برای توسعه دریا محور باید تعریف درستی از توسعه پایدار داشته باشیم

به گزارش روابط عمومی جهاد دانشگاهی استان گیلان، دکتر فریبرز جمالزاد در همایش هم اندیشی فرصت ها و چالش های دریای خزر که امروز به مناسبت روز دریای خزر در موسسه تحقیقات بین المللی تاسماهیان دریای خزر برگزار شد با اشاره به اهمیت دریا در توسعه کشور گفت: ۹۰ درصد تجارت دنیا از طریق حمل و نقل دریایی انجام می شود و تا سال ۲۰۰۶ حدود ۸۹.۹ درصد حجم و ۷۰ درصد تجارت دنیا از طریق حمل و نقل دریایی بوده است.

وی با اشاره به تنوع آبزی پروری در دریای خزر اظهار کرد: برداشت ۴۰۰ هزار تن آبزی در سال از دریای خزر قطعا نقش بسزایی در تامین غذای کشور دارد و ما نمی توانیم آن را نادیده بگیریم و باید در راستای حفظ و نگهداری این ذخایر گام برداریم.

دکتر جمالزاد با اشاره به توسعه دریا محور گفت: سهم تولید دریایی از کل تولید کشور یک درصد و سهم اشتغال فعالیت های دریایی کمتر از یک درصد است که این امر حکایت از آن دارد که تاکنون از ظرفیت‌های دریایی به درستی بهره نبرده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه ۷۰ درصد از مرزها خشکی و ۳۰ درصد از مرزها دریایی است افزود: از ۳۰ درصد مرزهای دریایی ۹۳ درصد صادرات و واردات انجام می شود و این در حالیست که از ۷۰ درصد مرزهای خشکی تنها ۷ درصد صادرات و واردات صورت می گیرد که این موضوع جای بسی تامل دارد.

رییس جهاددانشگاهی گیلان با اشاره به موقعیت جغرافیایی کشور ایران که در قلب شاهراه ارتباطی شرق و غرب جهان یعنی آسیا و اروپا قرار گرفته است و همچنین دارای سه دریای متفاوت خلیج فارس، عمان و خزر است ادامه داد: توسعه دریا محور می تواند مسیر جدیدی برای ایران ایجاد کند زیرا توجه به دریا در اقتصاد کشور با وجود دسترسی به آبهای آزاد در شمال و جنوب کشور بسیار ناچیز است.

وی با اشاره به خصوصیات دریای خزر گفت: دریای خزر بزرگ ترین پیکره آبهای داخلی جهان محسوب می شود و سطح آن حدود بیست و هفت متر پایین تر از دریای آزاد است و طول آن حدود هزار و ۳۰۰ کیلومتر و عرض آن به طور متوسط ۳۴۴ کیلومتر و همچنین مساحت دریای خزر حدوداً ۳۷۸ هزار و ۴۰۰ کیلومتر مربع و عمق متوسط آن حدود ۱۸۰ متر است.

رییس جهاددانشگاهی گیلان اضافه کرد: بیش از ۵ هزار و ۳۰۰ کیلومتر از دریای خزر در قسمت کشورهای همسایه شمالی و هزار کیلومتر خط ساحلی آن در ایران قرار گرفته است و خط ساحلی مستقیم دریای خزر بالغ بر ۷۴۰ کیلومتر است.

وی با بیان اینکه  ۱۳۰ رودخانه به دریای خزر می ریزند که بزرگترین آنها عبارتند از ولگا،اورال ،کورا اترک، سفیدرود،  سولاک،سمور و گرگانرود است خاطرنشان کرد: مجموعه حوزه آبریز کاسپین ۵.۳   میلیون کیلومتر مربع و آب ورودی سالیانه به دریای کاسپین حدود ۳۰ کیلومتر مکعب است که تنها ۸ درصد از آن از حوزه آبریز واقع در ایران است.

دکتر جمالزاد با اشاره به وضعیت محیط زیست دریای خزر اظهار کرد: روسیه ۷۵ درصد  سهم آلودگی دریای خزر را بر عهده دارد و ایران با ۱۳ درصد سهم در مقام دوم و قزاقستان بدون آلاینده در رده آخر قرار گرفته است و در زمینه آلودگی نفتی نیز کشور آذربایجان به علت قدیمی بودن تکنولوژی استخراج نفت بیشترین سهم را به خود اختصاص داده که در این میان جریان آب این آلودگی ها را به سواحل ایران انتقال می‌دهد و همین امر سبب شده تا تنوع زیستی این حوزه با کاهش چشمگیر ذخایر گونه‌های ماهیان خاویاری، آزاد و فوک خزری و .... مواجه شود.

دکتر جمالزاد با تأکید بر اینکه در راستای توسعه پایدار دریا ابتدا باید تعریف درستی از توسعه پایدار داشته باشیم گفت: توسعه پایدار مفهومی است که از طریق پیوند بین ابعاد مختلف توسعه اقتصادی،فرهنگی، سیاسی و اجتماعی و توجه خاص به ملاحظات اکولوژیکی شکل گرفته است. در واقع توسعه پایدار دارای رویکردی جامع طبیعت گرا و انسان مدار و در بردارنده مفاهیم ارزشمندی در زمینه ی ارتقا و بهبود سلامت انسان ها و نظام های اکولوژیکی در بلندمدت و تامین نیازهای بشری بدون از بین بردن توانایی نسل آینده است و رسیدن به پویایی اقتصادی، محیط زیست قابل زندگی، برابری اجتماعی، از ابعاد مهم توسعه پایدار به شمار می رود.

وی به محورهای اصلی توسعه پایدار اشاره و اضافه کرد: توسعه پایدار بر روی محور دوگانه مردم و اکوسیستم تاکید دارد و بنابراین باید به موضوع اساسی بهبود بخشی کیفیت زندگی انسان و حفظ قابلیت زیست و تنوع کره زمین توجه داشته باشد.

این پژوهشگر محیط زیست همچنین اظهار کرد: مدیریت یکپارچه سواحل به دنبال سازگار کردن فعالیت های ناحیه ساحلی با یکدیگر است و رویکرد بهره برداری پایدار در این مدیریت در جستجوی سازگاری فعالیت های منطقه ساحلی با توان های محیطی است و اجرای مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی برمبنای شناخت مشکل، تعیین هدف، برنامه ریزی و سیاستگذاری ها است.

رییس جهاددانشگاهی گیلان به توسعه پایدار به روش DPSIR تاکید کرد و گفت: DPSIR مجموعه ای از شاخص ها را تولید و چارچوبی برای استفاده گسترده در زمینه‌ی توسعه پایدار را فراهم می کند این مدل با نیروی محرکه آغاز می‌شود و از طریق فشارها بر وضعیت و تاثیرات و اکوسیستم‌ها سلامت انسان و عملکرد و در نهایت منجر پاسخ می‌شود و از  آنجایی که روش DPSIR   می تواند فاکتورهای فراوانی را بررسی کند، بعنوان بهترین و مناسبترین روش محسوب می شود.

دکتر جمالزاد بیان کرد: بر این اساس نتیجه می گیریم DPSIR  پویا و بین رشته ای بوده  و این چارچوب زمینه ای را فراهم می کند تا انواع شاخصهای متفاوت با یکدیگر ترکیب شوند. مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی ( ICZM ) گامی بسوی توسعه پایدار است و جبران ضعف محدود کننده ICZM   براساس دینامیک های طبیعی و ایجاد افزایش قدرت تصمیم گیری بر اساس بکارگیری تکنیک های بکارگرفته شده امکان پذیر خواهد بود.