اولین نشست تخصصی تفسیر اجتماعی قرآن کریم برگزار شد

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی واحد استان البرز، دکتر علی اسودی در نخستین نشست از نشست‌های تفسیر اجتماعی قرآن کریم که توسط اداره فعالیت‌های دینی، ادبی و هنری معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی استان البرز در دانشگاه خوارزمی برگزار شد، گفت: تفسیر همواره یکی از دغدغه‌های اسلام بوده است چون قرآن اصولاً نیازمند حلاجی و دقت است و بر آن تاکید بسیاری شده است.

اسودی ادامه داد: تفسیر در سیر تکاملی خود چهار دوره بیانی، فقهی، علمی و موضوعی را پشت سر گذاشته و عمده تفاسیر قدیمی از نوع بیانی است.

وی با بیان این که افرادی چون «محمد مبارک» و «محمد رجب البیومی» به تفسیر بیانی قرآن پرداخته‌اند گفت: تفسیر بیانی قرآن در واقع استفاده از تصاویر مأنوس برای رسیدن به معقولات است، مثلا پس از یک دوره توقف نزول وحی بر پیامبر (ص) مشرکان بر پیامبر خرده گرفتند که خداوند تو را فراموش کرده است، پس از این موضوع سوره «ضحی» نازل شد.

وی با بیان این که ضحی در تفکر عرب حد فاصل ساعت ۱۰: ۳۰ تا ۱۲ و به عنوان اوج روشنایی در نظر گرفته می‌شود، افزود: در تفسیر بیانی نزول این سوره به پایان تاریکی تعبیر می‌شود.

اسودی ادامه داد: یا از نمونه‌های دیگر تفسیر بیانی می‌توان به مواردی چون اسامی که برای قیامت در قرآن عنوان شده اشاره کرد، یکی از این نام‌ها «صاخه» است؛ در میان عرب زبانان آمدن حروف ص و خ حالت گوش‌خراشی دارد و در تفسیر بیانی عنوان می‌شود که این نام با حالت وقوع قیامت همسانی آوایی دارد؛ یا در جایی دیگر با عنوان «واقعه» از آن یاد شده است، با تقسیم این کلمه به سه بخش «وا» «قِ» و «عه» حالت فراز، فرود و ثباتی که درباره قیامت در قرآن از آن یاد شد تداعی می‌شود.

این استاد دانشگاه خوارزمی در ادامه به تفسیر فقهی قرآن کریم اشاره و خاطرنشان کرد: رویکرد تفسیر فقهی بر این اساس است که معجزه قرآن فقط در زبان و بیان نیست و قرآن در باب قانونگذاری هم سرآمد است، اولین تفسیر فقهی قرآن توسط شافعی در کتاب «آیات الاحکام» بیان شده است، در شیعه کسانی که تفسیر فقهی قرآن را نوشته‌اند کم هستند، افرادی چون راوندی که در کتاب «فقه‌القرآن» از قصص قرآنی احکام فقهی استخراج کرده است، فاضل مقداد، مقدس اردبیلی و فاضل جواد الکاظمی هم از دیگر این افراد هستند.

وی در خصوص تفسر علمی قرآن کریم هم تصریح کرد: این نوع از تفسیر با پیشرفت علوم فیزیک، شیمی و... شکل گرفت به عنوان نمونه یکی از افعالی که در قرآن زیاد به کار رفته فعل «جعل» است، به عنوان مثال در آیه «وَ جَعَلَ الْقَمَرَ فِیهِنَّ نُورًا» اما با پیشرفت علم مشخص شد که ماه از خود نور ندارد و مرجع نور نیست، در تفسیر علمی این آیه اینطور عنوان می‌شود که جعل دو مفعولی به معنای تبدیل کردن یا همان convert در زبان انگلیسی است-که متأسفانه در ترجمه قرآن این فعل «قرار دادن» معنا می‌شود-پس در اینجا نمی‌توان گفت «جَعَلَ» به معنای «قرار دادن» است و در اینجا به معنی «تبدیل کردن» است و این آیه از نظر علمی مشکلی ندارد.

اسودی با اشاره به مطرح شدن تفسیر موضوعی قرآن خاطرنشان کرد: تفسیر موضوعی به دنبال آن است که قرآن را نه سوره به سوره بلکه به صورت کلی و در قالب موضوع‌بندی تفسیر کند، مثلاً در جامعه مسائل زنان یکی از موضوعات چالش‌برانگیز است، شیخ شلتوت با این رویکرد دو کتاب «الامره و القرآن» و «الحرب و القرآن» را نوشته است.

وی خاطرنشان کرد: اما اولین تفسیر کامل موضوعی را احمد سیدالکومی در کتاب «التفسیر الموضوعی للقرآن» آورده است، در جلسات بعد مشخصاً به تفسیر و با محور موضوعات اجتماعی خواهیم پرداخت.

گفتنی است، اولین نشست 4 آبان ماه برگزار شد و دومین نشست تخصصی شنبه 11 آبان ماه از ساعت 12:15 تا 13:30 در سالن فرهنگ دانشگاه خوارزمی کرج برگزار خواهد شد.