جوان‌گرایی؛ پیشران فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی

به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی به نقل از ایکنا، سید محمدجواد شوشتری، رییس سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور با بیان این که نام جهاددانشگاهی از دو نگاه جهادی و دانشگاهی نشات گرفته و بار مثبتی دارد، اظهار کرد: فعالیت‌های جهادی از سال ۵۹ رونق گرفت؛ در آن دوران جهاد بیشتر با امور دفاع مقدس و فعالیت در جبهه‌ها مرتبط بود، اما قرار گرفتن این کلمه در کنار دانشگاه، مسوولیت سنگینی را آفرید که اصطلاح‌شناسی خاص خود را می‌خواهد. جهاد به معنای واقعی کلمه یعنی بی‌اهمیت بودن پول و زمان، عاقلانه کار کنید و پشتکار داشته باشید، نگاهتان متوجه تربیت نیروی انسانی باشد و متخصص و متعهد باشید. می‌توان گفت اگر فردی متعهد باشد و تخصص نداشته باشد، در واقع انسان متعهدی نیست.

وی با تاکید بر این که پس از شکل‌گیری انقلاب فرهنگی و بازگشایی دوباره دانشگاه‌ها، جهاددانشگاهی توانست خانه‌گزینی خوبی در دانشگاه‌ها انجام دهد، ادامه داد: این نهاد توانست در بسیاری از دانشگاه‌ها جای خود را پیدا کند و پابه‌پای دیگر نهادهای نوپا مانند نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، بسیج، انجمن‌های علمی و تخصصی و... فعالیت جدی کند. ویژگی بارز جهاددانشگاهی در طول این سال‌ها که عاملی برای موفقیت‌های آن محسوب می‌شود، عدم پیروی از خط مشی سیاسی بوده است. جهاددانشگاهی همیشه پای کار دولت‌ها بوده و از آن‌ها در هر دوره‌ای حمایت و در عین حال تلاش کرده راهبردهای فعالیتی خود را بدون در نظر گرفتن جریان غالب سیاسی در کشور دنبال کند. پیش از وقوع انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها و در بحبوحه جنگ، نیز جهاددانشگاهی به کمک صنایع دفاعی کشور شتافت و خلاقیت‌هایی به خرج داد که در آن زمان به نوعی پشتیبانی مهندسی از جنگ بود.

رییس سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور در ادامه افزود: هم زمان با شروع فعالیت دوباره دانشگاه‌ها، بخش عمده فعالیت‌های جهاددانشگاهی در این فضا، معطوف به موضوعات فرهنگی و هنری بود. این نهاد سیاسی نبود و بیشتر به مسائل فرهنگی توجه داشت، بنابراین در میان دعوای جریانات مختلف، در زمینه نیروسازی فعالیت می‌کرد، برای مثال در فضایی مانند دانشگاه تهران و کوی دانشگاه، بسیاری از حرکت‌های مطلوب فرهنگی را به ثمر نشاند. تأسیس مسجد، سینما، تئاتر و راه‌اندازی نمایشگاه اقوام در فضای کوی دانشگاه که بزرگ‌ترین خوابگاه دانشجویی کشور است، از سوی جهاددانشگاهی پیگیری و اجرا شد. جهاددانشگاهی از همان ابتدا نقش فرهنگی خود را به خوبی ایفا کرد، دلیل این نقش‌آفرینی سپردن کار به جوانان بود و دانشجویان نقش اصلی در پیشبرد اهداف داشتند.

سنگ‌اندازی در مسیر فعالیت جهاددانشگاهی

شوشتری در بخش دیگری از این گفت‌وگو به دوره‌های تلخ و سنگ‌اندازی‌های مختلف در مسیر فعالیت این نهاد انقلابی اشاره کرد و گفت: در یک دوره زمانی، دولت وقت فشار آورد تا جهاد را از دانشگاه‌ها بیرون کند، بنابراین بخش عمده‌ای از وقت جهاد در آن زمان، صرف این مساله شد که در دانشگاه بماند یا نماند! وقتی سکنی و به تبع آن ثبات جهاد به خطر افتاد، بخش زیادی از زمان و وقت این نهاد درگیر مساله ماندن یا رفتن شد. جهاد در کوی دانشگاه و دانشگاه تهران توانست مقاومت کند و بماند، ولی در برخی دانشگاه‌ها این اتفاق نیفتاد و به نوعی از محل خدمت اصلی خود یعنی دانشگاه دور شد.

رییس سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور با بیان این که علی‌رغم همه مزاحمت‌ها برای جهاددانشگاهی، به دلیل ارتباط خوب این نهاد با دانشجویان، جهاد توانست در دانشگاه بماند و در همه زمینه‌های فرهنگی، علمی - پژوهشی و آموزشی و بعدتر صنایع ورود کند و کار خود را انجام دهد، ادامه داد: آن زمان نهادهای دیگری به موازات فعالیت جهاد در دانشگاه‌ها به وجود آمد که از جمله این نهادها بسیج دانشجویی بود؛ اما جهاد همچنان خط مستقیم خود را پی می‌گرفت و اقدام به برگزاری انواع دوره‌ها و کلاس‌ها می‌کرد؛ به همین دلیل همه اقشار دانشجویی، مشتری حرفه‌ای جهاد بودند و این امر برگ برنده‌ای برای جهاددانشگاهی بود.

وی بیان کرد: جهاددانشگاهی یک نهاد انقلابی است و تاکنون توانسته به وظایف خود جامه عمل بپوشاند، گرچه اشکالاتی هم وجود دارد و آزمایش‌ها، خطاها و ناپختگی‌هایی نیز رخ داد، اما وجهه و اعتبار جهاد در میان دانشجویان نشان از اقبال بیش از پیش قشر جوان دانشجو به این نهاد است.

به بیان رییس سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور، جهاددانشگاهی چشم‌اندازی برای فعالیت‌های خود دارد و تاکنون تلاش کرده در همه زمینه‌ها از جمله دانش‌بنیان، استارت‌آپ‌ها، تقویت‌کننده‌ها و تأسیس پارک‌های علم و فناوری ورود کند و همواره در همه این عرصه‌ها خود را به‌روز کرده و تلاش داشته با بدنه دانشگاه‌ها ارتباط بیشتری برقرار کند. این نهاد مولود محترم و مقدسی است.

وقت جهاد باید صرف خلاقیت شود نه کسب پول

وی با تاکید بر این که این فعالیت‌ها کافی نیست و جهاددانشگاهی باید خود را از نفوذ بوروکراسی اداری حاکم بر بسیاری از نهادهای اجرایی کشور دور کند، گفت: فرایند کار در این نهاد، نباید شبیه به وزارتخانه‌ها باشد. سیستم تصمیم‌گیری در جهاددانشگاهی شورایی است؛ بنابراین حمایتی که دولت باید از جهاد داشته باشد، ضعیف است. جهاددانشگاهی از پتانسیل و ظرفیت‌هایی برخوردار است که اگر دولت بر آن سرمایه‌گذاری کند، شاهد خروجی‌های خوبی از سوی جهاد با طول بُرد بیشتری خواهد بود؛ اما اگر این نهاد بخواهد وقت خود را صرف کسب پول کند، فرصتی برای تأمل و خلاقیت ندارد؛ بنابراین توانمندی خود را باید صرف پول درآوردن کند تا با بودجه به دست آمده بتواند طرح‌ها را اجرا کند.

شوشتری با بیان این که مخاطب فعالیت‌های جهاددانشگاهی با سایر نهادها متفاوت است، تصریح کرد: همه طیف‌ها مخاطب جهاد هستند و این نهاد مشتری خاص ندارد و این‌طور نیست که طیف خاصی به سمت جهاددانشگاهی بیاید. گرچه جهاد در بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی از جمله کار تخصصی - عقیدتی یا بحث‌هایی مانند امام‌شناسی و علم کلام ورود نکرده، اما تمرکز ویژه‌ای بر قرآن و سبک زندگی ایرانی - اسلامی دارد. مرکز فعالیت‌های قرآنی دانشجویان وابسته به این نهاد، تاکنون ۲۶ دوره جشنواره و مسابقات دانشجویی را به این دلیل که کسی متولی برگزاری این برنامه نبوده؛ برگزار کرده است. بعد از رسیدن به پختگی و بلوغ این رویداد، یکی از سازمان‌های دولتی پیشنهاد داد که می‌توانیم این کار را انجام دهیم و جهاد هم کار را به آن‌ها واگذار کرد. برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن دانشجویان مسلمان، راه‌اندازی خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) از سوی جهاد نیز به علت عدم ورود سایر نهادها به این حوزه‌های تخصصی بود.

جهاددانشگاهی آماده الگودهی

وی با اشاره به این که مرکز فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه تهران به تازگی راه‌اندازی شده و این در حالی است که مرکز فعالیت‌های قرآنی جهاددانشگاهی بین سال‌های ۷۷ و ۷۸ دایر شد و خبرگزاری قرآنی (ایکنا) هم کار خود را در سال ۸۲ به صورت رسمی آغاز کرد، گفت: رویکرد جهاد از ابتدا ارائه الگو و معرفی آن به سایرین بود. تنها در صورتی ایده را در اختیار کسی نمی‌گذارد که خاص باشد. الگوبرداری و کپی از ایده‌های گزین جهاد بخش عمده‌ای از اهداف فعالیت‌های جهاددانشگاهی بوده است، یعنی کاری را از صفر شروع می‌کند و متولی راه‌اندازی آن می‌شود، اما به محض این که نهادی حاضر به قبول مسوولیت آن شود، کار را به مجموعه داوطلب واگذار می‌کند؛ گرچه امروز جهاددانشگاهی به خودی خود مجری است و ساختاری سازمان‌یافته دارد.

رییس سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور در بخش دیگری از سخنان خود به عدم ورود جهاد به موضوع معرفی خود به سایر دستگاه‌ها اشاره و بیان کرد: باید این ضعف را بپذیریم که جهاد نتوانسته خود را به درستی معرفی کند. بخشی از این امر به علت نگاه جهادی حاکم است چرا که برای این نهاد بیشتر از هر چیز، انجام کار اهمیت دارد. از طرفی خبرگزاری دانشجویان ایران به این منظور راه‌اندازی شد که رویدادها و اخبار دانشگاهی را رصد و اطلاع‌رسانی کند، اما کم‌کم و به‌مثابه گسترده شدن مسائل و مشکلات در سطح کشور، این خبرگزاری فعالیت خود را گسترش داد و امروز به یکی از معتبرترین خبرگزاری‌های کشور تبدیل شده است.

وی به جلسه اخیر و دیدار مدیران جهاددانشگاهی با رییس رسانه ملی اشاره کرد و گفت: علی عسکری در این دیدار و گفت و گوها راه را باز کرد؛ وی با مطرح این موضوع که تاکنون نسبت به گستردگی و تنوع فعالیت‌های جهاددانشگاهی بی‌اطلاع بوده است، خواستار استفاده جهاد از شبکه‌های رادیو و تلویزیون و حضور کارشناسان جهاد در رسانه ملی به منظور معرفی فعالیت‌های این نهاد انقلابی شد. استفاده جهاددانشگاهی از فضای رسانه ملی می‌توانست ۲۰ سال پیش رخ دهد، اما به دلیل نداشتن انگیزه برای بزرگ شدن این نهاد از سوی مدیران جهاد، کوتاهی شد که خطای راهبردی محسوب می‌شود. مدیران جهاد هم باید برایشان مهم باشد که فعالیت‌های جهاد در رسانه‌های خودشان دیده و شناسانده شود.

شوشتری با اشاره به انتظاراتی که امروز باید از رسانه‌های جهاددانشگاهی داشت، گفت: ما مدیون جهاد هستیم و می‌توانیم نقدهای سازنده‌ای نیز به این نهاد داشته باشیم، به شرط این که خوب جهاد را هم به خوبی بیان کنیم. اگر قرار باشد جهاد در حوزه رسانه و خبرگزاری هم الگویی ارائه کند، مدل خبرگزاری جهاددانشگاهی باید با دیگر خبرگزاری‌ها تفاوت داشته باشد، نوع سوالی که خبرنگاران خبرگزاری‌های جهاددانشگاهی از مسوولان می‌پرسند باید متفاوت باشد. وقتی می‌گوییم جهاد باید کار گزین کند، یعنی در همه چیز، حتی نوع سوالی که خبرنگار می‌پرسد، کار جهاد باید گزین باشد. در رسانه‌های وابسته به جهاددانشگاهی باید مطالعه بیشتری انجام شود تا تولیدات و خروجی‌های آن‌ها با سایر همکاران رسانه‌ای تفاوت داشته باشد. این رسانه‌ها نباید از خبرگزاری‌های روز دنیا، چه در شیوه‌های تولید خبر و چه مطالبی که پیگیری می‌شود و سرعت انتشار عقب بمانند. باید با شناخت فضای رسانه‌ای بین‌المللی و تمرکز بر فضای مجازی، مدل‌ها و شیوه کار را تغییر دهیم. امروز ما شهروندخبرنگار داریم و افراد خودشان فیلم می‌گیرند و در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند. در دوره‌های زمانی مختلف تلکس، اتوماسیون و سپس اینترنت روی کار آمد؛ امروز دیگر تعداد کلمات یک نوشتار و خبر اهمیتی ندارد و متن طولانی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز مردم باشد. مردم ما به همان اندازه که طرفدار فست‌فود هستند، طرفدار فست‌نیوز هم هستند. اینفوگراف‌ها، تصاویر، فیلم و به‌طور کلی مدیا مورد پسند مردم است. مجموعه‌های فیلم و عکس فعال نیست. تولیدات بیش از سه دقیقه بیننده ندارد، ما تاکنون چقدر توانسته‌ایم فیلم سه دقیقه‌ای تولید کنیم؟ در عوض چند گزارش دو هزار کلمه‌ای داشته‌ایم؟ مردم دیگر پای سایت نمی‌نشینند.

وی با بیان این که همه این موارد و تغییر شیوه کار در حوزه رسانه، نیاز به هزینه و آموزش دارد، گفت: ما هنوز به این سلاح‌ها در جامعه دست نیافته‌ایم و بر آن‌ها مسلط نشده‌ایم. پارک علم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی جهاددانشگاهی این ظرفیت کمک به رسانه‌های جهاد را دارند تا در فضای مجازی ورود هوشمندانه داشته باشند. باید براساس فکر و علاقه‌مندی مردم، کار جدیدی انجام دهیم. استقبال از رسانه‌هایی همچون تلگرام و اینستاگرام به دلیل توجه به علاقه‌مندی‌های مردم است، اما هنوز نمی‌دانیم مخاطب ما چه می‌خواهد تا براساس ذائقه او مطلب تولید کنیم و در این میان حرف خودمان را هم بزنیم.

ضرورت حضور جهاددانشگاهی در دانشگاه آزاد

رییس سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور از حضور نداشتن جهاددانشگاهی در دانشگاه آزاد انتقاد کرد و گفت:‌ با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری، شایسته است با روسا و مسوولان این دانشگاه رایزنی و فضایی هم به جهاددانشگاهی در دانشگاه آزاد اختصاص داده شود.

به گفته وی؛ تجربه تاریخی در کشور ما نشان می‌دهد که هرگونه افراط و تفریط در حوزه فرهنگ به شکست منجر می‌شود و این به سابقه سیاستگذاری‌های فرهنگی ما بازمی‌گردد. در این بین، جهاددانشگاهی برای پیاده‌سازی سبک زندگی اسلامی ایرانی تلاش می‌کند؛ اما متاسفانه بدنه اجرایی کشور در حوزه فرهنگ، اسلامیت و ایرانیت را از هم جدا می‌کند، در حالی که این دو به یکدیگر وابسته هستند و برای ما اسلامی کردن رفتار ایرانی مهم است. با نگاهی به صحبت‌های مقام معظم رهبری در جمع اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، درمی‌یابیم تاکید ایشان بر روی همین دو مساله ایرانیت و اسلامیت است. باید بپذیریم که در دوره‌هایی از سر کم‌تجربگی، دچار افراط شدیم و بازخورد این رفتار امروز به خود ما برمی‌گردد.

رییس سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور همچنین در پاسخ به این پرسش که اگر بعد از گذشت ۳۹ سال از عمر جهاددانشگاهی، قرار باشد آسیب‌شناسی در حوزه فرهنگ درباره این نهاد انجام شود، چه حوزه‌هایی باید بازنگری شوند و یا تغییر رویکردی لحاظ شود، اظهار کرد: جهاددانشگاهی همچنان به فکر کردن، ایده‌پردازی و خلاقیت و همچنین گروه‌های مشاور نیاز دارد. جهاددانشگاهی نیاز دارد خود را قوی‌تر از آن چه امروز است نشان دهد تا بتواند نیازهای کشور را جذب کند و برای آن‌ها پاسخ مناسبی داشته باشد. این نهاد باید خود را به دستگاه‌ها و بدنه اجرایی کشور به خوبی بشناساند و این مهم نیازمند بازنگری جدی در ساختارهای جهاد است.

وی با بیان این که جهاددانشگاهی نیازمند تغییر در تشکیلات داخلی و حذف برخی موارد است، گفت: در جهاددانشگاهی موضوعی به نام فضای مجازی از حیز انتفاع خارج است. در زمینه فضای مجازی و داشتن تلویزیون اینترنتی با نقطه مطلوب فاصله داریم؛ البته نبود این ارتباط به دلیل مشکلات مالی است. جهاد باید بهترین ایده‌ها را از سراسر دنیا احصا و آن‌ها را بومی‌سازی کند.

لزوم راه‌اندازی معاونت اجتماعی در جهاددانشگاهی 

رییس سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور همچنین افزود: در موضوع تفریحات، اوقات فراغت و خانواده نیز باید فعالیت بیشتری انجام شود، کار عظیم جهاد ورود به مقوله ناباروری در حوزه خانواده بوده، اما در بحث خانواده و آسیب‌های اجتماعی ورود نداشته است و عملاً در جهاددانشگاهی معاونت اجتماعی نداریم. جهاد پایگاه بحران که مختص این موضوعات باشد، ندارد. لازم است جهاددانشگاهی نسبت به ساختار خود منعطف‌تر باشد و هر روز ساختار خود را به‌روز کند. البته اگر بتواند از دام بوروکراسی‌های اداری رها شود این انتظارات برآورده می‌شود.