تعیین جنسیت جنین به کدام شیوه موثرتر است؟

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی به نقل از ایسنا، این روزها فضای مجازی و حقیقی پر شده است از انواع و اقسام راهکارها و توصیه‌ها برای تعیین جنسیت جنین؛ از رژیم‌های غذایی مختلف و زمان‌بندی‌های گوناگون برای اقدام به بارداری گرفته تا گیاهان دارویی و طب سنتی و غیره، به‌تازگی هم برخی کلینیک‌ها و پزشکان روش‌های مدرن‌تری را پیشنهاد می‌کنند، مثل انجام آی یو آی یا تزریق اسپرم به داخل رحم. اما وقتی منابع علمی را جست‌وجو می‌کنیم، درمی‌یابیم که تنها روش قطعی انتخاب جنسیت جنین، انجام آی وی اف یا لقاح آزمایشگاهی به همراه پی جی دی یا تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی است.

دکتر مریم رفعتی متخصص ژنتیک و عضو هیأت علمی پژوهشگاه ابن سینا جهاددانگاهی در رابطه با این که آیا واقعاً علم به آن حد از توانایی رسیده است که بشر بتواند جنسیت فرزند خود را انتخاب کند؟، اظهار کرد: پیشرفت‌هایی که هم در حوزه فناوری تولید مثل و هم در حوزه ژنتیک به دست آمده و ترکیب دستاوردهای این دو حوزه، این کار را ممکن کرده است. ما می‌توانیم با انجام آی وی اف یا لقاح آزمایشگاهی، جنین را در محیط آزمایشگاهی تشکیل دهیم و با نمونه‌برداری از جنین و استفاده از تکنیک ژنتیکی پی جی دی، یعنی تشخیص پیش از لانه‌گزینی، جنسیت جنین را قبل از انتقال به رحم مشخص کنیم و سپس جنین با جنسیت دلخواه پدر و مادر را به رحم مادر منتقل کنیم.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه ابن سینا با بیان اینکه در حال حاضر این تنها راه قابل اعتماد و دقیق تعیین جنسیت جنین محسوب می شود، گفت: در حال حاضر تنها راه دقیق و نزدیک به صد در صد، همین انجام آی وی اف به همراه پی جی دی است‌.

وی درباره صحبت هایی که روش آی یو آی را هم به‌عنوان روش قطعی انتخاب جنسیت جنین مطرح می‌کنند، توضیح داد: متأسفانه این رویکرد نادرست و نادقیق است. شاید لازم باشد اول درباره آی یو آی توضیح بدهم. در روش آی یو آی، اسپرم از آقا گرفته می‌شود و پس از شست‌وشو و آماده‌سازی در آزمایشگاه، به داخل رحم خانم منتقل می‌شود تا بتواند آنجا با تخمک لقاح کند و جنین تشکیل شود. روش هایی وجود دارند که می‌توان پیش از انتقال، با استفاده از آنها تکنیک اسپرم‌های دارای کرموزوم Y را از اسپرم‌های دارای کرموزوم X جدا کرد. یعنی در اصطلاح عامیانه، می‌توان اسپرم‌های پسرساز و دخترساز را جدا کرد و فقط اسپرم‌هایی را منتقل کرد که جنسیت دلخواه زوج‌ را می‌سازند. اما نکته مهم این است که میزان قطعیت این روش چقدر است؟!

رفعتی با تاکید بر اینکه موفقیت در این روش ۱۰۰ درصدی نیست، اظهار کرد: بسته به تکنیک‌های مورد استفاده دقت این روش در انتخاب جنسیت، بین ۶۰ تا ۸۰ درصد است. البته، در مورد جنسیت دختر دقت این روش بالاتر بوده و به ۹۰ درصد هم می‌رسد، اما در مورد جنسیت پسر این جدا سازی به مراتب کمتر است، بنابراین، این ادعا که می‌توان با استفاده از روش آی یو آی به‌صورت قطعی تعیین جنسیت کرد، نادرست است.

این متخصص درباره تاثیر روش های تغذیه ای در تعیین جنسیت جنین، گفت: شاید بهتر باشد متخصصان تغذیه به این پرسش پاسخ دهند، اما شواهد موجود در منابع علمی معتبر نشان داده اند که رژیم غذایی تاثیر قابل توجه و معنا داری در جنسیت جنین ندارد.

وی در ارتباط با دلایل انتخاب شیوه‌های تعیین جنسیت که کارآمدی کمتری دارند از سوی مردم، گفت: یک دلیل می‌تواند نداشتن آگاهی و اطلاعات لازم باشد. شاید خیلی‌ها از وجود چنین امکاناتی در کشور خبر ندارند. دلیل دیگر احتمالاً زمان‌بر بودن، هزینه‌بر بودن و پیچیده بودن این روش است. مثلاً آی یو آی در مقایسه با آی وی اف بسیار ارزان‌تر و راحت‌تر است و برای انتخاب جنسیت به روش آی یو آی، نیازی به ای وی اف و نمونه برداری از جنین و استفاده از تکنیک‌های ژنتیکی نیست. به همین خاطر خیلی‌ها ترجیح می‌دهند آن روش‌ها را امتحان کنند. اما به دلیل محدودیت های تکنیکی این روشها، مراجعینی داشته ایم که بعد از امتحان کردن راهکارهای مختلف تغذیه‌ای و انجام آی یو آی، یک یا چند بارداری دیگر با جنین غیر دلخواه داشته اند و به همین دلیل به دنبال روش های دقیق و قطعی تری بوده اند.

این متخصص ژنتیک در پاسخ به این سئوال که آیا شما اقدام برای تعیین جنسیت جنین را توصیه می‌کنید، اظهار کرد: مطمئنا" از نگاه پزشکی و بالینی این کار توصیه نمی شود و ما به هیچ وجه خانواده را تشویق به انجام این امر نمی کنیم چرا که از سویی اقدامی پر هزینه و پیچیده است و از سوی دیگر هیچ نفع بالینی برای خانواده به همراه ندارد. به خصوص که اندک مواردی هم که در گذشته به دلیل وجود بیماری های وابسته به جنس در خانواده، انتخاب جنسیت به عنوان روش درمانی توصیه می شد، در حال حاضر مورد ندارند و با روش های پیشرفته می توان جهش را شناسایی کرد و بدون انتخاب جنسیت از تکرار بیماری در خانواده پیشگیری کرد، اما ما در مقام و جایگاه قضاوت درباره تصمیم مراجعان یا توصیه به آنها نیز نیستیم. اگر زوجی بنا به هر دلیل شخصی، خانوادگی یا فرهنگی، تصمیم به تعیین جنسیت جنین می‌گیرند و متقاضی این خدمت هستند، مشروط به اینکه انتخابشان آگاهانه باشد و در طی مشاوره ژنتیک به کلیه جوانب و توانایی ها و محدودیتهای این روش آگاهی پیدا کنند، این خدمت به آنها ارائه می شود. بدون هرگونه اظهار نظر یا داوری اخلاقی یا فرهنگی. البته مرکز ابن‌سینا با توجه به ملاحظات بالینی و اخلاقی، ضوابطی هم در این زمینه دارد که مهم‌ترین آنها در اولویت قرار دادن سلامتی و باروری مادر است.