اجرای طرح پژوهشی کاهش میزان شکستگی عناب خشک در خراسان جنوبی

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی خراسان جنوبی، طیبه شاهی عضو گروه پژوهشی تولید و فرآوری گیاهان استراتژیک جهاددانشگاهی خراسان جنوبی گفت: یکی از بازارهای عناب، مصرف میوه خشک آن است که ۷۰ تا ۸۰ درصد میوه عناب را شامل می‌شود و به صورت تنقلات و یا دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی افزود: یکی از مشکلات عمده در تولید عناب خشک، چروکیدگی و ترک خوردگی آن است که از نظر بازار پسندی مورد مقبولیت مصرف کننده قرار نگرفته و کشاورزان مجبور به فروش آن با قیمت کمتر هستند. 

شاهی گفت: ترک خوردگی میوه یک عامل فیزیولوژیکی ناشی از نوسانات حجم آب در مدت رشد میوه است. در سطح میوه، زخمی طولی یا عرضی رخ می‌دهد و ترک‌ها به راحتی توسط ساپوفیت‌ها آلوده شده که باعث پوسیدگی میوه به خصوص میوه تازه عناب در طی دوره نگهداری می‌شوند.

عضو گروه پژوهشی تولید و فرآوری گیاهان استراتژیک جهاددانشگاهی خراسان جنوبی بیان کرد: این عامل باعث از بین رفتن کیفیت میوه به میزان ۳۰ تا ۶۰ درصد می‌شود. در صورتی که چروکیدگی در حین فرآیند خشک شدن در اثر فشار نامتعادلی بین درون و بیرون ماده غذایی ایجاد می‌شود که این فشار نامتعادل باعث ایجاد تنش‌هایی در ساختار میکروسکوپی ماده غذایی (تشکیل منفذ) شده و تغییر شکل و چروکیدگی را در آن ایجاد می‌کند.

وی عنوان کرد: چروکیدگی از عیوب مهم در میوه محسوب می‌شود و می‌تواند آثار منفی و نامطلوبی بر کیفیت محصول آبگیری شده بر جای بگذارد که از جمله آن ها می‌توان به تغییر شکل، کاهش حجم، افزایش سختی، شکاف سطحی، ترک خوردگی محصول و کاهش قابلیت آبگیری مجدد آن اشاره کرد. 

شاهی گفت: ویژگی ظاهری شامل صفاتی از قبیل شکل، رنگ، اندازه، میزان چروکیدگی و ترک خوردگی، نداشتن عوارض فیزیولوژیکی و همچنین بیماری‌های میکروبی، نقش بسیار مهمی در بازارپسندی عناب خشک  دارد.

عضو گروه پژوهشی تولید و فرآوری گیاهان استراتژیک جهاددانشگاهی خراسان جنوبی ادامه داد: با توجه به این که وضعیت ظاهری محصول مهم ترین شاخصه بازارپسندی آن است بنابراین هر عاملی که باعث کاهش چروکیدگی و شکستگی میوه عناب شود علاوه بر بهبود وضعیت ظاهری و بازارپسندی باعث ایجاد ارزش افزوده بیشتر برای کشاورزان خواهد شد. 

وی تصریح کرد: یکی از راه‌های بهبود عناب خشک شده از طریق بهبود ساختمان فیزیولوژیکی محصول توسط تیمارهای مختلف در زمان قبل و بعد از برداشت و همچنین روش خشک کردن است.

شاهی ادامه داد: یکی از روش‌های متداول در افزایش میزان سفتی و کاهش چروکیدگی و ترک خوردگی میوه‌ها استفاده از پوشش دهی است. استفاده از پوشش‌دهی به علت سهولت در مصرف، هزینه پایین و عدم نیاز به مهارت و تجهیزات خاص بسیار مورد توجه قرار گرفته است. علاوه براین استفاده از خشک کن مناسب نیز باعث کاهش میزان چروکیدگی و حفظ بهتر بافت در میوه خشک شده می شود.

عضو گروه پژوهشی تولید و فرآوری گیاهان استراتژیک جهاددانشگاهی خراسان جنوبی افزود: تفاوت اصلی روش‌های خشک کردن، تفاوت در دمای خشک کردن و مدت زمان انجام فرآیند است که این تفاوت‌ها باعث ایجاد اختلاف در چروکیدگی محصول می‌شود. بنابراین، روش خشک کردن و شرایط به کار رفته اثر قابل توجهی بر خواص کیفی و ظاهری محصول می‌گذارند.

شاهی اظهار داشت: کاهش میزان چروکیدگی و شکستگی عناب علاوه بر بهبود ویژگی‌های ظاهری میوه باعث کاهش بار میکروبی، افزایش مواد موثره و کاهش آلودگی میوه تازه در مدت نگهداری و همچنین افزایش بهره‌وری اقتصادی آن خواهد شد.

همچنین مدیر گروه پژوهشی تولید و فرآوری گیاهان استراتژیک جهاددانشگاهی خراسان جنوبی نیز اظهار داشت: تحقیقات مختلفی بر روی نگهداری پس از برداشت میوه عناب صورت گرفته ولی تاکنون در ایران تحقیقی در زمینه عوامل موثر بر کاهش چروکیدگی و شکستگی میوه عناب خشک شده صورت نگرفته است.

مهدی ابراهیمی گفت: اهمیت این موضوع در استان خراسان جنوبی که بیش از 97 درصد عناب کشور را تولید می‌کند منجر شد تا طرح پژوهشی با هدف کاهش میزان چروکیدگی و شکستگی عناب خشک با استفاده از روش ترکیبی پوشش خوراکی و استفاده از دستگاه‌های خشک کن توسط پژوهشگران گروه تولید و فرآوری گیاهان استراتژیک جهاددانشگاهی خراسان جنوبی به اجرا در آید.

وی بیان کرد: اقدامات فاز اول این طرح تحقیقاتی شامل انجام پیش تست‌های مقدماتی جهت تعیین تیمارهای آزمایشی به منظور اعمال در مزرعه و آزمایشگاه، انتخاب بهترین زمان و بهترین مرحله خشک کردن عناب، نحوه مطلوب پوشش دهی عناب و همچنین تعیین دمای بهینه جهت خشک کردن عناب با خشک کن تحت خلا در فروردین ماه سال جاری پایان پیدا کرد.

مدیر گروه پژوهشی تولید و فرآوری گیاهان استراتژیک جهاددانشگاهی خراسان جنوبی افزود: طرح پژوهشی کاهش میزان چروکیدگی و ترک خوردگی عناب خشک با استفاده از روش ترکیبی پوشش خوراکی و خشک کن طی یک دوره 18 ماهه و در سه فاز در مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی انجام خواهد گرفت.