عوامل موثر بر شادکامی جوانان ایرانی را بشناسید

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی به نقل از ایسنا، شادکامی حالتی است که با هیجان‌های مثبت و خوشایند مشخص می‌شود و دامنه آن از رضایت سطحی تا احساس خوشحالی عمیق را شامل می‌شود. شادکامی یک معیار سلامت روانی است و منافع محسوس بی‌شماری همچون افزایش سلامت جسمی، کاهش ناراحتی‌های روانی و طولانی‌شدن عمر را به همراه دارد. بسیاری از پژوهش‌های تجربی نشان داده‌اند که انسان‌های شاد، در زندگی با پیامدهای مثبتی مواجه می‌شوند. این پیامدها شامل افزایش روابط حمایت‌کننده، بهبود وضعیت سلامت روانی و جسمانی و در نتیجه طولانی‌شدن عمر است.
بدیهی است این موضوع در کشور ما نیز به‌ مانند هر کشور و منطقه دیگری، حایز اهمیت خاص خود است. بنابر آمارهای ارایه ‌شده در تحقیقات و مطابق با گزارش جهانی سال 2017 شادکامی، در بین سال‌های 2014 تا 2016، ایران رتبه 108 را در بین 155 کشور از این لحاظ داشته است. نسخه دیگر همین گزارش در سال 2018 نشان می‌دهد که بین سال‌های 2015 تا 2017، رتبه شادکامی ایران در بین 156 کشور، به 106 رسیده است. با این‌حال بنا به اعتقاد محققان، برای ارتقای شادکامی به‌عنوان شاخصی مهم و تاثیرگذار در ارتقای فضای کلی جامعه، باید آن را در مطالعاتی فراگیر مورد سنجش قرار داده و بر اساس اطلاعات به‌دست‌ آمده اقدامات مورد نیاز را برای ارتقای آن انجام داد.
در همین راستا، گروهی از محققان کشورمان از مرکز تحقیقات سنجش سلامت پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی اقدام به انجام پژوهشی کرده‌اند که در آن میزان شادکامی زنان و مردان ایرانی در دوره جوانی و در محدوده سنی 20 تا 40 سال مورد سنجش و بررسی علمی قرار گرفته است.
در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بزرگ، 14 هزار و 239 نفر از بین تمام زنان و مردان متاهل 20 تا 40 سال ساکن شهرها و روستاهای مختلف کشور مشارکت داشته‌اند که 46 درصد آن‌ها مرد و 54 درصد زن بوده‌اند.
اطلاعات و داده‌های مورد نیاز برای انجام این پژوهش، با استفاده از ابزار پرسشنامه از جمعیت فوق جمع‌آوری‌شده است و سپس این داده‌ها با استفاده از روش‌های آماری و با کمک کامپیوتر مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند.
براساس نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه، بین شادکامی و متغیرهایی نظیر سن، جنسیت، تعداد سال‌های تحصیل و محل سکونت ارتباط معنی‌داری مشاهده نمی‌شود، ولی وضعیت شغلی و نیز سطح درآمد ارتباط قابل‌توجهی با شادکامی نشان می‌دهند. به‌طوری‌که در این تحقیق، افراد بیکار در این مطالعه حدود 1.9 برابر از شادکامی کمتری نسبت به شاغلان برخوردار بوده‌اند.

مدارس نحوه برقراری ارتباطات و قبول مسوولیت‌های اجتماعی را به دانش‌آموزان بیاموزند
دکتر علی منتظری، محقق مرکز تحقیقات سنجش سلامت پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی و همکارانشان در این پژوهش اعتقاد دارند: «با این‌حال، کار و شغل، نسبت به جنبه‌هایی از زندگی مانند دوستی‌های صمیمانه، سلامتی و فعالیت‌های اجتماعی با شادکامی ارتباط کمتری دارد. از این‌ رو برخی از محققان در باب تعلیم‌وتربیت توصیه می‌کنند که مدارس به‌جای توجه به یادگیری فعالیت‌های تولیدی و کار، نحوه برقراری ارتباطات موفق اجتماعی با مردم و قبول مسوولیت‌های اجتماعی را به دانش‌آموزان بیاموزند».
محققان فوق می‌گویند: «متغیر موثر دیگر بر شادکامی در این مطالعه، سطح درآمد بوده است. افراد با سطح درآمد بد یا خیلی بد، شادکامی کمتری نسبت به افراد با درآمد خوب و خیلی خوب داشتند و با افزایش درآمد، شادکامی افزایش نشان می‌دهد. بر این اساس، درآمد، نقش مهمی در شادکامی انسان‌ها ایفا می‌کند. ولی با کمال تعجب مطالعات مشابهی که شادکامی مردم کشورهای مرفه را بررسی کرده‌اند، نشان داده‌اند که رضایت از زندگی در آن‌ها با افت‌وخیز درآمدشان در طی زندگی حرفه‌ای و نیز در بازنشستگی تغییر چندانی نمی‌کند که نیاز به موشکافی بیشتری دارد».
همچنین به‌رغم عدم تمرکز مطالعه فوق بر رابطه بین «سلامت و شادکامی» محققان معتقدند لازم است برای درک بیشتر رابطه شادکامی و متغیرهای اقتصادی و اجتماعی مانند شغل و درآمد به تحلیل‌های مربوط به رابطه سلامت نیز توجه دقیق‌تری کرد. مطالعات متعددی در خصوص رابطه شادکامی با سلامت انجام شده است. پیش‌بینی سلامت و طول عمر در جمعیت‌های سالم به‌واسطه شادکامی، ایجاد ناشادکامی ناشی از سلامت نامطلوب و نیز رابطه شادکامی با سلامت درک‌شده، سلامت جسمی و رفتارهای مربوط به سلامت از جمله نتایج با ارزش این مطالعات هستند که می‌توانند تحلیل‌های راهگشایی را به دست دهند.
دکتر منتظری، محقق اصلی این پژوهش و همکارانش می‌گویند: «اگرچه شادکامی با طول عمر در جمعیت بیمار همراه نیست و اثر مستقیمی بر مرگ‌ومیر ندارد، اما در افراد سالم از ابتلا به بیماری‌ها محافظت می‌کند. به‌این‌ترتیب می‌توان این‌چنین استدلال کرد که سلامت همگانی را می‌توان با سیاست‌های فزاینده شادکامی در مردم ارتقا داد».
همان‌گونه که اشاره شد بر اساس نتایج مطالعه فوق، بین وضعیت شغلی و نیز سطح درآمد که از عوامل اجتماعی و اقتصادی هستند، با شادکامی رابطه معنادار وجود داشت. در این خصوص دکتر منتظری و همکارانش اظهار داشته‌اند: «باید گفت که کاهش شادکامی در قبال بیکاری و نیز کاهش سطح درآمد، می‌تواند ناشی از عدم مطلوبیت سلامت در شرکت‌کنندگان باشد و این، نتیجه‌ای است که در مطالعات دیگر نیز مورد تأکید قرار گرفته است. به‌عبارت‌ دیگر ناشادکامی نتیجه‌ای است که در اثر ضعف در سلامت حاصل می‌شود. در واقع این نابرابری در درآمد و اشتغال است که پس از اثر بر سلامت افراد باعث ایجاد احساس عدم شادکامی در آن‌ها می‌شود».
شواهد نشان داده‌اند که بین رشد اقتصادی و کاهش نابرابری‌ها با شادکامی رابطه معنادار وجود دارد. لذا بر اساس نظر پژوهشگران مجری این مطالعه، به نظر می‌رسد که اگر چه جوانان در ایران به‌طورکلی گزارش کرده‌اند که «نسبتا شادکام» هستند، اما نابرابری‌های موجود در شادکامی باید بر اساس توزیع فرصت‌های برابر و ثروت برطرف شوند. لذا رسیدگی به معیشت جوانان، اشتغال‌زایی و اتخاذ تصمیمات مقتضی برای افزایش درآمد و ارتقای سطر اقتصادی ایشان نقش بسزایی در ارتقای شادکامی آن‌ها خواهد داشت.
گفتنی است، این یافته‌های ارزشمند، در قالب مقاله‌ای علمی پژوهشی در شماره آینده نشریه «پایش»، متعلق به پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی منتشر خواهند شد.
این نشریه در قالب دوماهنامه و به زبان فارسی منتشر می‌شود و دربرگیرنده مقالات مرتبط با شاخه‌های مختلف علوم بهداشتی است.