الگوی مناسب جهاددانشگاهی برای پژوهش در کشور/ مبارزه‌ی جامع برای اصلاح زیست‌بوم فناوری

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، دکتر سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس جمهور، ظهر امروز (سه‌شنبه، 3 دی‌ماه) در چهارمین دوره‌ی تجلیل از برترین‌های پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری این نهاد از ایجاد زیست‌بوم پژوهش در کشور سخن گفت و بیان کرد: رونق اقتصاد دانش‌بنیان با پول نیست، بلکه با شکل‌گیری اکوسیستم (زیست‌بوم) است. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه هوایی تصور بر قدرتمندی ایران بود، اما با آغاز جنگ فهمیدیم که هیچ دانش و فناوری در این حوزه نداریم؛ زیرا زیست بوم درستی برای آن شکل نگرفته بود؛ مانند کشورهایی عربی که هم‌اکنون مثل «بچه‌پول‌دارها» دست به توسعه با هزینه‌های زیاد زده‌اند و راهی که می‌روند به ترکستان است.‌
دکتر ستاری ادامه داد: اما در سال‌های اخیر اتفاقات خوبی برای شکل گیری زیست‌بوم نوآوری و فناوری در کشور افتاده است و مسیر درست را پیدا کردیم تا دیگر اشتباهات گذشته را تکرار نکنیم.
معاون علمی و فناوری رییس جمهوری درباره‌ی زیست‌بوم حوزه‌ی پژوهش، گفت: تفکرات اشتباهی در حوزه‌ی پژوهش وجود داشت که مانع پیشرفت آن شد؛ این زیست‌بوم نیاز به تغییر تفکر دارد. حدود صد سال در کشور پژوهشکده وجود دارد، اما واکسن وارد می‌شد. پس این موضوع نشان‌دهنده‌ی وجود مشکل است، اما در حال حاضر با وجود شتاب‌دهنده‌ها و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، ۱۷ قلم واکسن و دارو، آن هم ظرف ۲ تا ۳ سال تولید می‌شود؛ بدون نیاز به پول دولت.
دکتر ستاری با اشاره به تحریم ظالمانه‌ی ایران در حوزه‌ی «کک‌های سوزنی»، افزود: هفته‌ی گذشته آمریکا ما را برای کک سوزنی تحریم کرد. تحریم کک سوزنی در حالی است که ایران در حوزه‌ی شیمی تعداد زیادی دانشمند و مقالات علمی دارد و از نظر مقالات این حوزه رتبه‌ی پنجم دنیا هستیم. همچنین تعداد پژوهشکده‌های فعال این حوزه نیز کم نیست. پس توانمندی‌های علمی و فناورانه خوبی در این حوزه وجود دارد و از نظر نیروی انسانی خلاق نیز چیزی کم نداریم.
وی ادامه داد: پس قطعا مسیر را اشتباه رفته‌ایم و خودمان مقصر هستیم و این مساله باعث شرم ما می‌شود؛ باید زیست‌بوم در این حوزه شکل بگیرد، اما در سال‌های اخیر مسیر جدیدی در حوزه پژوهش باز شده است.

با پول صاحب فناوری و دانش نمی‌شویم
رییس ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش بنیان در ادامه با ذکر مثالی در حوزه زیست فناوری بیان کرد: خوشبختانه زیست بوم این حوزه به خوبی شکل گرفته است؛ به گونه‌ای که اگر امروز قصد تولید دارویی را داشته باشیم تا دو سال آینده تولید می‌شود. شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه زیست فناوری سالیانه ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری روی خطوط تولید خود انجام می‌دهند و با وجود این زیست بوم در حوزه داروسازی خروج نیروی انسانی بسیار کاهش یافته است.
دکتر ستاری در ادامه با بیان اینکه پژوهشی که محصول نتیجه آن نباشد، بی فایده است، افزود: محصول حاصل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در پژوهش است و دولت تنها باید برای ایجاد زیرساخت‌های پژوهش و پژوهش پایه سرمایه‌گذاری کند. زمانی که زمینه و زیرساخت‌ها برای حضور بخش خصوصی فراهم شود، نتیجه‌ی آن تولید محصولی اثرمند و رقابت پذیر است.
وی افازود: این‌که سازمان‌ها را مجیور کردیم 1 یا 2 درصد بودجه خود را صرف پژوهش کنند، کاری اشتباه است، زیرا مشکل پژوهش پول نیست. با پول صاحب فناوری و دانش نمی‌شویم. دانش یادگرفتنی است و بدون تلاش به جایی نمی‌رسد.
رییس بنیاد ملی نخبگان به رونق زیست بوم فناوری و نوآوری در کشور اشاره کرد و گفت: این زیست بوم بازیگران متعددی دارد که سال گذشته ۹۰ هزارمیلیارد تومان برای کشور درآمد کسب کردند و در حال نقش آفرینی در تولید ناخالص کشور هستند. پس زمانی که موضوع اقتصاد دانش بنیان تاکید می‌شود یعنی همه به نتیجه رسیده‌اند که راه حل رفع مشکلات است.
معاون علمی و فناوری رییس جمهوری همچنین بیان کرد: دو محور در پژوهش وجود دارد. پژوهش پایه و پژوهشی که به بازار می‌رسد. این دو زیست بوم و نوع تفکرات آن متفاوت است. باید دید که می‌خواهیم پژوهش فردی باشد یا کاربردی؛ در پژوهش کاربردی باید پلتفرم داشته باشیم و در این صورت به نتایج خوبی دست می‌یابیم و موضوعات جدید و خروجی تازه‌ای داریم که می‌توانند اساس راه اندازی یک شتابدهنده باشند.

توان جهاددانشگاهی برای محورشدن در توسعه‌ی پژوهش کشور
دکتر ستاری درباره همکاری با جهاددانشگاهی نیز گفت: این نهاد همیشه الگوی مناسبی را برای حوزه پژوهش ارائه کرده و پروژه‌های خود را تقاضامحور تعریف کرده است و اشتباهات دولت را در این سال‌ها تکرار نکرده است؛ جهاددانشگاهی می‌تواند محوری برای توسعه‌ی پژوهش در کشور باشد.
وی ادامه داد: همه ما باید در یک جبهه با اقتصاد نفتی و سیستمی که در کشور ایجاد کرده است، مبارزه کنیم. در این راستا همکاری‌های معاونت علمی با جهاددانشگاهی با قدرت افزایش می‌یابد. معاونت علمی آماده حمایت از جهاد دانشگاهی برای راه اندازی شتاب‌دهنده‌ها و ایجاد اشتغال در کشور است.
به گفته‌ی معاون علمی و فناوری رییس جمهوری، تحریم‌ها فرصت استثنایی است تا خودمان را نشان دهیم و اثبات کنیم و با ارائه طرح و ایده‌ها و در نتیجه محصولات جدید واردات را کاهش دهیم.
رییس بنیاد نخبگان در پایان با اشاره به این‌که پول، اولویت پنجم، ششم در فعالیت‌های پژوهشی است و با توکل این مساله حل می‌شود، بیان کرد: همه در یک مبارزه هستیم؛ تحقق اقتصاد دانش‌بنیان با یک مبارزه‌ی همه‌جانبه در برابر اقتصاد نفتی انجام می‌شود.