در مراسم اختتامیه سیزدهمین دوره مسابقات مناظره دانشجویان مطرح شد؛
تأکید وزیر فرهنگ بر ضرورت نهادینه شدن فرهنگ گفت‌وگو در جامعه/جهاددانشگاهی با برگزارای مسابقات مناظره پاسخگوی این نیاز بوده است
به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، دکتر سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم اختتامیه سیزدهمین دوره مسابقات ملی مناظره دانشجویان ایران که در دانشگاه علم و فرهنگ جهاددانشگاهی برگزار شد، با تأکید بر ضرورت گفت‌وگو در جامعه ایران، تصریح کرد: امروز بیش از هر زمان دیگری به منطق گفت‌وگو نیاز داریم؛ چراکه بسیاری از مسائل فرهنگی، اخلاقی، علمی و اجتماعی ما بدون آن قابل حل نیست.
وی با اشاره به اهمیت رویدادهای علمی و فرهنگی همچون مسابقات و اجلاس‌های دانشجویی اظهار داشت: برای بنده توفیقی است که در این مراسم پایانی حضور دارم. پیش از این نیز در روز دانشجو در بندرعباس شرکت کرده و در یک مناظره دانشجویی پرشور حضور داشتم. این برنامه‌ها به دلیل تمرکز بر مقوله گفت‌وگو برای من حائز اهمیت و جذاب هستند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: جهاددانشگاهی با استمرار این برنامه‌ها در سال‌های متوالی، به یک نیاز مهم جامعه پاسخ داده است و من به سهم خود به عنوان یک شهروند ایرانی سپاسگزارم؛ چراکه جامعه ما از جهات گوناگون، به‌ویژه از منظر علمی و معرفت‌شناسانه، نیازمند گفت‌وگو است.
دکتر صالحی با بیان اینکه تفکر در ایران گرفتار آفت‌هایی چون حافظه‌محوری و تصویرگرایی شده است، اظهار کرد: اگر بخواهیم بازگشتی به تفکر انتقادی داشته باشیم، باید از مسیر گفت‌وگو عبور کنیم. تفکر انتقادی محصول یک فرآیند گفت‌وگو است؛ یعنی بشنویم، بررسی کنیم و به سادگی نپذیریم.
وی بر این مقوله که تفکر انتقادی نیاز جامعه امروز ایران است تأکید و خاطرنشان کرد: به‌ویژه در عصری که با حجم عظیمی از داده‌ها و اطلاعات مواجه‌ایم. گفت‌وگو عمق و انبساط وجود انسانی را شکل می‌دهد و انسان را از انقباض وجودی رهایی می‌بخشد.
وزیر فرهنگ و ارشاد با انتقاد از گرایش‌های فردگرایانه و عدم ارتباط سازنده با دیگران تأکید کرد: ما امروز گرفتار فردگرایی‌های منقبض شده‌ایم. حتی اگر با دیگری سخن می‌گوییم هم، در حاشیه است. انسان بدون گفت‌وگو، انسان قبض‌شده است.
دکتر صالحی با اشاره به اینکه از منظر اخلاقی نیز به گفت‌وگو نیاز داریم گفت: بسیاری از فضیلت‌های اخلاقی در مسیر گفت‌وگو شکل می‌گیرد؛ از جمله تحمل، سعه‌صدر، ادب و قدرت شنیدن. انسانی که گوش می‌دهد، بیش از آن‌که سخن بگوید، به اخلاق انسانی بیشتر دست یافته است.
کارکردهای اجتماعی گفت‌وگو
وی ادامه داد: گفت‌وگو نقشی حیاتی در همبستگی اجتماعی، وفاق ملی و کاهش تنش‌های اجتماعی در همه سطوح، از خانواده تا سطح ملی دارد. مهارت‌های گفت‌وگو، دانستن چگونگی برقراری ارتباط و نهادینه‌سازی آن، لازمه زیست اجتماعی در روزگار ماست.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تأکید بر تقویت نهادهای فرهنگی گفت‌وگومحور اظهار داشت: بذری که کاشته شده، نیازمند مراقبت و رشد مستمر است. این نهادها باید هر سال رشد بیشتری داشته و قلمه‌های جدیدی از آن‌ها جوانه بزند.
دکتر صالحی در ادامه سخنان خود با اشاره به سالروز شهادت امام جواد(ع) گفت: امام رضا(ع) به‌دلیل شرایط خاص دوران امامت خود، به امام گفت‌وگو مشهورند. ایشان منطق، اخلاق و ادبیات گفت‌وگو را تبیین کردند. در کتاب حدیثی الاحتجاج بیشترین مناظرات از امام رضا(ع) نقل شده است؛ به‌طوری‌که مورخان و محدثان تعداد سؤالات مطرح شده از ایشان را بیش از ۲۰ هزار مورد ذکر کرده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: امام رضا(ع) گوهر زرّین ایران عزیزند و شایسته است صفات ایشان، به‌ویژه در حوزه گفت‌وگو، در جامعه امروز ما الگو قرار گیرد.
ادب گفت‌وگو؛ درسی از مناظرات امام رضا(ع)
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به سالروز شهادت امام جواد(ع) و با هدف متبرک شدن جلسه، به نکاتی از سیره امام رضا(ع) در حوزه مناظرات و ادب گفت‌وگو پرداخت و گفت: منطق معرفتی و ادب گفت‌وگو در کلمات و مناظرات امام رضا(ع) بسیار قابل تأمل است. از این رو، امروز به‌مناسبت این روز و نیز به‌دلیل ارتباط معنوی میان امام جواد(ع) و پدر بزرگوارشان، نکاتی را از سبک گفت‌وگوهای امام رضا(ع) بیان می‌کنم.
دکتر صالحی با اشاره به نمونه‌ای از ادب گفت‌وگو در مناظرات امام رضا(ع) عنوان کرد: در یکی از مناظرات که مأمون عباسی نیز در آن حضور داشت، وقتی طرف مقابل در حال بیان دیدگاه خود بود، مأمون قصد داشت سخن او را قطع کند. اما امام رضا(ع) او را نهی کردند و فرمودند اجازه بدهد طرف مقابل صحبتش را به پایان برساند.
وی در ادامه بیان کرد: این رفتار به ما می‌آموزد که در منطق گفت‌وگو، نباید سخن دیگری را قطع کرد. اگر ما عادت کنیم منطق گفت‌وگو این است که حرف طرف مقابل را بقطع نکنیم و اجازه دهیم کامل بیان شود، بسیاری از تنش‌ها در خانواده و جامعه حل خواهد شد.
اجتناب از تحقیر و برتری‌جویی در گفت‌وگو
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به نمونه دیگری از ادب ارتباطی امام رضا(ع) اشاره و اظهار داشت: وقتی در مناظره‌ای حس می‌کردند طرف مقابل دیگر حرفی برای گفتن ندارد، هرگز او را تحقیر نمی‌کردند یا به اصلاح ضربه فنی نمی‌زدند. بلکه محترمانه مسیر گفت‌وگو را تغییر می‌دادند.
دکتر صالحی افزود: گفت‌وگو قرار نیست برای نابود کردن طرف مقابل باشد. هدف، ترکیب‌سازی اندیشه‌هاست، نه حذف دیگری. این ادب گفت‌وگو به‌وضوح در مناظرات امام رضا(ع) نمایان است.
وی در ادامه گفت: در یکی از مناظرات، هنگامی که طرف مقابل دچار ضعف استدلال شده بود و جمع حاضر به او خندیدند، امام رضا(ع) حاضران را توبیخ کردند و فرمودند که اینجا جای تمسخر و مفتضح کردن کسی نیست. این نکته، احترام به کرامت انسانی حتی در مناظرات فکری را یادآور می‌شود.
وی با اشاره به یکی از مناظرات با مخالفان دین اسلام اظهار داشت: امام رضا(ع) در آن جلسه فرمودند: اگر در میان شما کسی هست که مخالف اسلام است و می‌خواهد نظرش را بیان کند، بدون لکنت و بدون خجالت این کار را انجام دهد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: این همان نکته‌ای است که شهید مطهری نیز بر آن تأکید کرده‌اند؛ اینکه سنت گفت‌وگو در اسلام، به‌ویژه در احتجاجات حضرت رضا(ع)، فضایی آزاد و منطقی را برای طرح دیدگاه‌ها فراهم می‌کرده است. اعتماد به منطق، مکتب اسلام را از ترساندن مردم از تفکر باز می‌داشت.
دکتر صالحی در ادامه با اشاره به یکی از جلسات مناظره دانشجویی گفت: در آن جلسه، موضوع بسیار داغ و سیاسی بود. اما انصافاً گفت‌وگو به‌خوبی برگزار شد. وقتی نوبت من شد، به دوستان گفتم که حتی درباره خط قرمزترین موضوعات نیز می‌توان با رعایت منطق و ادب گفت‌وگو کرد و آن را به موضوعی جذاب برای شنیدن تبدیل کرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان سخنان خود با تقدیر از برگزارکنندگان این مراسم اظهار داشت: امیدوارم مسیر گفت‌وگو در ایران عزیز ما گسترده‌تر، عمیق‌تر، با خطوط قرمز کمتر و با منطق و ادب بیشتر ادامه یابد.
وی خطاب به دانشجویان حاضر در این مراسم گفت: از اینکه این مسیر را با جدیت دنبال کردید، سپاسگزارم. آن مناظره‌ای که دیدم، پُرهیجان و پُرچالش بود، اما نشان داد این تجربه نباید با پیروزی یا شکست به پایان برسد، بلکه باید ادامه پیدا کند، توسعه یابد و به فرهنگ گفت‌وگو در میان نسل شما تبدیل شود، چرا که در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی نیازمند این فرهنگ هستیم.
سروش
ایتا
نظر شما :