جهاددانشگاهی الگویی موفق برای سازمان‌های تحقیقاتی در کشور

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، دکترمسعود کمبرانی رییس پژوهشکده‌ی توسعه‌ی صنایع شیمیایی جهاددانشگاهی به مناسبت چهلمین سالگرد تشکیل این نهاد انقلابی، با تأکید بر این‌که 25 سال عمر کاری خود را صرف تلاش و خدمت در جهاددانشگاهی کرده است گفت: بخش زیادی از این تلاش‌ها صرف خلاقیت، نوآوری و ورود به عرصه‌های جدید علمی شده است. کمبرانی بر این باور است که اگر خلاقیت و ایده‌پردازی سرلوحه کارهایمان باشد و از یکنواختی فراری باشیم، می‌توانیم موفقیت را در جهاددانشگاهی، با همه سختی‌های موجود، به چشم ببینیم.
مشروح گفت‌وگوی با رئیس پژوهشکده‌ی توسعه‌ی صنایع شیمیایی جهاددانشگاهی را در ادامه می‌خوانید.

آغاز همکاری شما با جهاددانشگاهی در چه پروژه‌ای بود و چگونه به این نهاد پیوستید؟

دی‌ماه سال 1373 و پس از اتمام تحصیلات کارشناسی‌ارشد، جهت همکاری در احداث واحد تولید کلروبنزن، همکاری خود را با بخش شیمی جهاددانشگاهی واحد تهران آغاز کردم.

مهم‌ترین پروژه‌ای که طی این سال‌ها انجام داده‌اید، چه بوده است؟

در 25 سال حضور و فعالیتم در جهاددانشگاهی، در پروژه‌های مختلفی به‌عنوان مسئول یا همکار مشارکت داشته‌ام. تدوین دانش فنی برای تولید مواد شیمیایی و احداث واحدهای مختلف و تولید انواع مواد شیمیایی ازجمله فعالیت‌هایم در جهاددانشگاهی است. همه‌ی پروژه‌ها از اهمیت ویژه برخوردار بوده‌اند، اما می‌توانم به احداث واحد تولید کلروبنزن، تولید ماده‌ی شست‌وشو دهنده‌ی ویژه برای شست‌وشوی دستگاه‌های چاپ اسکناس بانک مرکزی، احداث واحد اولئوکمیکال و تولید GMS به‌عنوان مهم‌ترین‌ها اشاره‌کنم. یکی از پروژه‌های مهمی که برای صنعت نفت از اهمیت زیادی برخوردار بود و در اجرای آن مشارکت داشتم؛ تدوین دانش فنی تولید مواد تعلیق‌شکن بود که در سال 90 و با مشارکت سازمان جهاددانشگاهی تهران و پژوهشکده‌ی توسعه‌ی صنایع شیمیایی آغاز شد و تا سال 94 اجرای آن به طول انجامید.

در فعالیت‌ها و اجرای طرح‌ها، چه میزان به خصیصه نوآوری و رافع بودن نیازهای استراتژیک کشور، توجه می‌کردید؟

بدون‌شک، یکی از پارامترهای مهم برای انتخاب پروژه و کار تحقیقاتی در جهاددانشگاهی، بکر بودن آن در کشور است. بنده نیز در اجرای تعداد زیادی پروژه جدید مشارکت داشته‌ام که هرکدام از آن‌ها، از اهمیت ویژه‌ای در صنایع بهداشتی، دفاعی، نفت و پتروشیمی برخوردار بوده‌اند. تولید سانمیکس و پتاسیم لورات برای پتروشیمی تبریز، تولید اولئوکمیکال برای صنایع شوینده، تولید کلروبنزن برای صنایع دفاعی، تولید HF و بسیاری از مواد شیمیایی دیگر برای نخستین‌بار در کشور، توسط تیم‌های تحقیقاتی که در آن‌ها حضورداشته‌ام، انجام‌شده است.

آیا تحریم‌ها توانسته مانع جدی در مسیر انجام فعالیت‌هایتان در جهاددانشگاهی شود؟

در اواسط سال 95 محل خدمت من از سازمان جهاددانشگاهی تهران به پژوهشکده‌ی توسعه‌ی صنایع شیمیایی تغییر کرد. از این‌که همچنان در حوزه‌ی تخصصی شیمی و مهندسی شیمی خدمت می‌کنم، بسیار خرسندم. شرایط دشوار اقتصادی و تحریم‌های تحمیل‌شده به ایران، شرایط کاری را بسیار دشوار کرده است، اما به نظر می‌رسد در این شرایط، مسئولیت واحدهای تحقیقاتی بسیار سنگین‌تر و حساس‌تر است.

جدیدترین پروژه‌هایی که در دست اجرا دارید، کدام است؟

با کمک همکاران در این پژوهشکده و با درک شرایط ویژه کنونی و شناخت مشکلات صنعت، در حد توان، برخی مواد را انتخاب کرده و در قالب پروژه‌های تحقیقاتی و خدمات تخصصی، طرح‌هایی را در دست اجرا داریم. برخی از این پروژه‌ها تولید سلنیوم سولفاید، تولید افزایه‌های سیمان حفاری، تولید نشاسته حفاری، ابرخازن، سیلیکاژل کروی و مواد شیمیایی پرمصرف در صنعت نفت و ... است. امیدوارم با تلاش و کوشش همه‌ی کارکنان این پژوهشکده، بتوانیم برای رفع نیازهای صنایع مختلف، فعالیت‌های خوبی انجام دهیم و جایگاه این پژوهشکده در بین مراکز تحقیقاتی ارتقای مناسبی داشته باشد.

در آستانه‌ی چهلمین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی هستیم، عملکرد این نهاد را، در حوزه پژوهش، چگونه ارزیابی می‌کنید؟

جهاددانشگاهی سیاست انجام تحقیقات کاربردی را در حوزه پژوهش در دستور کار دارد و اجرای همین سیاست موجب تدوین دانش فنی در حوزه‌های بسیاری به‌منظور رفع نیازهای کشور شده است. در حال حاضر جهاددانشگاهی مورد وثوق بسیاری از سازمان‌ها و مدیران ارشد کشور برای قطع وابستگی و خودکفایی کشور است. دستاوردهای چهل‌ساله‌ی جهاددانشگاهی بسیار بیشتر از امکانات و حمایت‌های دریافتی از بودجه‌های دولتی بوده است. جهاددانشگاهی می‌تواند در جایگاه الگویی موفق برای سازمان‌های تحقیقاتی در کشور قرار بگیرد. بدیهی است که فعالیت‌های جهاددانشگاهی بدون نقص نبوده و نخواهد بود، اما برآیند و نتیجه‌ی چهار دهه تلاش و فعالیت جهاددانشگاهی در حوزه‌ی پژوهش، قابل‌قبول و ارزشمند است.

کار پژوهشی در جهاددانشگاهی با سایر نهادهای متناظر، چه تفاوتی دارد؟

فعالیت در حوزه‌ی پژوهش جهاددانشگاهی چند خصوصیت دارد؛ نخست تنوع موضوعی است؛ از الزامات و ضروریات فعالیت در محیط‌های تحقیقاتی، تنوع موضوع است، این امر موجب ایجاد روحیه‌ی پرسشگری و ایده‌پردازی بین محققان می‌شود، لذا افرادی می‌توانند در حوزه پژوهش در جهاددانشگاهی موفق باشند که ایده‌پرداز و خلاق بوده و از یکنواختی فراری باشند.
دومین خصیصه حوزه پژوهش در جهاددانشگاهی، روحیه‌ی کار تیمی است، یکی از دلایل اصلی برای بالا بودن ضریب موفقیت در فعالیت‌های تحقیقاتی جهاددانشگاهی، انجام کار تحقیقاتی به‌صورت تیمی است. بدون‌شک حضور تعدادی محقق و پژوهشگر در کنار یکدیگر در یک فعالیت تحقیقاتی، کیفیت، سرعت و ضریب موفقیت را افزایش می‌دهد.

به فعالیت با حداقل امکانات نیز به‌عنوان ویژگی دیگر این حیطه، باید توجه داشت. با توجه به کمبود منابع مالی در جهاددانشگاهی، محققان این نهاد، به فعالیت با حداقل امکانات عادت کرده و از بهانه‌جویی به خاطر کمبود امکانات پرهیز می‌کنند. استفاده بهینه از امکانات موجود و ایجاد راه‌حل‌های خلاقانه، کمبود منابع و امکانات را جبران کرده است.

ازنظر شما، چه موانعی در مسیر تحقق اهداف پژوهشی جهاددانشگاهی وجود دارد؟

به‌طورکلی، میان صنایع و سرمایه‌گذاران ایرانی، عقیده و باور غالب بر استفاده از دانش فنی و محصولات خارجی است. در چنین فضایی، فعالیت در حوزه‌ی تدوین دانش فنی و تولید محصولات داخلی، جرئت و خطرپذیری بالایی می‌طلبد. بدون‌شک تمام جهادگران فعال در حوزه‌ی پژوهش، از کم‌لطفی‌های صنایع دولتی، خصوصی و سرمایه‌گذاران در استفاده از دانش فنی و محصولات تولیدی در جهاددانشگاهی، خاطره‌های زیادی دارند. کمبود منابع مالی برای تحقیقات جدید از مشکلات جهاددانشگاهی است که باید در نظام مالی کشور فکری برای آن شود. در سال‌های اخیر قوانین اندکی در حمایت از محققان ایرانی و دانش فنی بومی وضع‌شده است و باید حمایت از دانش فنی و تولیدات داخلی در بین مدیران ارشد و اجرایی کشور به باور و ارزش تبدیل شود.

بهترین خاطره شما از حضور 25 ساله‌تان در جهاددانشگاهی کدام است؟

 افتخار بزرگ من در سال‌های حضور در جهاددانشگاهی، آغاز فعالیت در جهاددانشگاهی دانشگاه تهران و شاگردی بزرگانی همچون جناب آقای دکتر فرهمند و جناب آقای دکتر شریفی‌زاده است. همکاری با همکاران خوب و دانا از بزرگ‌ترین شانس‌های من در جهاددانشگاهی بوده است. امیدوارم بتوانم بهتر و بیشتر از قبل در رشد این مجموعه مؤثر باشم.