجاب می‌کند تا به فرآوری، کاربردی کردن و ترویج ایده‌های علمی و دانشگاهی و عموم صاحب‌نظران در راستای رفع چالش‌ها و کاربست راه‌حل‌های مرتبط فرهنگی در محیط‌های تخصصی و عمومی، پرداخته شود. جهاددانشگاهی در مرحله‌ی جدید تلاش خواهد کرد با رایزنی‌های لازم با تمامی نهادهای مرتبط و ذی‌نفع، زمینه و بستر لازم را جهت جلب نظر همکاری آنان در این مأموریت فراهم آورد. البته این مهم، با توجه به عناصر و نشانگان تفکر و فرهنگ جهادی که مفروض این نهاد است، در مسیر پیش‌رو، دنبال خواهد شد. بر همین اساس، یکی از دستاوردهای بسیار ارزشمند باور و فرهنگ جهادی، پذیرش مردمی و جایگاه مطلوب جهادگران در میان مردم است. جالب اینجاست که گرایش بسیار مثبت عموم مردم به این خدمات جهاددانشگاهی، خود گویای نقش برجسته مردمی بودن جهادگران است که توانسته‌اند با بهره‌گیری از عامل و روحیه ایثار و فداکاری، نقایص و کمبودها را جبران کند.
جهاددانشگاهی که با حضور در مدیریت دانشگاه‌ها کار خود را آغاز کرد، با نقش‌آفرینی در جبهه‌های جنگ و ایفای نقش به‌سزا و سرنوشت‌ساز در مهندسی و پشتیبانی جنگ و متعاقب آن در عرصه‌های سازندگی و خدمات علمی فرهنگی در سطح جامعه، اقدامات مؤثری را در کارنامه دارد. روحیه مبتنی بر فرهنگ و مدیریت جهادی و اطمینان خاطر از انعطاف‌پذیری این نهاد، انتظارکارهای نو و ابتکاری را امری مسلم دانسته است.
در پایان یادآور می‌شود، اعتماد عموم مردم نسبت به جهاد و فرهنگ جهادی، اعتماد رهبر انقلاب اسلامی و نمایندگان مردم به مدیریت جهادی موجب گردید که همواره پازل حرکتی این نهاد مدنظر آید و متناسب با آن، موردتوجه قرار گیرد.
سروش
ایتا
نظر شما :