نقش آگاهی و مشارکت مردم در تحقق جامعه سالم

به گزارش روابط عمومی پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی، دکتر فرزانه مفتون، مدیر گروه سلامت جامعه این پژوهشکده، در راستای تأمین حقوق مردم و ارائه خدمات سلامت، بر مجموعه‌ای از وظایف و مسئولیت‌های نظام سلامت تأکید کرد و گفت: برخی از این حقوق  دسترسی به‌موقع به خدمات سلامت متناسب با نیاز، توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی اقشار مختلف جامعه برای تحقق برابری در سلامت و بهره‌مندی عادلانه از خدمات، امکان تصمیم‌گیری آگاهانه درباره خدمات سلامت و رسیدگی به شکایات مردم هستند.

وی ادامه داد: نکته حائز اهمیت این است که برای تحقق سلامت جامعه، علاوه بر نقش تولیتی نظام سلامت، احساس مسئولیت و آگاهی افراد جامعه نسبت به حقوق سلامت خود نیز نقش مهمی ایفا می‌کند.

برخی از ابعاد این مسئولیت‌ها عبارت‌اند از:

یادگیری و به‌کارگیری شیوه زندگی سالم، استفاده منطقی از خدمات سلامت و مشارکت فعال در تصمیم‌گیری درباره استفاده از این خدمات.
موفقیت در امر پیشگیری نیازمند سطوح بالایی از همکاری مردم است؛ همکاری‌ای که سلامت جامعه و نیز موفقیت سیستم خدمات سلامت را تضمین می‌کند. ضروری است مسئولیت‌هایی که منطقی و قابل انتظار از مردم هستند، از مواردی که غیرقابل پذیرش‌اند، به‌روشنی تفکیک شوند.
نظارت و کنترل کیفیت خدمات ارائه‌شده از سوی نظام سلامت، در صورت مشارکت مردم، با سهولت و اثربخشی بیشتری قابل انجام است.
رویکردهای ارتقای سلامت زمانی مؤثر واقع می‌شوند که مردم در انتخاب شیوه‌های زندگی سالم سهیم باشند. همچنین، حل بسیاری از معضلات بهداشتی و تعیین اولویت‌های خدمات می‌تواند بر پایه مشارکت مردم و جلب حمایت سازمان‌های مردم‌نهاد شکل گیرد.
اجرای برنامه‌های خودمراقبتی در دهه‌های اخیر مورد توجه سیاست‌گذاران سلامت قرار گرفته است. خودمراقبتی موجب ارتقای سلامت و کیفیت زندگی، افزایش رضایت عمومی و منطقی‌شدن استفاده از خدمات سلامت می‌شود.
عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی در ادامه توضیح داد: برای اثربخشی مشارکت جامعه در سلامت، پرداختن به دو حوزه ضروری است:

الف) افزایش آگاهی و بهبود نگرش مردم نسبت به اهمیت اجرای این رویکردها و منافع حاصل از آن‌ها.

ب) فراهم آوردن مکان‌ها، افراد، سازمان‌ها و منابع اطلاعاتی معتبر به‌منظور توانمندسازی جامعه برای اتخاذ این رفتارها و رویکردها.

دکتر مفتون با تأکید بر اهمیت خودمراقبتی در نظام ارائه خدمات سلامت و صرفه‌ اقتصادی آن، خاطرنشان کرد: لازم به ذکر است که خودمراقبتی بخشی ضروری و اجتناب‌ناپذیر از همه برنامه‌های سلامت در سطح خدمات است. البته باید توجه داشت که خودمراقبتی جایگزین مراقبت تخصصی نیست، بلکه مکمل آن است و موجب کارآمدتر شدن نظام سلامت می‌شود. در واقع، خودمراقبتی یکی از عوامل تعیین‌کننده در میزان و نحوه استفاده از خدمات تخصصی و مراقبت‌های بهداشتی درمانی است.

وی افزود: همچنین، سازمان‌های بیمه‌گر گسترده‌ای وجود دارند که برخورداری از منافع آن‌ها و پوشش بیمه‌ای، مشروط به رعایت مسئولیت‌هایی از سوی بیماران است؛ مانند مصرف صحیح دارو و حضور به‌موقع در جلسات ملاقات با پزشک.

کتر مفتون در پایان تأکید کرد: دانایی و احساس مسئولیت مردم در قبال سلامت و ارتقای آن، سبب ایجاد نیاز و تقاضای آگاهانه برای دریافت خدمات سلامت می‌شود. این تقاضاهای آگاهانه نیز زمینه‌ساز نظارت مؤثر بر کیفیت خدمات، مصرف بهینه منابع و دستیابی به عدالت در سلامت خواهد بود.