ادامه روند نوآوری ها و تکمیل نیازهای جامعه علمی داخلی و بین المللی توسط مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران

به گزارش روابط عمومی مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران وابسته به جهاددانشگاهی، مراکز ذخایر زیستی دهه‌های متمادی است که با گردآوری، شناسایی، تکثیر، ذخیره و عرضه نمونه‌های استاندارد، زیرساخت و شتاب دهنده مطالعات علوم زیستی و صنایع وابسته به شمار می‌آیند. قابلیت‌های انکارناپذیر نمونه‌های زیستی برای برآوردن نیاز بشر تا آنجا پیشرفته است که طی سالهای اخیر سیاستهای اقتصادی اغلب کشورهای پیشرفته، فناوری‌های زیستی را یکی از ارکان اصلی رفع انواع نیازها در حوزه‌های مختلف سلامت، غذا، انرژی، دوام محیط زیست و ... در کنار ثروت سازی معرفی نموده است. ارزش بازار جهانی این صنایع در سال 2017 بیش از 390 بیلیون دلار گزارش شده است و پیش بینی می‌شود که این رقم در سال 2026 به بیش از 741 بیلیون برسد. قابلیت ذخایر غنی و ارزشمند زیستی کشور که از نظر تنوع زیستی، در مقایسه، گاهی با ذخایر یک قاره برابری می‌کند، می‌تواند یکی از راههای رسیدن به بخشی از چشم اندازهای برنامه‌های میان مدت و بلند مدت و استغنا از درآمدهای نفتی باشد.

دکتر سید مجید تولیت سرپرست این مرکز، بیان کرد: جهاددانشگاهی در سال 1386 با پذیرفتن ماموریت تاسیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران، جامع‌ترین مرکز ذخایر زیستی منطقه را بنیان گذاشت و با تلاش جهادی مراحل مطالعات، طراحی، جذب و آموزش نیروی متخصص، راه‌اندازی آزمایشگاه‌ها و روش‌های استاندارد به‌سرعت طی شد و بانک سلول‌های انسانی و جانوری به‌عنوان نخستین بخش در سال 1388 با شروع خدمت‌رسانی اعلام موجودیت نمود.

تولیت افزود: این بانک طی قریب به یک دهه از شروع کار خود نه تنها کلیه استانداردها و خدمات خاص بانک سلولی، مشابه دیگر بانک‌های جهانی را راه‌اندازی و ارائه نموده است، بلکه با توجه به نیاز کشور در زمینه تهیه و ارائه مجموعه‌های سلولی حیوانات وحشی و دام‌های در معرض انقراض کشور و نیز مجموعه‌های رده‌های سلولی از اقوام مختلف ایرانی و بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های ژنتیک و رده‌های سلولی سرطانی بومی، رده‌های سلولی بنیادی و بافت‌های جنسی و تعدادی از رده‌های مورد نیاز در صنایع زیستی نیز گام‌های بلندی برداشته است که به این ترتیب تا کنون از هدر رفت صدها هزار دلار جلوگیری نموده است و در شرایط تحریم‌های گوناگون از توقف بسیاری از مطالعات دانشگاهی و صنعتی جلوگیری نموده است.

سرپرست مرکز همچنین گفت: تهیه مجموعه‌های سلولی اسبچه خزر، شتر دوکوهانه، بز مرخز، گاوهای گلپایگانی و سیستانی، نمونه‌های حیوانات وحشی مانند پلنگ ایرانی، ماهی آزاد دریای خزر، تخم حاوی جنین ماهی خاویاری ایران (قره برون)، مجموعه‌های پالپ دندان، سلول‌های بنیادی مزانشیمی، سلول‌های لنفوبلاستوئیدی از اقوام مختلف ایرانی، مجموعه سلولی سرطان پستان، مجموعه سلولی سرطان دهان، مجموعه تالاسمی، مجموعه سلول‌های کاربردی در تولیدات زیست فن‌آوری، مجموعه سلولی از حیوانات آزمایشگاهی... از جمله این سلول‌ها هستند که شامل قریب به 1400 رده تولیدی و جمع آوری شده استاندارد و شناسنامه دارند.

وی خاطرنشان کرد: ارائه بیش از 40 نوع خدمات در زمینه بانک سلولی و تحقیقات زیست پزشکی مختلف و موارد مشتق شده در زمینه‌های انسانی و جانوری از جمله خدمات تشخیص تقلبات در گوشت و فرآورده‌های گوشتی، تعیین جنسیت پرندگان؛ تشخیص والد و تهیه شناسنامه ژنتیکی دام و حیوانات خانگی معمول و... انواع خدمات تکثیر سلول و سنجش سمیت سلولی و ژنتیکی نانوماتریال و بیو ماتریال و انواع داروها در کنار ارائه گواهی کیفیت سلول برای برخی محصولات زیست فن‌آوری و چاپ مقالات، نگهداری رده‌های سلولی برای صنایع زیست فن‌آوری، تهیه و ارائه انواع کیت‌های تحقیقاتی و دانش‌آموزی و ارائه کارگاه‌ها و دوره‌های مختلف آموزشی برای کارشناسان دانشگاه‌ها و صنایع زیستی و مراکز تحقیقاتی و دانشجویان سراسر کشور در زمینه بانک سلول و پذیرش دانشجو برای انجام پایان‌نامه در محیط بانک از فعالیت‌های بانک سلولی مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران بوده است. اجرای بیش از 22600 آزمایش مربوط به خدمات و بانک سلول و ارائه (فروش) بیش از 1200 نمونه سلولی خلاصه‌ای از خدمات بانک است.

تولیت در خاتمه گفت: در ادامه روند نوآوری‌ها و تکمیل نیازهای جامعه علمی داخلی و بین‌المللی، اجرا و تدوین طرح‌های تهیه مجموعه سلولی از بیماران مبتلابه مالتیپل اسکلروزیس (بیماران ام-اس)، تولید رده‌های سلولی سرطانی دست‌کاری ژنتیکی شده و تهیه مجموعه بافت‌ها و سلول‌های جنسی را در برنامه خود قرار داده است. تهیه رده‌های سلولی نامیرا از سلول‌های غیرقابل پاساژ یکی دیگر از ایده‌های در حال پیگیری است که در گام اول به‌عنوان پایلوت، دو رده سلولی گرانولوزای نرمال و بیماری تخمدان پلی سیستیک با قابلیت پاساژپذیری و انجماد برای اولین بار تولید و شناسنامه‌دار شده‌اند.